افت قند نوزاد وعلائم افت قند در نوزادان تازه متولد شده چیست؟
افت قند نوزاد به معنای پایین بودن غیرطبیعی سطح گلوکز پلاسمای خون در نوزادان است. از آنجا که بلافاصله بعد از تولد، قند خون نوزاد افت می کند، پائین بودن قند خون در آنها امری طبیعی است. اما برای اطمینان از تنظیم قند خون باید مراقب تغذیه نوزاد بود در غیر اینصورت بی توجهی منجر به مشکلات طولانی مدت از جمله تشنج و آسیب عصبی دائمی خواهد شد.
هیپوگلیسمی یا افت قند خون چیست؟
به کودک تازه متولد شده تا هفته چهارم بعد از تولد، نوزاد می گویند، هیپو به معنی پائین و گلیسمی اصطلاحی است که برای "سطح قند خون" استفاده می شود. هیپوگلیسمی نوزادی به سطح گلوکز پلاسما کمتر از 30 میلی گرم در دسی لیتر در 24 ساعت اول زندگی و کمتر از 45 میلی گرم در دسی لیتر در روزهای بعد می گویند. هورمونهای بدن که اصلی ترین آنها انسولین است، تنظیم کننده سطح قند خون هستند. انسولین وظیفه تنظیم قند یا گلوکز خون، متابولیسم یا تجزیه آن و همچنین مصرف قند در بدن را به عهده دارد. وقتی اندام ها و هورمون ها در وضعیت هوموستاز (متعادل) هستند، هورمون ها میزان قند خون را تحت کنترل قرار می دهند اما اگر تعادل برقرار نباشد، احتمال هیپوگلیسمی در نوزاد وجود دارد.
قند نرمال نوزاد چند است؟
اندازه قند نرمال نوزادان نیز با بزرگ شدن و افزایش سن، افزایش پیدا می کند. قند خون نرمال نوزادان بین 50 تا صد است. هر عددی در این بازه طبیعی محسوب می شود درحالی که کمتر از 50 می تواند نشان دهنده افت قند خون در نوزاد باشد که نیاز به اقدام صحیح و به موقع دارد.
شیر نخوردن نوزاد و افتادن قند
احتمالا شنیده اید که برای جلوگیری از افت قند خون نوزاد باید حتما هر دو ساعت یکبار به نوزاد شیر بدهید و حتی شب ها او را از خواب بیدار کنید تا شیر بخورد. در این میان بسیاری از مادرها و پدرها می پرسند که آیا حتما باید نوزاد را برای شیر خوردن از خواب بیدار کنیم؟ در پاسخ به شما می گوییم که بله. افت قند نوزاد ممکن است در خواب رخ داده و به راحتی سبب بی حالی نوزاد شود و چون خواب است شما نمی توانید علائم را تشخیص دهید. بنابراین در ماه های اول بعد از تولد حتما باید هر دو ساعت یکبار به نوزاد خود شیر بدهید و حتی اگر خواب است او را برای شیر خوردن بیدار کنید.
تا چند ماهگی نوزاد باید هر دو ساعت شیر بخورد؟
جواب این سوال تا حد زیادی به وزن نوزاد شما بستگی دارد. برای نوزادان نارس متخصص توصیه می کند که حتی هر یک ساعت یکبار شیر بخورد اما برای نوزادانی که زمان تولد وزن مناسبی داشته، رشد و وزن گیری خوبی دارند، متخصصان می گویند که تا پایان ماه سوم و چهارم، شیردهی هر دو ساعت یکبار کافی است و پس از آن می توانید تا حدود زیادی میل شیرخوار را در نظر بگیرید. اما توجه داشته باشید که در یک نوزاد سه ماهه، نباید بین دو وعده شیردهی بیشتر از 4 تا 5 ساعت فاصله باشد.
علل افت قند نوزادان تازه متولد شده
علل مختلف افت قند نوزادان تازه متولد شده عبارتند از:
• سوء تغذیه مادر در دوران بارداری: سوء تغذیه عامل مستقیم پایین بودن قند خون در نوزادان است.
• افزایش تولید انسولین در نوزاد متولد شده از مادر دیابتی: دیابت کنترل نشده در مادر موجب می گردد انسولین اضافی از سد جفت عبور کرده و منجر به افت قند خون نوزاد شود.
• تولد زودرس: نوزادانی که قبل از هفته سی و هفت به دنیا می آیند مستعد ابتلا به هیپوگلیسمی هستند.
• بیماری های کم خونی همولیتیک پیشرفته یا ناسازگاری گروه خونی مادر و کودک: عدم سازگاری گروه و نوع خون مادر و کودک می تواند منجر به هیپوگلیسمی شود.
• نارسایی های مادرزادی و بیماریهای متابولیک از بدو تولد: وجود اختلالات ژنتیکی و متابولیکی از بدو تولد یکی از دلایل افت قند خون در نوزادان است.
• آسفیکسی هنگام تولد: نوزادانی که هنگام تولد و در اولین ساعات پس از تولد با سطح اکسیژن پائین مواجه می شوند، مستعد ابتلا به هیپوگلیسمی هستند.
• استرس سرد (شرایطی که بیش از حد سرد باشد): هیپوترمی یا کاهش غیرطبیعی دمای بدن می تواند علت هیپوگلیسمی در نوزادان باشد.
• بیماری های کبدی
• عفونت ها: در نوزادانی که مبتلا به عفونت های مادرزادی هستند یا مادر مبتلا به نوع خاصی از عفونت است، احتمال افت قند نوزاد وجود دارد.
علائم افت قند در نوزادان تازه متولد شده
ممکن است علائم افت قند نوزاد همیشه وجود نداشته باشد. معاینات بالینی دقیق و مکرر می تواند علائم قند خون پائین در نوزادان را به شرح زیر مشخص کند:
• رنگ پریدگی یا تغییر رنگ پوست کبود: این رنگ پوست به دلیل کاهش ذخیره اکسیژن در بدن و خون وریدی همراه بوده و منجر به سیانوز (رنج کبود) یا رنگ پریدگی می شود.
• مشکلات تنفسی از جمله توقف تنفس (آپنه): نفس های کم عمق و سریع یا صدای خرخر (ناله های خفیف)
• تحریک پذیری یا احساس بی حالی
• بی حالی نوزاد
• شلی عضلات یا فلاپی
• کم غذا خوردن یا استفراغ
• مشکل در گرم نگه داشتن بدن یا هیپوترمی
• لرز ، ضعف یا تشنج: هیپوگلیسمی باعث آسیب عصبی موقتی یا دائمی شامل بیهوشی یا غش، تاخیر در ملاک های (نقاط عطف) رشدی و تأخیر در رشد می شود.
توجه داشته باشید که در هنگام افت قند نوزاد الزاما تمامی این نشانه ها را نخواهید دید و ممکن است که فقط نوزاد شما بی حال شود. بنابراین اهتمام کافی در شیردهی صحیح و به موقع اهمیت بسیار زیادی دارد.
بیشتر بدانید:
1- هیپوگلیسمی یا افت قند خون نوزاد چه درمانی دارد؟
2- عوارض ماکروزومی جنین برای مادر و جنین چیست؟
3- عوارض دیابت بارداری روی جنین و راههای پیشگیری از آن
4- علت بروز دیابت بارداری چیست و قند خون نرمال چند است؟
