نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی در نوزادان چگونه انجام می شود؟
نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی یا پونکسیون کمری برای نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی (سی اس اف) یکی از مؤلفه های ضروری در بررسی نوزاد بدحال به شمار می آید. با کمک بررسی های انجام شده بر روی نمونه، آزمایشات مشخص می کند که آیا عفونت ایجاد شده مغز و نخاع فرزند شما را نیز درگیر کرده یا نه. در ادامه این متن برای شما شرح می دهیم که نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی چگونه انجام می شود و بعد از آن چگونه باید از نوزاد مراقبت کنید.
چه بررسی هایی بعد از نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی نوزاد انجام می شود؟
بعد از نمونه گیری بررسی هایی که بر روی آن انجام می شود انجام می شوند، عبارتند از:
• بررسی های میکروسکوپی و کشت برای تأیید یا رد شواهد عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی
• تجزیه بیوشیمیایی برای اندازه گیری سطح پروتئین و قند یا نشانگرهای یک اختلال متابولیک.
در برخی موارد هیدروسفالی پس از خونریزی، ممکن است برای محدود کردن اتساع بطن به تپ درمانی حتی تپ های متعدد نیاز داشته باشیم.
نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی چگونه انجام می شود؟
پونکسیون کمری در نوزاد در شرایط استریل انجام می شود و تجهیزات پزشکی زیر لازم است:
• ترالی تمیز
• ماسک - برای جراح و دستیار
• بسته لباس استریل
• دستکش استریل
• دراپ یا پرده پلاستیکی استریل
• قیچی استریل
• وسایل پانسمان
• محلول ضدعفونی کننده طبق پروتکل
• آمپول آب استریل
• سوزن نمونه برداری یا پونکسیون کمری، مورب کوتاه ، استایلت دار به گیج 22 یا 25- گیج قطر سوزن است که هر چه عدد آن بیشتر باشد، سوزن نازک تر می شود. سوزن ال پی استایلت دار به منظور جلوگیری از تشکیل کیست درموئید مورد استفاده قرار می گیرد. چنانچه پونکسیون کمری با استفاده از سوزن استاندارد ال پی قابل انجام نباشد، سوزن های 23 یا 25 گیج توسط پزشکان مجرب مورد استفاده قرار می گیرند.
• بسته استریل حاوی سه لوله جمع آوری سی اس اف
• زیرانداز آبی
آمادگی برای نمونه برداری یا پونکسیون کمری
• هر زمان که ممکن است، والدین را از عمل برنامه ریزی شده برای نوزاد آگاه کنید.
• عمل را در یک مکان گرم، بدون جریان هوای سرد با امکانات مناسب ترجیحاً دستگاه احیا و نور مناسب انجام دهید.
• تجهیزات احیا باید به راحتی در دسترس باشد و درست کار کند.
• اطمینان حاصل کنید که کودک قبلاً غذا نخورده باشد. در غیر اینصورت، معده نوزاد باید خالی شود.
• کنترل وضعیت قلبی تنفسی و میزان اکسیژن خون در حین عمل و یک ساعت بعد از عمل لازم است.
• نیاز کودک به تسکین درد را در نظر بگیرید.
برای تسکین درد می توان از روشهای زیر استفاده کرد:
• استفاده از پماد بی حسی املا 0.5 و 1 گرم در موضع 60-90 دقیقه قبل از عمل
• استفاده از ساکارز خوراکی
• تزریق زیر جلدی لیگنوکائین
• دوز بولوس داخل وریدی یا تزریق مورفین.
نشانه های آناتومیک
نخاع در نوزادان نسبت به کودکان بزرگ تر، پایین تر از کانال نخاعی قرار می گیرد. پونکسیون کمر باید در سطح ال 4 یا پایین تر از آن انجام شود. نقطه ال 4 مانند کودکان بزرگتر، خط بالای تاج ایلیاک یا ستیغ خاصره ای است.
وضعیت قرارگیری نوزاد برای نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی
نوزاد را به پهلو می خوابانند، تنه به خوبی خم می شود، دستیار شانه ها و پاها را به جلو نگه می دارد اما گردن کشیده و صاف است و پاها در زاویه 90 درجه با باسن در لبه تخت قرار می گیرد. اطمینان حاصل کنید که کمر نوزاد به موازات تخت، باسن و شانه ها به صورت عمودی بر روی تخت قرار دارد .انعطاف پذیری ستون فقرات تا حدودی خوب است، زیرا باعث باز شدن فضاهای بین ستون و کشیدگی پوست می شود و به تعریف بهتر نقطه مورد نظر کمک می کند. نیازی به انعطاف پذیری گردن در راستای مجاری تنفسی و افزایش فشار وریدی مغزی نیست. نوزادان ممکن است به دلیل خم شدن بیش از حد، عمل را به خوبی تحمل نکنند.
برای نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی، نوزاد را در چه وضعیتی باید نگه داریم؟
می توان نوزادان بزرگتر را در حالت نشسته و در لبه میز قرار داد، تنه را به جلو خم کرد به طوریکه دستیار وضعیت او را از جلو تثبیت کند. شانه ها و لگن های نوزاد به منظور حفظ تراز عمودی باسن و شانه ها در حین عمل نگه داشته می شوند. نوزاد این روش را بهتر تحمل می کند و بیشترین احتمال گرفتن سی اس اف وجود دارد.
روش نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی
برای نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی باید مراحل زیر انجام شود:
1- نوزاد را روی پد آبی قرار دهید. در صورتی که امکان تجمع محلول آماده سازی پوست وجود دارد، زیرانداز باید برداشته شود.
2- نوزاد را در موقعیت مناسب قرار دهید. نقطه مناسب برای نمونه گیری را شناسایی کنید. کودک حتما باید تا حد ممکن صاف باشد، به خصوص از چرخش جلوگیری کنید، اما تا زمانی که سوزن وارد نشده است، خم کردن یا فلکسیون نیاز نیست.
3- ماسک صورت را بزنید.
4- دستها را بشوئید، گان و دستکشها را بپوشید.
5- سوراخی به قطر 3 سانتی متر در وسط دراپ پلاستیکی برش دهید. دراپ پلاستیکی به مشاهده نوزاد حین عمل کمک می کند.
6- پوست را آماده کنید و منتظر باشید تا خشک شود.
7- مهره ال 4 را شناسایی کنید. به کمک دو انگشت دست چپ، طرفین مهره را نگه دارید.
8- کاملاً در خط میانی وارد پوست شوید و کمی به سمت سر بین 70 تا 90 درجه را هدف بگیرید.
9- یک بار که از پوست وارد شدید، بایستید. منتظر تغییر وضعیت نوزاد باشید.
10- با اطمینان از اینکه هنوز در خط میانی هستید و با زاویه مناسب پیش می روید، تغییر جهت دهید. پیشروی بعدی سوزن به اندازه مرحله اول ناراحت کننده نیست.
11- سوزن را حدود 0.5 سانتی متر وارد کنید. استایلت را بردارید و جریان سی اس اف را مشاهده کنید. اگر منفی است، استایلت را کامل وارد کنید و کمی جلوتر بروید. این فرآیند را تکرار کنید تا سی اس اف بدست آید.
12- ممکن است هنگام عبور سوزن از رباط های خلفی و دورا، یک "صدای تق" احساس شود، اما اعتماد نکنید. رویکرد "توقف-شروع" کمتر به یک ضربه خونین منجر می شود.
13- اجازه دهید سی اس اف حداقل در دو لوله ریخته شود. برای معاینه میکروبیولوژی و بیوشیمیایی حداقل 10 قطره در لوله لازم است.
14- اگر از تپ درمانی استفاده می کنید، با کمک مانومتر یا فشار سنج فشار سی اس اف را اندازه گیری کنید. برای تپ درمانی، حداکثر حجم مورد استفاده 2 درصد از وزن بدن است.
15- وقتی سی اس اف کافی بدست آمد، استایلت را قرار داده و سوزن را خارج کنید. با توپی پنبه ای یا گاز استریل محل سوراخ را فشار دهید تا ترشح کنترل شود. هنگامی که ترشح متوقف شد، از چسب زخم و کولودیون به عنوان پانسمان استفاده کنید.
16- ضدعفونی کننده اضافی را با آب استریل از پوست پاک کنید.
عدم موفقیت نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی یعنی چه؟
عدم موفقیت نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی یعنی با این روش مایع مغزی نخاعی به دست نیاید که در چنین شرایطی باید با یک پزشک با تجربه تر مشورت کنید.
چگونه بعد از نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی از نوزاد مراقبت کنیم؟
• توصیه می شود که نوزاد پس از عمل 60 دقیقه به حالت افقی باقی بماند تا احتمال سردرد به حداقل برسد.
• در صورت ناراحتی نوزاد به دنبال عمل، پستانک به او بدهید یا از استامینوفن استفاده کنید.
• کنترل وضعیت قلبی و تنفسی و سطح اکسیژن در بیمارستان تا یک ساعت بعد از عمل کافی است، مگر اینکه نظارت مداوم لازم باشد.
• در صورت استفاده از داروهای آرامبخش با مواد مخدر قبل از عمل، تا چهار ساعت بعد از عمل ساچوریشن یا سطح اکسیژن را پایش کنید. نوزادانی که آرامبخش دریافت کرده اند، تا دو ساعت بعد از عمل نباید چیزی بخورند.
• کنترل عادی نوزاد، از جمله کنترل تب بعد از عمل را ادامه دهید.
• به پانسمان محل نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی در نوزادان دست نزنید و از متخصص اطفال بپرسید که چند روز بعد می توانید نوزاد را حمام کنید و زمان مراجعه بعدی چه تاریخی هست.
مطالعه بیشتر:
کیست کوروئید پلکسوس جنین، آیا خطرناک است؟
مننژیت در کودکان و علائم مننژیت در کودکان چیست؟
ملاج برآمده نوزاد و علت برجستگی ملاج نوزاد چیست؟
