بارداری های پرخطر چیست و چه عوارضی برای مادر و جنین دارد؟

گاهی بارداری به واسطه بیماری یا شرایط خاص مادر با پیچیدگی های بیشتری همراه است که به آن بارداری های پرخطر گفته می‌شود. سن بالای مادر، فشار خون و دیابت، بیماری‌های داخلی مانند مشکلات کلیوی یا بیماری‌های قلبی، ام‌اس، بیماری‌های روماتیسمی و بارداری‌های چندقلویی‌ ... ازجمله مواردی است که می‌تواند در گروه بارداری های پرخطرقرار بگیرد.

  در ادامه مطالب مفیدی در مورد مشکلات مربوط به بارداری های پرخطر یعنی دیابت بارداری و فشارخون حاملگی جهت آگاهی بیشتر شما از خطرات احتمالی گردآوری شده است. مطالب این متن توسط متخصصان بخش زنان و زایمان مرکز پژوهشی- درمانی مونترال کانادا مورد تایید قرار گرفته است. با این وجود توصیه می شود برای کسب اطلاعات بیشتر حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه و درمان های لازم را زیر نظر او ادامه دهید.

• دیابت بارداری

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری افزایش غیر طبیعی سطح گلوگز خون در خانم های باردار بدون سابقه دیابت است که معمولاً در اواخر سه ماهه دوم و یا در طی سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد. عمده ترین علت بروز دیابت بارداری تغییرات گسترده هورمونی در دوران بارداری است. در واقع جفت ( ارگانی که جنین را به رحم مادر متصل می کند) با تولید هورمون هایی موجب تداخل در عملکرد انسولین ( هورمونی که تنظیم قند خون بدن را بر عهده دارد) می شود. در بسیاری از خانم ها دیابت بارداری پس از زایمان از میان می رود. با این وجود 20 درصد از مادرها در سال های پس از زایمان مبتلا به دیابت نوع دوم می شوند.

علائم دیابت بارداری

ابتلا به دیابت بارداری معمولاً بدون نشانه های بالینی است.

با این وجود ممکن است برخی از خانم های باردار علائم زیر را تجربه کنند:

• افزایش حجم و دفعات ادرار
• تشنگی شدید
• خشکی دهان
• ضعف و خستگی غیر معمول

در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا بهتر است هر چه سریع تر با پزشک خود مشورت کنید ممکن است پزشک شرایط شما را به عنوان حاملگي پرخطر تشخیص داده و حتی مادر را به یک متخصص بارداری پرخطر ارجاع دهد.

 خطرات دیابت بارداری بر جنین

• وزن بالاتر از حد میانگین جنین ( بیش از 4 کیلوگرم معادل 9 پوند)
• هیپوگلیسمی یا افت شدید قند خون
• زردی
• کمبود کلسیم در خون
• مشکلات تنفسی

خطرات دیابت بارداری بر مادر

• نیاز به عمل سزارین و یا زایمان واژینال پردرد و مشکل به دلیل وزن زیاد جنین.
• فشار خون حاملگی، پره اکلامپسی (احتمال بروز تشنج و کما).
• افزایش تولید مایع آمنیوتیک و لزوم زایمان زودرس.
• احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 بعد از زایمان و یا در سال های پس از آن.

پیشگیری

بهترین راه پیشگیری از دیابت بارداری دارا بودن وزن متناسب پیش از بارداری، برخورداری از یک رژیم غذایی سالم و متنوع و پرداختن به ورزش و فعالیت های بدنی است.

درمان

• اتخاذ یک رژیم غذایی سالم و متنوع، پرهیز از مصرف بی رویه شکرهای تصفیه شده ( قندهای افزوده شده به انواع دسر، مربا، کمپوت میوه جات و غیره)، نظارت بر مقدار مصرف کربوهیدرات ها (قندهای موجود در منابع غذایی) و تقسیم کالری دریافتی از آنها در طول روز و همچنین پرداختن به ورزش و فعالیت های بدنی در صورت عدم وجود منع پزشکی، نخستین گام در درمان دیابت بارداری است. علاوه بر آن با مراجعه به کلینیک حاملگی های پرخطر پزشک متخصص تغذیه توصیه های لازم را در اختیارتان قرار خواهد داد.
• چنانچه علی رغم تغییر و اصلاح رژیم غذایی، سطح قند خون بدن همچنان بالا باشد، پزشک برای کنترل قند خون و تنظیم آن در محدوده نرمال و طبیعی درمان با انسولین را آغاز خواهد کرد.

چگونه می توان هیپوگلیسمی را تشخیص داد؟

احساس خستگی مفرط، عرق سرد، سردرد، سرگیجه، ضعف، لرزش و ... از عمده ترین علائم ابتلا به هیپوگلیسمی به شمار می روند. این عارضه به دلیل افت گلوکز خون نسبت به حالت نرمال و طبیعی ( کمتر از 60 میلی گرم در دسی لیتر) رخ می دهد. تزریق دوز بالای انسولین، انجام فعالیت های فیزیکی شدید، مصرف الکل، به تاخیر افتادن یا حذف یکی از وعده های غذایی و غیره از جمله عوامل ایجاد کننده هیپوگلیسمی محسوب می شوند.

 در صورت ابتلا به هیپوگلیسمی چه باید کرد؟

سطح گلوکز خونتان را در دفعات معین اندازه گیری کنید. ( نحوه انجام این کار توسط پرستاران به شما آموزش داده خواهد شد) در صورت پایین بودن قند خون نصف لیوان آبمیوه و یا یک لیوان شیر همراه با دو عدد بیسکوییت خشک میل کرده و پس از 15 دقیقه برای اطمینان از بالا رفتن قند خون مجدداً این آزمایش را تکرار کنید. سپس نتایج را در دفتر گزارش روزانه خود ثبت نموده و در جلسات ویزیت بعدی آنها را به پزشک خود نشان دهید.  

فشار خون حاملگی

مسمومیت حامگی یا پره اکلامپسی چیست؟

فشار خون بالا نیروی غیر طبیعی و بالایی است که خون با هر انقباض عضله قلب به دیواره سرخرگ های بدن وارد می کند. پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری از عوارض ناشی از فشار خون بالاست که معمولاً در طول سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد. این عارضه ممکن است حتی خانم های باردار بدون سابقه ابتلا به فشار خون را نیز مبتلا کند. علت دقیق ابتلا به این عارضه همچنان نامشخص است.

مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی معمولاً ده درصد کل بارداری ها را در برمی گیرد. این عارضه معمولاً در حاملگی های نوجوانی، بارداری های دیرهنگام (سنین باروری زیر 19 سال و بالای 34 سال) و بخصوص در بارداری های اول این افراد شایع تر است. هنگامی که فشار خون به طور مستمر 14 بر روی 9 و یا بیشتر باشد فرد دچار فشار خون بالاست.

خانم هایی که بارداری های دو یا چند قلویی دارند، افراد دارای سابقه ابتلا به فشار خون و همچنین بیماران کلیوی بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی در دوران بارداری قرار دارند.

علائم

فشار خون حاملگی به خصوص در مراحل اولیه معمولاً هیچ گونه علائمی نداشته و فقط از طریق آزمایشات و معاینات پزشکی قابل تشخیص است. به همین علت است که پزشک فشار خون شما را اندازه گرفته و به منظور بررسی وجود پروتئین در ادرار در طول ویزیت های دوران بارداری به طور مرتب برای شما آزمایش ادرار تجویز خواهد کرد.  

این عارضه در بعضی از خانم های باردار با علائمی نظیر سردرد، حالت مگس پران در چشم و یا وزوز گوش همراه است. علاوه بر آن ممکن است افزایش ناگهانی وزن ناشی از احتباس مایعات بدن باشد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید هر چه سریع تر با پزشک خود مشورت کنید.

خطرات پره اکلامپسی برای مادر و جنین

پره اکلامپسی با تاخیر در رشد جنین و جدا شدن زودرس جفت می تواند منجر به زایمان زودرس شود. این عارضه در صورت شدید بودن باعث ایجاد مشکلات کبدی، اختلال در انعقاد خون، تشنج و کما و حتی خونریزی مغزی در مادر خواهد شد که خود از موارد بسیار مهم در حاملگی پرخطر محسوب می شود. برای پیشگیری یا کنترل عوارض ناشی از پره اکلامپسی، مراقبت های بسیار دقیق ضرورت می یابد.

پیشگیری

با جلوگیری از افزایش بی رویه وزن، اتخاذ یک رژیم غذایی متنوع و متعادل و پرداختن به ورزش و فعالیت های بدنی می توان ریسک ابتلا به این عارضه را در دوران بارداری کاهش داد.

درمان

• در صورت ابتلا به افزایش فشار خون، احتمالاً متخصص حاملگی پرخطر کاهش قابل توجه فعالیت و استراحت در منزل را به شما توصیه خواهد کرد. علاوه بر آن ممکن است برای کنترل فشار خون تحت درمان های دارویی قرار بگیرید.
• بر برخی موارد به منظور کنترل بیماری و نظارت دقیق بر سلامت مادر و جنین بستری شدن در بیمارستان ضرورت می یابد.
• در صورت بالا بودن زیاد فشار خون و وجود پروتئین در ادرار پزشک برای حفظ سلامت مادر و جنین تصمیم به تسریع زایمان می گیرد.

درگیر شدن با بارداری های پرخطر به این معنا نیست که شما روزگار بسیار سختی را خواهید گذراند و جنین در خطر است. خوشبختانه امروز با پیشرفت های بسیار زیاد در علم پزشکی بسیاری از بارداری های پرخطر به راحتی مدیریت شده مادر نوزاد کاملا سالمی را به دنیا خواهد آورد.

 بیشتر بدانید :

 1- علت و انواع بارداری دوقلویی یا چندقلویی 

2- نشانه‌های زایمان نارس و هر آنچه که در انتظار نوزاد نارس است

3- 9 روش کنترل دیابت بارداری

4- بهترین رژیم غذایی برای بارداری