هورمون رشد مصنوعی چیست و در چه مواقعی تجویز می شود؟
اگر پزشک متخصص غدد در کودک و یا فرد بزرگسالی علائم و نشانه های کمبود هورمون رشد را مشاهده کند، برای جلوگیری از عوارض احتمالی از قبیل کوتاهی قد، پوکی استخوان و ... هورمون رشد مصنوعی تجویز خواهد کرد. البته بسیار مهم است که علت کمبود هورمون رشد با کمک آزمایشات و اسکن های تصویر برداری به صورت دقیق تعیین شده و سپس دوزهای درمانی با کمک هورمون رشد مصنوعی تنظیم گردد.
هورمون رشد
هورمون رشد توسط غده هیپوفیز تولید شده و تنظیم ترشح آن توسط هیپوتالاموس انجام می شود. این هورمون بر روی تکثیر و تزاید سلولی تاثیر می گذارد و منجر به رشد قدی، رشد و نمو در انسان خواهد شد. در برخی موارد علائم کمبود هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان مشهود است که لازم است توسط پزشک با کمک آزمایشات تشخیصی مورد تایید قرار گیرد. و درصورت نیاز هورمون رشد مصنوعی به آنها تجویز گردد.
هورمون رشد مصنوعی
در هورمون درمانی بزرگسالان و کودکان، آمپول هورمون رشد فرآوری شده در محیط آزمایشگاه، به بیمار تزریق می شود و این متداول ترین روش درمانی است. تزریق هورمون رشد با تجویز پزشک در منزل یا در مطب قابل انجام است. مقدار تزریق بسته به شدت کمبود، چند بار در هفته یا به صورت روزانه خواهد بود. هدف از طراحی این هورمون، تقلید از عملکرد طبیعی هورمون رشد طبیعی در بدن است. به یاد داشته باشید که مصرف دارو تنها باید با تجویز پزشک باشد.
هورمون درمانی با هورمون رشد به وسیله پزشك انجام می شود و فرایند درمان ها معمولاً چندین سال ادامه می یابد. بیماران برای بررسی وضعیت خود تقریباً هر ماه باید به پزشک مراجعه کنند.
برای اینکه ببیند آیا هورمون رشد اضافی، تداوم درمان، کاهش یا افزایش درمان و نیز توقف درمان لازم است یا خیر، آزمایش خون باید انجام شود. سطح کلسترول، قند خون، تراکم استخوان نیز باید برای بررسی وضعیت سلامت بیمار تحت کنترل قرار بگیرد.
استفاده از هورمون رشد در پاسخ بدن به انسولین که سطح قند خون را کنترل می کند، مؤثر است. کمبود هورمون رشد اگر به موقع درمان نشود منجر به کلسترول بالا و پوکی استخوان خواهد شد.
استفاده از روشهای درمانی خاص برای درمان کمبود هورمون رشد بستگی به فرد دارد. پزشکان این روش های درمانی را مبتنی بر عوامل زیر می دانند:
- سن
- وضعیت فعلی سلامت و سابقه بیماری
- میزان کمبود
- تحمل بیماری در پذیرش درمان خاص
- انتظارات درمانی
- انتخاب بیمار
کمبود هورمون رشد در کودکان هر چه زودتر درمان شود، احتمال اینکه در بزرگسالی از نظر قد شبیه به بزرگسالان نرمال باشند، بیشتر است.
با استفاده از هورمون رشد، قد کودک در 3 سال اول درمان، بیش از 10 سانتی متر و در 2 سال بعد افزون بر 7 سانتی متر افزایش می یابد.
بسیاری از بزرگسالان تمام طول عمر خود مجبور به دریافت هورمون رشد هستند. همه افرادی که هورمون رشد دریافت می کنند، باید برای ارزیابی ایمنی و اثربخشی هورمون به طور منظم تحت نظر پزشک باشند.
هدف از درمان با هورمون رشد در بزرگسالان و کودکان بازیابی انرژی، تنظیم متابولیسم و تقویت رشد یا شکل بدن است. به این وسیله می توان به کاهش چربی کل بدن به خصوص در اطراف شکم نیز کمک کرد.
تزریق هورمون رشد انسان قدرت و تحمل ورزش را افزایش داده و در کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی در افرادی که فاقد هورمون رشد هستند، مؤثر است. با استفاده از این هورمون در بسیاری افراد، کیفیت کلی زندگی بهبود می یابد.
چرا پزشک به برخی افراد هورمون رشد مصنوعی تجویز می کند؟
این هورمون به کودکان و بزرگسالانی که با کمبود هورمون مواجه هستند، کمک می کند.
هورمون مذکور به ویژه در رشد کودکان لازم و ضروری است، اما در بسیاری از فرآیندهای دیگر بدن از جمله تراکم استخوان، حجم عضلات و خلق و خو نیز دخالت دارد.
هورمونهای مختلف عملکردها و فرآیندهای مختلف بدن از جمله رشد و نمو، متابولیسم، کارکرد جنسی، تولید مثل و خلق و خو را کنترل می کنند.
این ماده به فرآوری پروتئین کمک کرده و تجزیه چربی را افزایش می دهد تا انرژی لازم برای رشد بافت تامین شود.
سطوح هورمون مذکور در طول روز و متاثر از فعالیت بدنی تغییر می کند.
ورزش و فعالیتهای مشابه سطح هورمون رشد را به طور طبیعی بالا می برد. خواب، استرس و سطح قند خون پایین نیز سطح هورمون رشد را افزایش می دهند.
حتی تغییرات کوچک در سطح هورمون رشد انسانی بر بدن تأثیر می گذارد.
اگر GH به مقدار بسیار کم، بیشتر یا کمتر از حد نرمال ترشح شود، مشکلات رشد زیادی ایجاد می کند. کمبود هورمون رشد انسانی یکی از دلایل اصلی کوتاهی قد و شرایطی مانند کوتاه قامتی (کوتولگی) است به همین سبب به آن هورمون رشد قد نیز می گویند.
برخی افراد از GH استفاده می کنند زیرا معتقدند این هورمون باعث عضله سازی، بهبود عملکرد یا کندی روند پیری می شود. اما شواهد موجود مؤید این نظر نیست.
خطرات و عوارض جانبی استفاده از هورمون رشد مصنوعی
بسیاری از افراد درمان تزریق هورمون رشد را به سختی تحمل می کنند. این دارو عوارضی نیز دارد که به شرح زیر است:
- دردهای عضلانی
- ناراحتی مفاصل
- سردرد
- تورم دست و پا
افرادی که این علائم یا سایر مشکلات را دارند باید به پزشک مراجعه کنند. برای کمک به کاهش علائم می توان مقدار مصرفی را تغییر داد.
تزریق هورمون رشد انسان در شرایط زیر توصیه نمی شود:
- وجود تومور
- سرطان
- بیماری جدی
- مشکلات شدید تنفسی
- صدمات متعدد
- عوارض ناشی از جراحی قلب یا شکم باز
هورمون رشد انسان بر مصرف انسولین در بدن نیز تاثیر دارد، بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید سطح قند خون خود را به دقت کنترل کنند.
بسته به علت کمبود، ممکن است درمان های دیگر نیز لازم باشد. مثلاً برای درمان تومور در هیپوفیز عمل جراحی یا پرتودرمانی نیاز است. هورمونهای هیپوفیز برای اصلاح کارکرد غده ای که به درستی کار نمی کند، مورد استفاده قرار می گیرند.
https://www.medicalnewstoday.com/articles/312905.php#other_uses
