قرص ضد بارداری پروژسترونی چه عوارض و موارد منع مصرفی دارد؟
پیشگیری از بارداری به روش هورمونی اغلب یکی از ایده آل ترین گزینه ها برای بانوانی است که قصد دارند روشی بسیار موثر و برگشت پذیر برای جلوگیری از بارداری داشته باشند. اما گاهی برخی افراد نمی توانند استروژن مصنوعی موجود در برخی از قرص ها را مصرف کنند و از این رو قرص ضد بارداری پروژسترونی را انتخاب می کنند. در ادامه این مقاله برای شما شرح می دهیم که قرص ضد بارداری پروژسترونی چیست و برای چه افرادی مناسب است.
قرص ضد بارداری پروژسترونی چگونه مانع از بارداری می شود؟
پروژستین شکل مصنوعی هورمون پروژسترون و تنها روشی است که با ضخیم کردن مخاط دهانه رحم و در نتیجه دشواری ورود اسپرم به رحم مانع از وقوع بارداری می شود. از سوی دیگر پروژسترون دیوار رحم را نازک می کند. این روش ها بین 93 تا 99 درصد در جلوگیری از بارداری موثر هستند.
چه کسانی می توانند از قرص ضد بارداری پروژسترونی استفاده کنند؟
پزشک در شرایط زیر به افراد توصیه می کند که برای پیشگیری از بارداری، فقط از پروژستین استفاده کنند:
• مادری که دوران شیردهی را سپری می کند: برخی پژوهش ها نشان داده اند که استروژن موجود در قرص های ضد بارداری ممکن است مانع از تولید شیر مادر شود اما پروژسترون به تنهایی این اثر را ندارد .
• مادر در معرض خطر مشکلات قلبی عروقی قرار دارد: کنترل بارداری فقط با پروژستین برای مادرانی که در معرض خطر بیماری یا سکته قلبی هستند، گزینه ایمن تری محسوب می شود. برعکس، استروژن به ویژه در مادران با فشار خون بالا، دارای سابقه لخته شدن خون و بالای 35 سال که دخانیات مصرف می کنند، خطر قلبی عروقی را افزایش می دهد.
• مادرانی که قصد دارند از مصرف استروژن خودداری کنند: برخی خانم ها با مصرف داروهای ترکیبی سردرد یا حالت تهوع می گیرند اما فقط با مصرف مینی پیل پروژسترون این علائم را ندارند.
چه کسی نباید از قرص ضد بارداری پروژسترونی استفاده کنند؟
اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، مصرف قرص ضد بارداری پروژسترونی مناسب شما نیست:
• قرار داشتن در معرض خطر سرطان پستان یا ابتلای به آن: اگرچه تحقیقات در این زمینه قطعی نیست، اما برخی مطالعات نشان داده اند که بین مصرف پروژستین برای جلوگیری از بارداری و سرطان پستان ارتباط وجود دارد.
• ابتلای به بیماری کبد: برخی شواهد نشان داده اند که پروژستین به طور بالقوه به کبد آسیب می رساند.
• استفاده از داروهای ضد تشنج: برخی داروهای ضد تشنج هورمون ها را در بدن تجزیه کرده و می توانند اثر پروژستین را کاهش دهند.
• انجام جراحی باریاتریک یا چاقی: جراحی چاقی ممکن است بر جذب این داروها در بدن تأثیر بگذارد و اثر آنها را کم کند.
• عادت به فراموش کردن مصرف به موقع دارو: مینی پیل باید حتما در زمان مشخص مصرف شود، در حالی که قرص های ترکیبی اینطور نیستند.
عوارض قرص ضد بارداری پروژسترونی
قرص ضد بارداری پروژسترونی دارای عوارض جانبی عمومی هستند که برخی از آنها با گذشت زمان برطرف می شوند. برخی از این عوارض عبارتند از:
• سردرد
• حالت تهوع
• لکه بینی یا خونریزی نامنظم واژینال
• حساسیت پستان و درد به هنگام لمس
• افزایش وزن
عوارض جانبی تزریق پروژسترون عبارتند از:
• کاهش تراکم استخوان
آیا مصرف قرص ضد بارداری پروژسترونی خطر دارد؟
مصرف قرص ضد بارداری پروژسترونی خطر ندارد، اما می توان موارد زیر را به عنوان عوارض جدی نادر در نظر گرفت:
• خونریزی قاعدگی معمولاً سنگین یا طولانی مدت
• درد شدید معده
• سردردهای شدید
• به طور بالقوه افزایش خطر ابتلا به سرطان
• بارداری خارج رحمی (به ویژه اگر فرد سابقه بارداری با ایمپلت یا آی یو دی را داشته باشد).
قبل از شروع مصرف داروی پروژستین موارد زیر را در نظر بگیرید:
قبل از شروع مصرف داروی پروژستین، پزشک باید وضعیت عمومی سلامت فرد را مورد بررسی قرار دهد. در صورت مصرف هر گونه دارو یا مکمل و استعمال دخانیات حتما پزشک را مطلع سازید. پزشک توضیح می دهد که چه زمانی باید دارو را مصرف کرد تا اثر ضدبارداری داشته باشد. به عنوان مثال، اثربخشی مینی پیل یک هفته طول می کشد. بنابراین اگر در این مدت از نظر جنسی فعال هستید، باید از روش های دیگر جلوگیری مانند کاندوم استفاده کنید.
داروی تزریقی اگر در هفت روز اول پس از شروع قاعدگی مصرف شود، فوراً مؤثر خواهد بود. در صورتی که قبل از این مدت تزریق شود، اولین هفته پس از تزریق به روش پشتیبان نیاز دارید.
آی یو دی بلافاصله پس از استفاده، اثر می کند.
نکاتی که باید به خاطر بسپارید
اگر استفاده از مینی پیل را به عنوان روش پیشگیری از بارداری انتخاب می کنید، بسیار مهم است که هر روز دقیقاً در همان ساعت مصرف کنید. تزریق دارو نیز باید هر چهار ماه یکبار تکرار شود. نکته دیگری که باید قبل از شروع پروژستین مورد توجه قرار گیرد این است که فرد بخواهد در آینده باردار شود. زیرا بعد از قطع داروی مینی پیل باروری بلافاصله برمی گردد، در حالی که در روش تزریقی چندین ماه زمان می برد تا باروری بازگردد.
انواع روشهای مبتنی بر پروژسترون برای پیشگیری از بارداری
پیشگیری از بارداری فقط با پروژستین فقط به شکل قرص نیست و اشکال مختلفی دارد که عبارتند از:
قرص های جلوگیری از بارداری
همانطور که از نام آنها پیداست، قرص ضد بارداری پروژسترونی، فاقد استروژن هستند. این قرص ها در بسته های 28 روزه، هر روز در یک دوره چهار هفته ای مصرف می شود. تمام 28 قرص حاوی پروژستین هستند و هیچ دارونمایی وجود ندارد.
مینی پیل در برخی کشورها با فرمول خاصی عرضه می شود که نوراتیندرون نام دارد. این دارو با نام ژنریک و برندهای مختلف در بازار وجود دارد که با دستور پزشک می توانید تهیه کنید.
نوع تزریقی و آمپول دپوپروورا
دپوپروورا آمپول جلوگیری از بارداری است که به آرامی پروژستین مدروکسی پروژسترون استات را در بدن آزاد و امکان پیشگیری از بارداری را از 11 تا 14 هفته فراهم می کند. اگر از این آمپول استفاده می کنید، هر سال به چهار آمپول نیاز دارید. تزریق نیز به شکل ژنریک انجام می شود. دپو-پروورا علاوه بر پیشگیری از بارداری، مزیت کاهش درد همراه با آندومتریوز را نیز به همراه دارد.
احتمال از دست رفتن استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان از عوارض دپوپروورا است به همین دلیل، این آمپول هرگز نباید بیش از دو سال مورد استفاده قرار گیرد و باید از مصرف آن در نوجوانان اکیداً خودداری به عمل آید.
افزایش وزن، خونریزی نامنظم، لکه بینی و خونریزی طولانی مدت از دیگر عوارض این آمپول است. با توقف مصرف آمپول، تخمک گذاری و بارداری مجدد چندین ماه تا یک سال بعد آغاز می شود.
آی یو دی میرنا
آی یو دی میرنا یک دستگاه داخل رحمی است که به مدت 7 سال به طور مداوم مقدار کمی پروژستین آزاد می کند و بیش از 99٪ در جلوگیری از بارداری موثر است. این وسیله به درمان پریودهای سنگین نیز کمک می کند.
آی یو دی میرنا توسط پزشک کار گذاشته می شود و رشته هایی دارد که می توانید دستگاه را در جای خود بررسی کنید. سوراخ شدن رحم، عفونت و خارج شدن تصادفی از جای خود از جمله عوارضی است که تمام دستگاه های داخل رحمی به همراه دارند.
آی یو دی اسکایلا
اسکایلا یکی دیگر از گزینه های آی یو دی مبتنی بر پروژسترون است. این دستگاه کمی کوچکتر از میرنا و به طور معمول قرار دادن آن ساده تر است. اسکایلا پس از قرار دادن، طی یک دوره بیش از سه سال به آرامی شکلی از پروژستین به نام لوونورژسترل آزاد می کند.
عوارض اساین دستگاه نیز همانند آی یو دی میرنا می تواند سوراخ شدن رحم، عفونت و خارج شدن باشد.
کاشت زیر پوستی نکس پلانون
نکس پلانون نسخه جدیدی از کاشت زیر پوستی ایمپلانون و یک دستگاه ضد بارداری مبتنی بر پروژستین و حاوی پروژستین اتونوژسترل است و با کاشت یک پلاستیک انعطاف پذیر به اندازه یک چوب کبریت انجام می شود.
نکس پلانون زیر پوست بازو قرار می گیرد و می تواند تا سه سال از بارداری پیشگیری کند. نکس پلانونیک یک دستگاه رادیوپک است یعنی در عکسبرداری با اشعه ایکس دیده می شود. این قابلیت به پزشک کمک می کند تا ببیند آیا به درستی قرار داده شده است یا خیر. جاگذاری نکس پلانون به بی حسی موضعی نیاز دارد و به طور کلی چند دقیقه طول می کشد. بعد از کاشت، ممکن است کبودی، درد، خارش، سوزش، بی حسی، خونریزی، زخم یا عفونت در محل قرارگیری بروز کند.
آمپول نوریسترات
آمپول نوریسترات یک سیستم پیشگیری از بارداری حاوی پروژسترون نورتیسترون انانتات است.
آمپول نوریسترات برای جلوگیری کوتاه مدت از بارداری طراحی است. معمولاً بانوانی که نسبت به سرخجه ایمن سازی می شوند و یا منتظر اثربخشی عمل وازکتومی در همسرانشان هستند، از این روش استفاده می کنند. با تزریق نوریسترات، تا هشت هفته به طور مداوم پروژستین در بدن آزاد می شود.
کدامیک از انواع فوق برای شما مناسب تر است؟
هنگام تصمیم گیری برای انتخاب روش جلوگیری از بارداری بر مبنای پروژسترون، باید فاکتور راحتی را در کنار سایر موارد در نظر گرفت. باید دید آیا فرد می تواند مینی پیل را هر روز در یک زمان مشخص مصرف کند یا تزریق، آی یو دی یا ایمپلنت برای او بهتر است که تا مدتها با خیال راحت از بارداری پیشگیری می کند؟ موردی دیگری که باید مد نظر قرار داد تمایل فرد به بارداری است. اگر فرد قصد دارد خیلی زود باردار شود باید از روشی استفاده کندکه فوراً قابل برگشت باشد. به عنوان مثال مینی پیل خیلی زود باروری را باز می گرداند در حالیکه تزریق زمان بیشتری نیاز دارد. بهترین راه برای تصمیم گیری آگاهانه، مشورت با متخصص زنان و زایمان است.
پرسش های متداول
آیا قرص ضد بارداری پروژسترونی می تواند باعث لخته شدن خون شود؟
بسیاری از خانم ها کنترل بارداری به روش مبتنی بر پروژسترون را انتخاب می کنند زیرا برخلاف قرص های ترکیبی ضد بارداری، خطر لخته شدن خون را افزایش نمی دهد. حتی به بانوان در معرض خطر سکته مغزی یا بیماری های قلبی توصیه می شود که روشهای جلوگیری از بارداری فقط با پروژسترون انتخاب کنند.
درمان آکنه با استفاده از قرص ضد بارداری پروژسترونی چه مدت طول می کشد؟
جلوگیری از بارداری به روش مبتنی بر پروژسترون به عنوان درمان آکنه توصیه نمی شود. قرص های ترکیبی ضد بارداری که حاوی استروژن و همچنین پروژسترون هستند، تنها روش ضدبارداری است که می توان برای کنترل و پاکسازی آکنه تجویز کرد.
قرص ضد بارداری پروژسترونی چقدر موثر است؟
در صورت استفاده صحیح، روشهای جلوگیری از بارداری مبتنی بر پروژسترون بین 93٪ تا 99٪ اثربخشی دارند.
چرا همزمان با مصرف قرص ضد بارداری پروژسترونی می توان شیردهی را ادامه داد؟
برخی پژوهش ها نشان می دهد قرصهای ترکیبی حاوی استروژن مانع از تولید شیر خواهند شد. پروژسترون به تنهایی چنین اثری ندارد.
مطالعه بیشتر:
احتمال بارداری با مصرف قرص ضد بارداری چقدر است؟
بهترین و کم عارضه ترین قرص ضد بارداری کدام است؟
بارداری بعد از مصرف قرص ضد بارداری
