افت قند خون در بارداری و ارتباط آن با دیابت بارداری چیست؟

ارتباط بین افت قند خون و بارداری چیست؟

انسولین هورمونی است که گلوکز یا قند خون را از خون به سلول‌های بدن می‌رساند که در آن ذخیره یا برای انرژی استفاده می‌شود. در طول دوران بارداری، بدن شما انسولین بیش‌تری تولید می‌کند تا به رشد جنین کمک کند. در همین حال، بارداری باعث می‌شود تا بدن شما نسبت به انسولین مقاوم‌تر باشد. به همین دلیل است که برخی بانوان در دوران بارداری به دیابت (دیابت دوران بارداری) مبتلا می‌شوند.

هرچند، بالا بودن سطح قند خون در دوران بارداری شایع‌تر است، اما به دلیل تغییراتی که در دوران باردری در بدن رخ می‌دهد و همچنین نحوه واکنش بدن شما نسبت به انسولین، ممکن است قند خون به طرز خطرناکی پایین بیاید. این اتفاق شرایطی را با نام افت قند خون به وجود می‌آورد. هنگامی‌که میزان قند خون کم‌تر از ۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، افت قند خون رخ داده است. این عارضه در دوران بارداری اغلب برای بانوانی اتفاق می‌افتد که دچار دیابت هستند.

دلایل افت قند خون در بارداری چیست؟

افت قند خون مزمن در بانوانی که دیابت ندارند به ندرت دیده می‌شود. سطح قند خون در دوران بارداری در شرایط زیر به شدت پایین می‌آید:

• به‌دفعات کافی یا غذاهای مناسب برای ثابت نگه داشتن مصرف نکرده‌اید. فارغ از این‌که چقدر و چندبار غذا می‌خورید، جنین در حال مصرف قند از بدن شما است. البته، معمولا بدن در جبران این مسئله مهارت کافی دارد.

• ورزش سنگین انجام می‌دهید و بدن قند زیادی مصرف می‌کند. در صورتی‌که قند کافی در خون نباشد، یا با کمی کربوهیدرات آن را جبران نکنید، ممکن است دچار کاهش قند خون شوید.

• مقدار داروی دیابتی که مصرف می‌کنید، بیش از حد قند خون شما را پایین می‌آورد و باید اصلاح شود. این شایع‌ترین دلیل افت قند خون در دوران بارداری است.

افت قند خون در بارداری و دیابت

افت قند خون در بارداری در مادرانی که دیابت ندارند نیز می‌تواند رخ دهد، اما بیش‌تر در بانوانی که انسولین مصرف می‌کنند دیده می‌شود. هر کدام از انواع دیابت شما را در خطر بیش‌تری برای افت قند خون قرار می‌دهد:

• دیابت نوع ۱

• دیبات نوع ۲

• دیابت بارداری

نشانه‌‌های افت قند خون در بارداری چیست؟

معمولا نشانه‌های افت قند خون در افراد باردار و افراد عادی یکسان است. این نشانه‌ها شامل موارد زیر است:

• حالت تهوع یا استفراغ

• سبکی سر

• لرز

• تپش قلب

• عرق کردن

• اضطراب

• سوزش اطراف دهان

• رنگ پریدگی

زمانی‌که قند خون بالا می‌رود، این نشانه‌ها از بین می‌رود.

شیوع

کاهش قند خون در دوران بارداری اتفاقی کاملا شایع است. بانوانی که به دیابت دچار هستند، نسبت به افراد دیگر بیشتر در معرض خطر کاهش قند خون قرار دارند. در یک مطالعه، ۲۳ درصد از بانوانی که به دیابت نوع ۱ مبتلا بودند، حد‌اقل یک بار در دوران بارداری به حمله شدید افت قند خون مبتلا شده‌ بودند و بسیاری نیز چند بار این شرایط را تجربه کرده‌اند. افت شدید هنگامی‌ اتفاق می‌افتد که قند خون به طرز خطرناکی پایین بیاید و ممکن است شخص هوشیاری خود را از دست بدهد.

طبق مطالعه‌ای قدیمی‌تر، حدود ۱۹ تا ۴۴ درصد از بانوان باردار مبتلا به انواع دیابت، کاهش قند خون را تجربه می‌کنند.

عوامل خطر افت قند خون در بارداری چیست؟

افت قند خون ممکن است در هر زمانی از بارداری اتفاق بیفتد، هرچند برخی عوامل احتمال آن را افزایش می‌دهد که شامل موارد زیر است:

• ابتلا به دیابت. هر دو شرایط بارداری و دیابت باعث ایجاد نوسان در سطح انسولین خون می‌شود. برای جلوگیری از افزایش یا کاهش بیش از حد قند خون، باید داروهای دیابت شما به دقت بررسی شوند.

• سه ماهه اول بارداری. افت قند خون بیش‌تر در سه ماهه اول بارداری اتفاق می‌افتد و به همین دلیل مادران دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شوند. مطالعه‌ای نشان می‌دهد، بانوان باردار مبتلا به دیابت نوع ۱، سه برابر بیش‌تر از قبل از بارداری به افت قند دچار می‌شوند. بیش‌ترین زمان وقوع افت شدید قند، بین ۸ تا ۱۶ هفتگی بارداری است. کم‌ترین احتمال افت قند خون، در سه ماهه دوم بارداری است.

• حمله‌های افت قند خون قبل از بارداری نیز اتفاق افتاده باشد.

• بیماری. بسیاری از بیماری‌ها باعث کم شدن اشتها می‌شوند و مصرف نکردن غذای مناسب و منظم ممکن است باعث افت قند خون شود.

• سوءتغذیه. در دوران بارداری لازم است کالری کافی به بدن برسد. غذاهایی که مصرف می‌کنید، باید دارای ارزش غذایی باشند.

افت قند خون در بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک با بررسی نشانه‌ها و داده‌های قند خون این عارضه را تشخیص می‌دهد. ممکن است از شما خواسته شود تا چند مرتبه در روز قند خون را بررسی و ثبت کنید. ممکن است برای شما کیت‌های تشخیصی قند خون تجویز شود یا آن‌ها را بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید. یک‌بار ثبت قند خون پایین به معنای افت قند خون شما نیست.

افت قند خون در بارداری چگونه درمان می شود؟

در صورتی که هرکدام از نشانه‌های افت قند خون را در خود مشاهده کردید، اقدامات زیر را انجام دهید:

• مکانی امن برای نشستن یا دراز کشیدن پیدا کنید. در صورتی‌که رانندگی می‌کنید، ماشین را کنار زده و پارک کنید.

• حدود ۱۵ گرم کربوهیدرات بخورید یا بیاشامید. معمولا کربوهیدرات‌های ساده قند بالایی دارند. برای مثال۱۲۰ میلی‌لیتر آبمیوه (که رژیمی یا کم شکر نباشند)، نصف قوطی نوشابه معمولی،‌ ۴ حبه قند و یک قاشق غذا خوری شکر یا عسل. همیشه یکی از این مواد غذایی را همراه خود داشته باشید.

• پزشک را در جریان هر نوع افت قند خون قرار دهید.

در صورتی که مبتلا به دیابت هستید، لازم است پزشک داروهای دیابت شما را مورد بررسی قرار دهد تا سطح قند خون شما را متعادل نگه دارد. در موارد نادر ممکن است از کیت‌های گلوکاگون استفاده شود. این کیت‌ها شامل فرم مصنوعی هورمون گلوکاگون و سرنگ استریل است. هنگامی‌که تزریق انجام می‌شود، گلوکاگون کبد را تحریک کرده تا ذخیره قند خود را آزاد کند. به این طریق، سطح قند خون بدن بالا می‌رود. از این روش، برای درمان افت قند خون شدید استفاده می‌شود.

به هرحال، نکته اصلی این است که در مرحله اول خطر افت قند را کاهش دهیم.

• به طور مرتب، وعده‌‌های غذایی کوچک بخورید تا سطح قند خون را ثابت نگه دارید.

• در هنگام خواب غذا نمی‌خورید و مانند یک فرد روزه‌دار هستید، بنابراین حتما یک میان وعده در کنار تخت خود داشته باشید تا در طول شب وقتی بیدار می‌شوید بخورید یا صبح خود را با آن آغاز کنید.

• ورزش کنید،‌ مگر این‌که پزشک شما را از این کار منع کرده باشد، اما از حد طبیعی خود خارج نشوید. تاثیر ورزش سنگین روی قند خون می‌تواند تا ۲۴ ساعت باقی بماند.

آیا افت قند خون در بارداری برای جنین خطرناک است؟

یک دوره افت قند خون در دوران بارداری، آسیبی به بدن شما یا جنین نخواهد زد. زمانی‌که این اتفاق تکرار شود، مشکل‌ساز خواهد بود. مغز برای دریافت پیام از بدن و انتقال آن نیاز به قند دارد. در موارد دیابت شدید بانوان، افت قند باعث تشنج، کما و حتی مرگ می‌شود. ممکن است نوزاد با مشکل افت قند به دنیا آید یا پس از تولد به این مشکل دچار شود.

چشم انداز

در صوتی که به دیابت مبتلا نباشید، احتمال بروز افت قند خون زیاد نیست. افت قند گاه‌وبی‌گاه یا ملایم معمولا تاثیری بر سلامت مادر و جنین نخواهد داشت. راهی قطعی برای جلوگیری از افت قند خون وجود ندارد، اما می‌توانید خطر آن را پایین آورید. به طور منظم غذا بخورید. در صورتی که به دیابت مبتلا هستید، قند خون خود را به دقت مورد بررسی قرار دهید. نشانه‌های افت قند خون در بارداری را بشناسید و پزشک را در جریان هرگونه حمله قرار دهید.

مطالعه بیشتر:

دیابت بارداری ، علایم، مراقبت ها و درمان ها

رنج نرمال قند خون در بارداری چقدر باید باشد؟

عوارض دیابت بارداری روی جنین و راههای پیشگیری از آن

علت بروز دیابت بارداری چیست و قند خون نرمال چند است؟