تب نوزاد چند درجه است و استفاده از داروهای تب بر مجاز است؟
وقتی دماسنج افزایش دمای بدن فرزندتان را نشان می‌دهد، به رغم نگرانی شدیدی که به سراغتان می آید نگران نباشید، زیرا تب داشتن امری کاملاً سالم و عادی است. به زبان ساده، تب نوزاد، روش بدن بچه است که به شما می‌گوید مشکلی وجود دارد. تب نشانه مبارزه بدن در برابر عوامل بیماری‌زا است و گاهی نیز پاسخ دمایی دستگاه ایمنی بدن نسبت به عفونت های داخلی تلقی می‌شود. در واقع در گرمای حاصل از تب بسیاری از میکروب ها توانایی رشد ندارند. بنابراین کلید درمان تب نوزاد، مداوای علت واقعی آن است.
تب چه می‌کند؟
فایده‌ی افزایش دمای بدن دو جنبه دارد:
• ویروس، باکتری و دیگر میکروب‌های بیماری زا – درست مثل میزبانشان (شما و فرزندتان) – فعالند و گسترش می‌یابند و در طیف دمایی نرمال به بهترین وجه زندگی می‌کنند. بنابراین هنگام مواجهه بدن با عوامل بیماری زا تلاش می‌کند تا با تغییر دما، گسترش عامل عفونت و از همه مهم‌تر رشد آن را محدود سازد.
• به همین ترتیب، سلول‌هایی در بدن وجود دارند که اگر روزانه بیش از حد فعال باشند، شاید باعث آسیب‌دیدگی داخلی شوند و در واقع، کارکرد تب "بیدار کردن آنهاست". مثلاً برای فعال ساختن لنفوسیت تی (نوعی از سلول سفید خون که در ایمنی نقش کلیدی دارد) و دیگر سلول‌های نابودکننده‌ی بیماری‌ها افزایش دمای بدن ضروری است. پس در وضعیت‌هایی که در آن بدن برای حمله به مهاجم خارجی (مثل ویروس و باکتری) به سلول‌های مبارز نیاز دارد، گرمای بیشتر بدن ضروری است.
تب چگونه کار می‌کند؟
برای مبارزه با موجودات خارجی، روند تب با تولید مواد شیمیایی فعال حافظ ایمنی آغاز می‌شود. هیپوتالاموس که در مغز فرزندتان جا دارد، مرکز کنترل توان متعادل‌سازی درون بدن است که وقتی به سیستم ایمنی بدن حمله می‌شود، برای افزایش سوخت و ساز بدن به آن فشار می‌آورد و دمای بدن بچه را تنظیم می‌کند.
تب نوزاد چند درجه است؟
دمای 39 درجه‌ی سانتیگراد در بچه‌ای که کمبود آب بدن ندارد، معمولاً موجب نگرانی نیست. اما در دمای بیش از 39 درجه‌ی سانتیگراد و خصوصاً اگر فرزندتان بیمار است یا عوامل خطر برای تشنج و تب را دارد (سن کم یا سابقه‌ی خانوادگی)، شروع درمان برای کاهش دمای بدن با استفاده از دو روش زیر ضروری است:
- محیطی لباس فرزندتان را درآورید، او را با اسفنج مرطوب و آب ولرم حمام کنید و پارچه‌ی خُنکی روی سرخرگ‌های اصلی او بگذارید.
- برای از بین بردن تب نوزاد داروهای زیادی وجود دارد، اما باید با تجویز پزشک مصرف شود.
وقتی به درمان دمای بالای بدن فرزندتان می‌پردازید، باید به سن او نیز توجه داشته باشید. معمولاً در سه ماه نخست زندگی نوزاد، هنگامیکه دمای بدن اندکی افزایش می یابد بچه "سرد و بی‌تحرک " خواهد بود. این حالت می‌تواند نشانه‌ی عفونتی زودهنگام باشد. قانون بنیانی این است که دمای زیاد، عفونت را نشان می‌دهد و تب می‌تواند عکس‌العملی به واکنش غیرمعمول ایمنی یا حتی واکنش آلرژیک باشد، گرچه این مورد کمتر معمول است.
سعی کنید همیشه بدانید که "دمای معمول" فرزندتان چیست (دمای میانگین بدن سالم او) تا به سهولت بتوانید تب نوزاد را تشخیص دهید و اگر مجبور شدید که دمای بدن را کاهش دهید، چه برنامه‌ای را اجرا و از چه دارویی استفاده کنید.
قبل از مراجعه به پزشک چه کارهایی برای تب نوزاد می توان انجام داد؟
اگر فرزندتان زیر 3 ماه است بهتر است قبل از مراجعه به پزشک از داروی تب بر استفاده نکنید زیرا ممکن است مانع تشخیص صحیح شود.صرف نظر از اینکه فرزندتان در چه سنی است، اگر علائمی دال بر بیماری یا عفونتی جدی دارد سریعاً او را نزد پزشک ببرید. قبل از مراجعه به پزشک، لباس و پوشش فرزندتان را کم و درجه حرارت محیط را کنترل کنید، طوری که هوا نه خیلی گرم باشد و نه سرد. در ضمن چون کودکان هنگام تب، مقدار زیادی آب از دست می‌دهد، به او شیر و مایعات بیشتری بدهید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
زمان مراجعه به پزشک به سن، درجه حرارت بدن و علائم همراه بستگی دارد.
- هنگامی که کودک کمتر از سه ماه سن دارد و درجه حرارت مقعدی او 38 درجه سانتیگراد یا بیشتر است، یا زمانی که سنش بیشتر از سه ماه و درجه حرارت مقعدی‌اش 39 درجه سانتیگراد یا بالاتر باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
- همچنین در صورتی که سن کودک بیش از سه ماه و درجه حرارت مقعدی کمتر از 39 درجه سانتیگراد باشد، ولی تب با علائمی مانند امتناع از خوردن غذا، استفراغ یا اسهال مکرر، ظهور علائم کم‌آبی مثل کاهش میزان ادرار یا عدم وجود اشک هنگام گریه همراه باشد، نیز باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
- وجود علائمی مانند گلودرد یا درد گوش، تب‌های تکرارشونده، حتی به مدت چند ساعت در هر مرتبه تب، همراهی تب با بیماری زمینه‌ای مزمن، همراهی با ضایعات پوستی یا علائم ادراری نیز از دیگر شرایطی است که مراجعه فوری به پزشک را ضروری می‌سازد.
- در صورتی که تب پس از 24 ساعت در کودکان زیر دو سال یا 72 ساعت برای کودکان بالای دو سال ادامه پیدا کند، حتی اگر هیچ علامت خطر دیگری وجود نداشته باشد، حتما باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کرد.
- همچنین بی‌قراری یا گریه شدید و غیرقابل کنترل، کاهش سطح هوشیاری یا خواب‌آلودگی، بروز هرگونه ضایعه پوستی جدید بخصوص دانه‌های بنفش‌رنگ که مثل کبودی به نظر می‌رسد، کبودی لب‌ها و زبان یا ناخن، سردرد شدید، تنفس سخت، تشنج، دل‌درد و آبریزش از دهان به دلیل عدم توانایی در بلع بزاق از موارد حادی هستند که باید فوری به نزد پزشک رفت.
آیا می توان از داروهای تب بر برای درمان تب نوزاد استفاده کرد؟
تا قبل از مراجعه به پزشک می‌توان با توجه به سن و وزن کودک، به مقدار مناسب از داروهای تب‌بر استفاده کرد. یکی از این داروها استامینوفن است، اما به هیچ عنوان نباید بدون نظر پزشک از آسپیرین برای کاهش درجه حرارت بدن استفاده کرد، چون این دارو می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی داشته باشد.
- به هیچ‌وجه نباید بدون مراجعه به پزشک برای کودکان زیر دو ماه از دارو استفاده کنید.
- یکی از راه‌هایی که برای پایین آوردن درجه حرارت بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، روشی مثل پاشویه است، ولی باید توجه داشته باشید تن‌شویه هنگامی توصیه می‌شود که درجه حرارت بدن کودک بسیار بالا بوده و با استفاده از داروهای تب‌بر، به اندازه کافی پایین نیامده باشد.
- برای جلوگیری از احساس ناراحتی و لرز، باید روش پاشویه را نیم تا یک ساعت بعد از استفاده از داروی تب‌بر و با آبی که کمی از درجه حرارت دست مادر خنک‌تر است، استفاده کرد.
- برای تن‌شویه نیازی به افزودن موادی مانند نمک یا الکل نیست. اضافه کردن الکل به آب کاری خطرناک است، چون از طریق پوست جذب شده و موجب مسمومیت کودک می‌شود.
بنابراین روش صحیح پاشویه برای درمان تب نوزاد به این شکل است که یا با استفاده از آب ولرم کودک را حمام نمایید، یا قسمت‌های مختلف بدن او مانند سینه، شکم، ران‌ها، زیربغل و پیشانی را با یک اسفنج یا حوله مرطوب، نمناک کرده و اجازه دهید با تبخیر آب از سطح پوست، درجه حرارت بدن کاهش یابد.
بیشتر بدانید:
1- شناخت علائم و روش های درمان سرماخوردگی و تب نوزاد
2- روش های اندازه گیری دمای بدن و استفاده از داروهای تب بر در نوزادان
3- آزمون برای سنجش اطلاعات خود درباره تب نوزاد
4- علائم و داروهای مجاز برای پایین آوردن تب در کودکان و نوزادان
