بیضه نزول نکرده یا پائین نیامدن بیضه یا کریپتورکیدیسم چیست؟
اگر بیضه در جایگاه طبیعی خود در کیسه بیضه قرار نگیرد، به آن بیضه نزول نکرده یا بیضه پایین نیامده می گویند. پزشکی که نوزاد را برای اولین بار معاینه می کند، می تواند با یک معاینه معمولی، بیضه را پیدا کند. از هر 100 نوزادی که نارس متولد می شوند، حدود 3 یا 4 مورد و حداکثر 21 مورد دچار مشکل پایین نیامدن بیضه ها یا کریپتورکیدیسم هستند. خوشبختانه تقریباً نیمی از این موارد طی 3 ماه اول زندگی، خود به خود بهبود می یابند. اما بعد از 3 ماهگی بیضه ها پایین نمی آیند. بنابراین از هر 100 نوزاد پسری که با بیضه نزول نکرده متولد شده اند، 1 یا 2 نفر نیاز به درمان دارند.
بیضه نزول نکرده یا کریپتورکیدیسم چه فرقی با بیضه جمع شده دارد؟
باید مراقب باشیم که بیضه جمع شده را با بیضه نزول نکرده اشتباه نگیریم. پس از 6 ماهگی، پسران به منظور حفاظت از بیضه ها، در اثر سرما یا ترس موقتاً آنها را به سمت بالا می کشند که به این حالت جمع شدن بیضه می گویند. فقط بیضه هایی که پایین نیامده اند، نیاز به درمان دارند. متخصص اورولوژی کودکان با معاینه بدنی می تواند پایین نیامدن بیضه ها را تشخیص دهد.
آیا بیضه نزول نکرده یا کریپتورکیدیسم سبب ناباروری می شود؟
برای تولید اسپرم، دمای بیضه باید 2 تا 3 درجه کمتر از درجه حرارت طبیعی بدن باشد. دمای کیسه بیضه از درجه حرارت بدن بسیار کمتر است، بنابراین مکان ایده آل برای بیضه محسوب می شود. بیضه هایی که در کیسه بیضه قرار نمی گیرند، عملکرد درست طبیعی ندارند. هرچه دمای بيضه ها بیشتر باشد، احتمال بلوغ اسپرم کمتر خواهد بود. این امر به ویژه در صورتی که در هر دو بیضه وجود داشته باشد، می تواند موجب ناباروری شود.
بیضه نزول نکرده چه خطری دارد؟
عدم نزول بیضه ها خطرات دیگری نیز به همراه دارد:
• سرطان بیضه در بزرگسالی اما خطر آن کمتر از 1 درصد است.
• پیچش بیضه که در اثر پیچ خوردن عروقی که خون را به کیسه بیضه می آورد، رخ می دهد.
• ایجاد فتق در نزدیکی کشاله ران
در شرایط عادی چه اتفاقی می افتد؟
بیضه ها عضو جفتی بدن هستند که در کیسه پوستی به نام کیسه بیضه در زیر آلت تناسلی قرار دارند. بیضه ها محلی برای تولید اسپرم و هورمون جنسی مردانه به نام تستوسترون محسوب می شوند. کیسه بیضه محیط خنک تری را برای بیضه ها فراهم می نماید. اسپرم در دمای بدن قابلیت رشد ندارد. در دوران کودکی، اسپرم در بیضه ها فرآیندی را طی می کند که منجر به اسپرم بالغ در بلوغ و بزرگسالی خواهد شد.
بیضه های طبیعی در اوایل رشد پسران شکل می گیرند. شکل گیری بیضه ها در شکم تحتانی اتفاق می افتد، اما در اواخر بارداری پایین می آیند یا به داخل کیسه بیضه "نزول می کنند". بیضه های طبیعی با کنترل هورمون های طبیعی کودک، به بافت انعطاف پذیر پایین بیضه وصل می شوند.
بیضه نزول نکرده به چه دلایلی ایجاد می شود؟
در بیشتر کودکانی که این مشکل را دارند، مشخص نیست که چرا بیضه ها پایین نمی آیند. شاید غیرطبیعی بودن بیضه ها علت آن باشد. در موارد دیگر می توان به مشکل مکانیکی اشاره کرد. در این حالت، بیضه ها پایین می آیند اما به کیسه بیضه نمی رسند و در کنار آن قرار می گیرند. به اینها "بیضه اکتوپیک" یا "بیضه نا به جا" می گویند. در شرایطی نیز هورمون های کودک قادر به تحریک طبیعی بیضه ها نیستند. هیچ مطالعه ای تاثیر رفتار و سبک زندگی مادر در دوران بارداری بر روی بیضه ها را نشان نداده است.
گاهی اوقات بیضه ها نزول می کنند اما در کیسه بیضه متصل نمی شوند. در این صورت، در بزرگسالی بیضه ها به هم چسبیده نیستند. تقریباً از هر 5 مورد بیضه نزول نیافته، 1 مورد در سالهای بعد از کودکی تشخیص داده می شود. به همین دلیل، در معاینات سالانه همه پسران باید محل بیضه مورد بررسی قرار گیرد.
بیضه نزول نکرده چگونه تشخیص داده می شود؟
بیضه ای که در معاینه فیزیکی احساس نشود، "غیر قابل لمس" نامیده می شود. بیضه های غیرقابل لمس ممکن است نزول نکرده، غایب یا آتروتروفیک به معنی بسیار کوچک باشد. تشخیص عدم نزول بیضه ها مهم است. یک بیضه نزول نکرده که در داخل شکم باقی می ماند می تواند در اواخر زندگی تومور ایجاد کند. چنین توموری ممکن است اصلا مورد توجه قرار نگیرد و تا زمانی که کاملاً بزرگ نشده است، علائمی ایجاد نکند. متأسفانه هیچ آزمایشی مانند سونوگرافی وجود ندارد که بتواند به طور قطع وجود بیضه را نشان دهد. تنها به کمک جراحی می توان به نتایج قطعی رسید.
متخصصان اورولوژی کودک در هر دو روش جراحی باز و لاپاراسکوپی متخصص هستند. لاپاراسکوپی جراحی است که به وسیله لوله های نازکی که از طریق یک برش کوچک وارد بدن کودک می شوند، انجام می گیرد. جراح از یک دوربین ویژه برای دیدن داخل بدن کودک استفاده کرده و به یکی از 3 موقعیت زیر دست می یابد:
1- عروق خونی بسته در بیضه که ثابت می کند هیچ بیضه ای وجود ندارد.
2- عروق خارج شده از شکم که ثابت می کند هیچ بیضه ای در شکم وجود ندارد.
3- بیضه در شکم. اگر بیضه ای پیدا شود، بر اساس شرایط آن را به داخل کیسه بیضه آورده یا خارج می کنند.
درمان بیضه نزول نکرده چیست؟
بعد از 3 ماهگی امکان پایین آمدن بیضه وجود ندارد، بنابراین تنها گزینه درمانی جراحی است. جراحی بعد از 6 ماهگی توصیه می شود. برای تعیین زمان جراحی، کودک باید قادر به تحمل بیهوشی و جراحی باشد. دارو یا هورمون درمانی مفید نیست.
به روش جراحی تثبیت بیضه های پایین نیامده، جراحی ارشیوپکسی گفته می شود و معمولا کودکان برای انجام آن تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد. تقریباً همیشه کودک می تواند همان روز مرخص شود و به منزل برود و بعد از 1 تا 2 روز به حالت طبیعی بازگردد. برشی به طول حدود 1 اینچ در ناحیه کشاله ران ایجاد می گردد که اغلب بعداً قابل رویت نیست. بیضه ها از تمام بافت های مجاور آزاد شده و به راحتی درون کیسه بیضه حرکت می کنند. سپس بخیه زده می شود. فتق نیز در صورتی که وجود داشته باشد، همان زمان برطرف خواهد شد. در بعضی موارد، اگر بیضه خیلی بالاتر باشد، روش های پیچیده تری مورد استفاده قرار می گیرد و حتی گاهی 2 عمل جراحی لازم است. به طور کلی میزان موفقیت با جراحی 98 درصد است.
بعد از درمان
پس از درمان، بیضه اغلب در کیسه بیضه به اندازه طبیعی رشد می کند. در بعضی موارد، بیضه طبیعی نبوده و رشد طبیعی نیز اتفاق نمی افتد. در موارد دیگر اندازه بیضه طبیعی است اما اسپرم رشد ندارد. در بیشتر موارد، پس از درمان 1 بیضه نزول نکرده، باروری طبیعی حاصل می گردد و احتمال پدر شدن کودک در آینده بالا خواهد بود. وقتی کودک نوجوان می شود، تداوم معاینات بدنی منظم لازم است و خودآزمایی بیضه باید به صورت ماهانه انجام شود. معاینات منظم به منظور بررسی علائم سرطان بیضه با احتمال وقوع بسیار کم، صورت می گیرد.
سوالات متداول
آیا همیشه یک بیضه نزول نکرده در نوزادان قابل تشخیص است؟
خیر. از هر 5 مورد بیضه نزول نیافته، تقریباً 1 مورد پس از پایان دوره نوزدای تشخیص داده می شود. ظاهراً بیضه این پسران در زمان نوزادی به طور طبیعی پایین آمده است. اگر بعداً بیضه نزول نکرده ظاهر شود "بیضه بالارفته" نامیده می شود. زیرا بیضه در کیسه بیضه "ثابت" نمی ماند و با رشد کودک قابل بررسی نیست. معمولاً این پسران قبل از تشخیص بیضه بالارفته، بیضه شناور یا متحرک دارند. این بیضه ها برای اینکه به کیسه بیضه منتقل شوند، باید تحت جراحی قرار بگیرند. اگر بیضه نزول نکند اسپرم بالغ نمی شود. به همین دلیل ، پسران باید در طول معاینه جسمی سالانه، دستگاه تناسلی خود خصوصا مورد بیضه نزول نکرده را بررسی کنند.
مطالعه بیشتر:
نوزادم تنها یک بیضه دارد آیا نیاز به عمل جراحی دارد؟
پیچ خوردگی بیضه کودک ، علائم و درمان پیچ خوردگی بیضه
علت ایجاد بیضه نزول نکرده چیست و چگونه درمان می شود؟
التهاب بیضه و یا ارکیت چیست؟درمان های خانگی برای التهاب بیضه
