لخته شدن خون در پا در بارداری و پس از زایمان، پیشگیری و درمان
بروز لخته شدن خون در پا امری نادر است اما در دوران بارداری به دیل دگرگونی هایی که در بدن مادر باردار رخ می دهد، اتفاقی به نسبت شایع محسوب می شود و به همین دلیل لازم است با علایم آن آشنا بوده و برای پیشگیری از آسیب به سلامتی خود و جنینتان نشانه های خطر و راه های پیشگیری و درمان این عارضه را بشناسید.
لخته شدن خون در پا در دوران بارداری و پس از آن
ترومبوز ورید عمقی، لخته شدن خون در پا یا DVT به معنی بروز لخته خون در ورید عمقی است. در دوران بارداری در 80 درصد موارد این لخته در پای چپ تشکیل میشود و اگر بی توجه رها شود، از طریق جریان خون خود را به ریه‌ها رسانده و سبب بروز آمبولی ریه میشود. خوشبختانه لخته شدن خون در پا و آمبولی ریه گرچه در زنان شایع تر است اما قابل درمان و از همه مهم تر، قابل پیشگیری است.
لخته شدن خون در پا چقدر شایع است؟
ترومبوآمبولی وریدی (VTE)، که شامل لخته شدن خون در پا و آمبولی ریوی است، تقریباً یک مورد را در هر هزار حاملگی درگیر می‌کند. گرچه با وجود این آمار به نظر می‌رسد این بیماری مسئله‌ای بسیار غیر شایع باشد اما واقعیت اینجاست که احتمال بروز ترومبوآمبولی وریدی در مادران باردار 5 تا 10 برابر بیشتر از دیگر زنان در همان سن است و احتمال بروز آن در 6 تا 8 هفته نخست بعد از زایمان 20 برابر دیگر زمانهاست.
چرا لخته شدن خون در پا در بارداری و زایمان شایع تر است؟
به دلیل خونریزی بالا در زمان زایمان، بدن به طور ذاتی ترکیبات لخته خون بیشتری تولید می‌کند و گاه میزان ترشح این ترکیبات از حالت عادی بالاتر می‌رود. در دوران بارداری، سطح پروتئین‌های لخته خون افزایش می‌‌یابد در حالی که سطح پروتئین ضد لخته شدن پایین می‌‌آید و همین مسئله احتمال بروز ترومبوآمبولی وریدی (VTE) را بالا می‌برد. از دیگر فاکتورها که می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد میتوان به بزرگ شدن رحم اشاره کرد که باعث افزایش فشار بر روی رگ‌هایی میشود که خون را از قسمت پایین بدن به قلب باز می‌‌گردانند.
چه کسانی بیشتر در معرض لخته شدن خون در پا هستند؟
برخی مسایل می‌تواند احتمال ابتلا به لخته شدن خون در پا یا ترومبوز آمبولی ریوی را افزایش دهند. از آن میان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن سابقه خانوادگی یا شخصی ابتلا به ترومبوآمبولی وریدی
- سن بالاتر از 35 سال
- اضافه وزن و چاقی
- مصرف دخانیات
- پره اکلامپسی یا برخی بیماری‌های مزمن از جمله فشار خون بالا، بیماری التهابی روده یا سایر بیماری‌های عروقی
- استراحت مطلق در دوران بارداری
- واریس
- زایمان به روش سزارین
- خونریزی بعد از زایمان یا نیاز به انتقال خون پس از آن
- مصرف قرص‌های ضد بارداری (قرص‌های پروژستین، IUD و ایمپلنت با افزایش خطر ابتلا به DVT در ارتباط نیستند.)
علائم لخته شدن خون در پا چیست؟
شایع ترین علائم لخته شدن خون در پا معمولاً فقط در یک پا مشاهده میشود و شامل موارد زیر است:
- احساس سنگینی یا درد در پا (این درد شبیه کشیدگی در عضلات پاست که از بین نمی‌رود)
- ضعف و تب در عضلات ران
- تورم جزئی تا شدید
- اگر لخته خون به ریه‌ها منتقل و فرد دچار آمبولی ریه شده باشد دچار علایم زیر میشود:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس غیر قابل توضیح
- سرفه خونی
- ضربان قلب و تنفس سریع
راه کارهای درمان لخته شدن خون در پا
در دوران بارداری اگر سابقه خانوادگی ابتلا به لخته شدن خون در پا را در نزدیکان خود دارید حتما با پزشک در رابطه با آن صحبت کنید.
علاوه بر آن، در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق (خصوصاً در دوران بارداری یا طی هشت هفته اول پس از زایمان)، فوراً با پزشک تماس بگیرید. پزشک برای تشخیص لخته شدن خون در پا یا آمبولی ریه آزمایشاتی را توصیه می‌کند. اگر آزمایشات وجود لخته خون را تایید کند برای کاهش قدرت لخته شدن خون و جلوگیری از شکل گیری لخته‌های بیشتر هپارین تجویز میشود. در زنانی که دچار آمبولی ریه می‌شوند به ندرت به مصرف داروهای حل کننده لخته نیاز خواهد بود.
چطور میتوان از شکل گیری لخته خون پیشگیری کرد؟
در صورتی که جریان خون به روش‌های زیر به خوبی حفظ شود میتوان از بروز آمبولی ریه و لخته شدن خون در پا پیشگیری کرد.
انجام ورزش‌های بی خطر در دوران بارداری (ورزش های مناسب دوران بارداری)
پیاده روی و کشش عضلات پس از هر دو ساعت نشستن متوالی
حرکت دادن پاها در حالت نشسته (پاشنه و سپس انگشتان پا را بالا و پایین کنید).
پوشیدن جوراب ضد واریس برای جلوگیری از ایجاد لخته در پاها
افرادی که در معرض خطر لخته شدن خون در پا هستند زیر نظر پزشک باید دوز پیشگیری از هپارین را گاه در طول بارداری و گاه فقط شش تا هشت هفته پس از زایمان مصرف کنند.
مطالعه بیشتر:
واریس بارداری چیست ؟ آیا قابل درمان و پیشگیری است؟
21 علت گرگرفتگی و احساس داغی کف پا
10 روش درمان و جلوگیری از درمان ورم دست و پا در دوران بارداری
منبع:whattoexpect
