آمنیوسنتز چیست؟

1. آزمایش آمنیوسنتز چیست؟

آمنیوسنتز یکی از آزمایش های دوران بارداری است که در آن از مایع آمونیوتیک (مایع داخل رحم) پیرامون جنین نمونه‌ای گرفته می‌شود. این روش معمولاً برای آزمایش بیماری های ژنتیکی استفاده می‌گردد، اما در مواقعی که به هرعلتی به زایمان زودرس نیاز باشد، برای بررسی این که آیا شش های جنین آماده هستند یا خیر، نیز می‌توان از این روش استفاده کرد.

آمنیوسنتز معمولاً بین هفته 14 تا 20 بارداری انجام می شود. پس از این‌که شکم به وسیله مایع ضد عفونی پاک شد و با استفاده از راهبر دستگاه سونوگرافی، سوزنی را از طریق دیواره شکم وارد رحم می‌کنند و بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر (کمتر از چهار قاشق) از مایع آمونیوتیک را بیرون می‌کشند. این آزمایش در اواخر سه ماهه سوم بارداری برای بررسی بلوغ شش ها اجرا می‌گردد.

2. آزمایش آمنیوسنتز چگونه انجام می شود؟

بدن ما از هزاران سلول تشکیل شده که شامل مواد ژنتیکی است. این تشکل از ۲۳ جفت کروموزوم و ژن‌های مسئول همه مشخصات ما ساخته شده است، یعنی نه تنها شامل چگونگی ظاهر ما بلکه تمامی خصوصیات می‌شود که عملکرد بدنی ما را تشکیل می‌دهند.

به طور طبیعی هر روزه سلول‌های پوستی خود را از دست می‌دهیم ( به اطراف حمام و دستشویی دقت کنید یا پوست خشکی که پوسته‌پوسته می‌شود )، بنابراین جنین نیز این‌چنین است. پس مایع آمنیوتیک داخل رحم نیز شامل سلول‌های جنین است و بوسیله این آزمایش مقداری از این مایع به عنوان نمونه از رحم بیرون کشیده می‌شود (معمولا متخصص زنان و زایمان کارآمد، متخصص پزشکی جنینی یا رادیولوژیستی با تجربه این کار را انجام می‌دهند) و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد.

3. آیا آزمایش آمنیوسنتز درد دارد؟

از بی‌حسی موضعی استفاده نمی‌شود، زیرا آزمایش آمنیوسنتز نسبتاً سریع است. شما فرورفتن سوزن را احساس خواهید کرد ولی اگر ماهیچه‌های شکمی شل و آرام باشند، نسبتاً درد کمتری را احساس خواهید کرد. زمانی‌که مایع به داخل سرنگ کشیده می‌شود، بانوان احساس غریبی را تجربه خواهند کرد. پس از اتمام روند نمونه گیری، ممکن است در پائین شکم احساس دردی مشابه به درد پریود داشته باشید، اما این درد ناپدید خواهد شد. در صورت لزوم می‌توانید برای تسکین درد، از داروی پاراستامول (با مشورت پزشک) استفاده کنید.

4. دلیل انجام آزمایش آمنیوسنتز چیست؟

آمنیوسنتز معمولاً به دلایل زیر به بارداران پیشنهاد می‌شود:

1- اگر باردار بیش از ۳۵ سال داشته باشد، با خطر بیشتری برای زایمان نوزادی با اختلالات کروموزمی مثل "سندروم داون" یا دیگر ناهنجاری‌های کروموزومی روبروست.

2- در صورتی‌ که در یکی از سونوگرافی‌های او ناهنجاری‌ مشاهده شده باشد.

3- اگر والدین ناقل بیماری های ژنتیکی باشند، مثل "فیبروز سیستیک"، "کم‌خونی سلول‌های داسی" یا "تالاسمی".

4- در صورتی‌که یکی از والدین کروموزوم های مرتب‌ شده متوازنی را حمل کند، اما خطر داشتن فرزندی با کروموزوم های نامرتب نامتوازن وجود داشته باشد.

5- اگر مادر در غربالگری سه ماهه اول یا دوم جواب مثبت گرفته باشد.

به یاد داشته باشید که جواب مثبت غربالگری به این معنا نیست که فرزندتان دچار سندرم داون است، معنای آن این است که خطری در رابطه با اختلالات مرتبط به سن افزایش یافته است. به این ترتیب طبیعتاً میزان اضطراب افزایش یافته و آمنیوسنتز تنها روش برای آگاهی صددرصدی از این مسئله است که آیا جنین بطور کل تحت تاثیر قرار گرفته یا خیر.

در این آزمایش، خطر سقط‌ جنین هفت دهم تا یک درصد است. برای کاهش خطر برای شما و فرزندتان، مطمئن شوید که آزمایش آمنیوسنتز از جانب شخص متخصص و مجرب اجرا می گردد.

5. هزینه آزمایش آمنیوسنتز چقدر است و چه خطراتی دارد؟

هزینه آزمایش آمنیوسنتز بستگی به نوع بیمه شما و بیمارستان یا درمانگاه یا آزمایشگاهی دارد که به آن مراجعه می‌کنید. از آن‌جایی که سوزن وارد دیواره رحم و غشاء داخل آن می شود، خطر کمی برای عفونت وجود دارد و خطر اصلی سقط جنین است که احتمال آن نیز بین هفت دهم درصد تا یک درصد است. گرچه برخی از پزشکان می‌گویند که بعد از انجام این آزمایش می توانید به شکل طبیعی بارداری خود را ادامه دهید، ولی به هرترتیب پیشنهاد می‌شود که پس از انجام این آزمایش، جانب احتیاط را رعایت کرده، استراحت کنید و از اجرای ورزش‌های سخت پرهیز کنید و برای چند روز پس از آن از آمیزش جنسی خودداری کنید.

درصورتی‌که دچار گرفتگی‌های شدید هستید یا ترشحات و خونریزی دارید، مراجعه سریع به درمانگاه یا بیمارستان ضروری است. گرچه احتمال وقوع آن نادر است، پیچیدگی‌ها و سقط جنین مرتبط با آزمایش آمنیوسنتز معمولاً بین دو هفته پس از انجام آزمایش بوجود می‌آیند.

آزمایشگاه‌ها در جداسازی و آزمایش نمونه‌ها بسیار با دقت عمل می‌کنند و به این ترتیب نباید احتمالی برای اشتباه وجود داشته باشد. مهم است، به خاطر داشته باشیم که گرچه ممکن است، جنین ناهنجاری‌های کروموزومی یا بیماری های ژنتیکی دیگری نیز داشته باشد، ولی روش مطمئنی برای آگاهی از این مسئله وجود ندارد که آیا فرزند دچار اختلالات بینایی/ شنوایی یا عقب‌ماندگی ذهنی است یا خیر. بنابراین مهم است که پزشک یا مشاور ژنتیک، تاریخچه کامل ژنتیکی والدین را برای اطمینان بررسی کند.

اگر گروه خونی منفی دارید، ضروری است که پس از آزمایش آمنیوسنتز، داروی Anti-D را تزریق کنید. این تزریق به پیشگیری از جمع شدن آنتی بادی مثبت که ممکن است در بارداری‌های آینده‌ شما، بر فرزندتان تاثیر بگذارد، کمک می کند. درصورتی‌که HIV POSITIVE (به بیماری ایدز دچار هستید) و خواستار اجرای آزمایش آمنیوسنتز هستید، باید برای حداقل دو هفته پیش از آزمایش، تحت درمان ARV باشید، درصورتی‌که از پیش تر تحت نظر پزشک یا مامای خود آنرا مصرف نمی‌کنید، لطفا برای مصرف ARV با پزشک خود مشورت کنید.

مطالعه بیشتر: 

1- مقایسه نمونه برداری پرزهای جفتی CVS و آمنیوسنتز