گاز خنده یا گاز بی دردی در زایمان و فواید و عوارض آن چیست ؟
گاز خنده یا گاز بی دردی که همان اکسید نیتروژن است یک روش تسکین درد محسوب می شود که به منظور کنترل درد زایمان طرفداران زیادی پیدا کرده است. احتمالا درباره «گاز خنده» به عنوان گزینه‌ای که کمک می‌کند تا در مطب دندانپزشکی آرام باشید، شنیده‌اید. اکسید نیترات مانند همان دارو است. استفاده از گاز خنده روشی معروف برای کنترل درد زایمان حتی در منزل است. بسیاری از بانوان از این روش کاهش درد احساس رضایت دارند. هرچند تاثیرگذاری آن مانند اپیدورال نیست. این مقاله به نکاتی کلیدی در مورد استفاده از روش گاز خنده برای کاهش درد در زایمان اشاره می‌کند و از تحقیقات در مورد فواید، عوارض جانبی و نکات منفی احتمالی این روش می‌گوید.
استفاده از گاز خنده برای زایمان
مزیت اصلی گاز خنده سرعت و سهولت و همچنین استفاده از این روش توسط خود است. بیشتر اتاق‌های بیمارستان مهجز به سیستم گاز خنده است. در صورتی که این تجهیزات نباشد، میتوان یک مخزن در داخل اتاق قرار داد. تجهیزاتی که در گاز خنده به کار رفته است شامل ۵۰ درصد گاز اکسیژن و ۵۰ درصد اکسید نیتروژن است. این مقدار را نمی‌توان تنظیم یا تغییر داد. به دلایل امنیتی این گاز غیرقابل اشتعال است.
گاز خنده ترکیبی از گاز نیتروژن و اکسیژن است که از طریق ماسک صورت استنشاق می‌شود.
هم‌زمان با شروع انقباض، ماسک را روی صورت خود می‌گذارید و به طور طبیعی نفس می‌کشید. زمانی‌که ماسک را برمی‌دارید، اثر استفاده از دارو متوقف می‌شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود حدود سی ثانیه قبل از شروع انقباض، شروع به تنفس اکسید نیتروژن کنید. هدف این است که غلظت دارو هم‌زمان با اوج انقباضات به بالاترین حد ممکن برسد.
مقدار درد و آستانه تحمل هر شخص در هنگام زایمان با دیگری متفاوت است. بنابراین ممکن است لازم باشد چند انقباض را پشت سر بگذارید تا بهترین راه را برای کنترل درد زایمان انتخاب کنید. می‌توانید از مانیتور جنین استفاده کنید تا زمان شروع انقباضات را بدانید. همچنین می‌توانید از کمک اطرافیان خود مانند همراه یا ماما بهره‌مند شوید.
فواید بالقوه
فواید استفاده از گاز خنده برای کنترل درد زایمان شامل موارد زیر است:
• امکان تحرک به مادر میدهد.
• میتواند توسط بیمار کنترل شود.
• به راحتی و با سرعت میتوان با برداشتن ماسک استفاده آن را متوقف کرد.
• به نظارت اضافی نیازی نیست.
• عوارض جانبی آن کم‌تراز روش‌های سنتی کاهش درد مانند بی‌حسی اپیدورال یا داروهای داخل وریدی مانند Demerol و Stadol است.
• بدون مزه و بو است و برای بانوی در حال زایمان قابل تحمل است.
همان‌طور که در بالا گفته شد، یکی از فواید مهم گاز خنده این است که استفاده از آن به‌نسبت آسان است و به تجهیزات ایمنی خاصی نیاز ندارد و میتوان استفاده از آن را خیلی سریع آغاز کرد. تاثیر آن کم‌تر از یک دقیقه طول می‌کشد و سریع‌تر از هر روش تسکین درد دیگر در هنگام زایمان عمل می‌کند.گاز خنده در تمام مراحل زایمان در دسترس است. این باعث می‌شود در مواردی که تا آخرین لحظه نیاز به تسکین درد وجود دارد مورد استفاده قرار گیرد، مخصوصا هنگامی‌که نیاز است کار سریع انجام شود.
گفته می‌شود، اکسید نیتروژن میتواند همراه با انواع دیگر روش‌های کنترل درد مانند اپیدورال استفاده شود. در حقیقت، گاز خنده میتواند فاصله زمانی میان درخواست اپیدورال و رسیدن متخصص بیهوشی را پر کند. همچنین گاز خنده میتواند در زمانی که احساس می‌کنید اپیدورال جوابگوی کامل تسکین درد نیست، موثر باشد. برخی متخصصین از اکسید نیتروژن برای کاهش استرس و اضطراب در طول زایمان استفاده می‌کنند.
به دلیل این‌که باید نزدیک به تجهیزات لازم برای زایمان باشید، کپسول معمولا قابل حمل است. گاز خنده شما را گیج و بی‌حس نمی‌کند بلکه می‌توانید حرکت کنید و جای راحت خود را پیدا کنید.
گاز خنده همچنین برای دوره بهبودی پس از زایمان، بازسازی ماهیانه رحم یا مراحل دیگر پزشکی که طی آن درد افزایش پیدا می‌کند (مخصوصا اگر اپیدورال دریافت نکرده باشید)، مفید است.
چرا این روش را انتخاب می‌کنید؟
تحقیقات نشان داده است تاثیر گاز خنده در کنترل درد رضایت بخش است، در واقع، در یک مطالعه حق انتخاب بین اپیدورال و گاز خنده داده شد و تقریبا ۲۰ درصد بیماران گاز خنده را انتخاب کردند. قابل توجه این‌که، ۶۰ درصد آن‌هایی که زایمان خود را به روش گاز خنده انجام دادند از هیچ روش بی‌حسی دیگری استفاده نکردند.
هنگامی‌که از بیماران در مورد اثربخشی روش‌های تسکین درد انتخابی خود پرسیده شد، رتبه‌بندی روش گاز خنده متفاوت بود. همچنان افرادی که روش گاز خنده را انتخاب کرده بودند، نسبت به افرادی که روش اپیدورال را انتخاب کرده بودند، درصد رضایتمندی بالاتری داشتند.
مطالعات دیگر نشان داده است که بسیاری از بانوان از انتخاب روش گاز خنده برای درد زایمان احساس رضایت داشته‌اند، حتی اگر قدرت تسکین دهندگی آن را کافی نمی‌دانستند. تحقیقات کافی در مورد این‌که چرا بانوان حتی در نبود تسکین درد این روش را رضایت‌بخش تشخیص می‌دهند، انجام نشده است. اما میتواند دلیل آن مقاومتی باشد که برخی افراد در برابر روش اپیدورال دارند، حتی اگر قدرت تسکین دهنگی روش‌های جایگزین کافی نباشد.
عوارض جانبی استفاده از گاز خنده برای زایمان چیست؟
هیچ دارویی بدون عوارض جانبی نیست. اما به این معنا نیست که همه افراد این عوارض جانبی را تجربه خواهند کرد. برخی عوارض مانند حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه و خواب‌آلودگی ممکن است با استفاده از گاز خنده همراه باشد، اما معمولا خفیف، کوتاه مدت و به محض قطع مصرف گاز از بین خواهد رفت. عوارض جانبی شدید شایع نیستند.
اکسید نیتروژن به‌عنوان روشی برای تسکین درد، در مقایسه با روش‌های مداخله در زایمان مانند «فورسپس» یا روش مکشی، در نتیجه زایمان تغییری ایجاد نمی‌کند (برای مثال احتمال سزارین یا زایمان کمکی را افزایش نمی‌دهد). همچنین به نظر می‌رسد تاثیری در مدت زمان زایمان یا موارد دیگر نداشته باشد.از آن‌جا‌که معمولا در استفاده از گاز خنده می‌توانید آزادانه حرکت کنید و موقعیت خود را تغییر دهید، مراقب هر حرکتی که باعث برهم خوردن تعادل شما می‌شود باشید. برای مثال، درصورتی که اکسید نیتروژن را همراه با توپ زایمان استفاده می‌کنید، نیاز به مراقبت اضافی خواهد بود. احتمالا نیاز به یک تکیه‌گاه برای ثابت نگه داشتن توپ خواهید داشت، یا از همسر خود یا ماما برای ثابت ماندن خود کمک بگیرید.
موارد منع مصرف
در بسیاری از موارد استفاده از اکسید نیتروژن منع مصرف دارد. پزشک یا ماما در موارد زیر اجازه استفاده از اکسید نیتروژن را نخواهد داد:
• به شدت بیمار هستید (که شامل بیماریهای شدید قلبی یا ریوی، پنوموتوراکس، انسداد روده کوچک یا افت فشار خون ریوی است).
• دارای اختلال روانی شدید هستید.
• کمبود ویتامین B12 دارید.
• اخیرا عمل جراحی گوش داخلی، یا عمل خاصی در چشمها سر یا گردن داشتهاید.
همچنین در سه ماهه اول بارداری به دلیل تاثیری که بر متابولیسم اسیدفولیک می‌گذارد (که در اوایل بارداری بسیار ضروری است) از اکسید نیتروژن برای اهداف دیگر پزشکی استفاده نخواهد شد.
تاثیر بر روی جنین
گاز خنده تاثیر شناخته‌شده‌‌ای روی کودک ندارد. اکسید نیتروژن به سرعت از جفت عبور کرده و از طریق جنین دفع می‌شود.
اکسید نیتروژن مانند داروهای دیگر تسکین درد در طی زایمان باعث آزار جنین نخواهد شد. همچنین هوشیاری نوزاد تازه متولد را تغییر نمی‌دهد، بنابراین در صورت انتخاب این روش، در روزهای اول تولد اختلالی در امر شیردهی به وجود نخواهد آمد.
چکیده مطالب
هنگامی‌که به بارداری و زایمان فکر می‌کنید، اکسید نیتروژن اولین گزینه‌ای نیست که برای تسکین درد استفاده می‌شود. اما میتواند یک گزینه مناسب باشد، مخصوصا اگر نمی‌خواهید از روش اپیدورال استفاده کنید. علاوه بر آن، در صورتی‌که نیاز به تسکین بیش‌تری باشد، گاز خنده میتواند همراه با روش‌های دیگر استفاده شود،. نکته قابل توجه این‌که همیشه داشتن گزینه‌های بیشتر برای درد زایمان ایده خوبی است.
مطالعه بیشتر:
شناخت درد زايمان و روش های زایمان بدون درد
روش های کاهش درد زایمان طبیعی چگونه است؟
تاثیر روش های مختلف زایمان بر روند شیردهی نوزاد
آموزش کنترل و کاهش درد زایمان طبیعی با تنفس صحیح
