روند زایمان طبیعی چگونه است و چند مرحله دارد

روند زایمان طبیعی چگونه است

با آغاز روند زایمان طبیعی ، دهانه‌ی رحم شروع به نرم و اندکی باز شدن می‌کند. انقباض‌های رحمی کوتاه، ملایم و نامنظمند و امکان دارد کمی کمر درد یا دردی مثل عادت ماهیانه­ در زیر شکمتان احساس کنید. افزایش ترشحات واژن نیز وجود خواهد داشت. از نظر احساسی، شاید حس کنید که چیز متفاوتی را احساس می کنید، اما اغلب انکار می‌کنید که زایمانتان شروع شده است. شاید احساس کنید که غریزه‌ی آشیانه‌سازی آغاز شده است و شروع به پاکیزگی، نقاشی یا شست و شوی خانه کنید یا متوجه شوید که بسیار بی‌حال و بی‌تحرک شده‌اید و بخواهید بیشتر استراحت کنید.

با دیدن نشانه های شروع زایمان طبیعی کارهای سخت و سنگین انجام ندهید، به میزان تحرک خود توجه داشته باشید و تا حد امکان استراحت کنید. میان‌وعده‌ایی از میوه‌ و کربوهیدرات‌های سرشار از انرژی مانند سوپ بخورید. آب کافی بنوشید. تلاش کنید با بدنتان همسو شوید و هنگام استراحت بر آرامش‌‌بخشی و تنفس عمیق متمرکز شوید.

 روند زایمان طبیعی:

 مرحله‌ اول: درد ابتدایی زایمان

دهانه‌ی رحم شروع به نرم و نازک و باز شدن می‌کند. انقباض‌ها و گرفتگی های دردناک رحم 5 تا 20 دقیقه از یکدیگر فاصله دارند و 20 تا 50 ثانیه ادامه می‌یابند. این انقباضات معمولاً دردناک نیستند، اما توجه شما را جلب می‌کنند. ترشحات واژن افزایش می‌یابد و شاید مواد مخاطی با لکه‌هایی از اندکی خون نمایان شوند. امکان دارد کیسه‌ی آب اکنون یا کمی بعد پاره شود. احتمال می‌رود درد پایین کمر ادامه یابد یا انقباض‌ها بیشتر شوند.

در این مقطع از روند زایمان طبیعی شاید احساساتی گوناگونی داشته باشید. هیجان‌زده‌اید که زایمان به طور جدی شروع شده است، اما نگرانید که شاید درد زایمان سخت‌تر از انتظارات شما باشد. هیجان و انتظار، بی‌قراری و عصبی بودن باعث سردرگمی می شود. در این زمان به همراهی همسر یا چیزی که حواس­ شمارا پرت­ کند نیازمندید. شاید بخواهید بیمارستان را ترک کنید یا امکان دارد بخواهید در محیط آشنا و راحت خانه‌ی خود باشید و این احساسات غریب گریبانگیر شما هستند. پزشکان توصیه می کنند اگر ماد باردار سالم است، این مرحله از درد زایمان را در خانه سپری کند. در برخی از بارداری ها ممکن است مرحله ابتدایی درد زایمان چندین ساعت به طول بیانجامد.

غذای سبک بخورید و آبمیوه سبک بنوشید. استراحت کنید، روی صندلی ننویی بنشینید یا به پیاده‌روی آرام بروید. با خواندن، حرف زدن، گوش دادن به موسیقی یا با تلفن صحبت کردن، بین انقباض‌ها حواس خود را پرت کنید.

 فاز فعال زایمان

دهانه‌ی رحم به شدت نرم، نازک می شود و به باز شدن ادامه می‌دهد. انقباض‌های رحمی طولانی‌تر و قوی‌تر و به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند، معمولاٌ با فاصله‌ی 3 تا 5 دقیقه از یکدیگر و برای 50 تا 60 ثانیه ادامه می‌یابند. ترشحات واژن بسیار زیاد می‌شوند. اگر از قبل رخ نداده است، شاید کیسه‌ی آب اکنون پاره شود. امکان دارد زایمان مسیر آرامی داشته باشد، یعنی انقباض‌ها ادامه می‌یابد، اما شاید باز شدن دهانه‌ی رحم متوقف شود یا فقط برای مدتی متوقف شود.

معمولاً هنگام انقباضات رحمی هوشیار و متمرکز و در بین آنها، خواب‌آلود و خسته خواهید بود. میزان ایندورفین شما بسیار زیاد است. شاید احساس کلافگی کنید که روند زایمان آهسته شده است، اما آرامش خود را حفظ کنید، بدنتان پیش از برداشتن گام بعدی، استراحت می‌کند.  

وقتی روند زایمان طبیعی آغاز می شود به احتمال زیاد دوست دارید از تعامل با دیگران پرهیز کنید، در میان انقباض‌ها استراحت کنید و یا راه بروید، در این فاصله باید وضعیت بدن خود را تغییر دهید، بهتر است مرتب به توالت بروید. یادتان باشد که در میان انقباض‌ها، باید بطور صحیح نفس عمیق بکشید. بهتر است در دوران بارداری با شرکت در کلاس های بارداری با روش های کاهش درد و تکنیک تنفس هنگام درد زایمان آشنا شده باشید.

برای کمک به قرارگیری جنین در وضعیت مناسب به طور مکرر وضعیت بدن خود را تغییر دهید و تا حد امکان ایستاده بمانید، از نیروی جاذبه‌ی زمین استفاده کنید تا جنین را وادارید که به سمت پایین و داخل لگن حرکت کند. هر ساعت مثانه‌ی خود را خالی کنید و بین انقباض‌ها استراحت کنید. از راهکارهای تجسمی که در کلاس‌های بارداری آموخته‌اید استفاده کنید. تنفس را به روشی ادامه دهید که شما را متمرکز نگه دارد. یادتان باشد که رحم برای کارکردی موثر به اکسیژن فراوان نیاز دارد و اگر با خودآگاهی تنفس کنید، دردتان کمتر خواهد شد. 

فاز انتقال زایمان 

یکی از نشانه های ورود به این مرحله، باز شدن کامل دهانه‌ی رحم است. اکنون انقباض‌های رحمی نزدیک به یکدیگرند بطوری که به فاصله‌ی 2 تا 4 دقیقه اتفاق می افتند و هربار 50 تا 90 ثانیه ادامه می‌یابند. همان طور که عملکرد انقباض‌ها از باز کردن دهانه‌ی رحم به فشار آوردن به سمت پایین برای بیرون فرستادن جنین تغییر می کند، تفاوت انقباض‌ها را احساس خواهید کرد. میزان هورمون اکسی‌توسین که مسبب انقباضات رحم است، در این مرحله بسیار زیاد می شود.

در ناحیه‌ی واژن، مقعد و اندام تناسلی فشار و پری احساس می‌کنید. در اثر میزان زیاد آدرنالین و ایندورفین، ممکن است با لرز،  تکان خوردن و حالت تهوع روبرو شوید.

آدرنالین به شما قدرت دوباره‌ای می‌دهد و اکنون انقباض‌هایتان را شدت می‌بخشد. این حالت شما را نسبت به دیگران بسیار خشن و نسبت به جنین تان مهربان می کند. برخی از بانوان در این مرحله از درد زایمان بدخلق و سرگردان و به شدت دلسرد می‌شوند. برخی از مادران هنگام درد زایمان در این مرحله با ترس از مرگ روبرو می شوند و احساس می کنند دیگر زنده نمی مانند. شاید کنترل از دستتان خارج شده شود و برای کنار آمدن با درد زایمان احساس ناتوانی کنید. 

هر بار با یک انقباض دردناک کنار بیایید، به این بیاندیشید که هر انقباضدردناک شما را به دیدن فرزندتان نزدیک‌تر می‌کند. برای حفظ انرژی برای فشار آوردن، بین انقباض‌ها تا حد امکان استراحت کنید تا در مرحله ای که باید فشار وارد کنید، توان لازم را داشته باشید. بهتر است قبل از دستور پزشک شروع به فشار آوردن نکنید، زیرا ممکن است کیسه آب یا پرده جنینی زودتر پاره شود. 

 مرحله‌ دوم: فشار آوردن و خروج نوزاد

درد زایمان در این مرحله تغییر می کند، ویژگی‌های انقباضات رحمی دردناک دگرگون می شوند و احساس مدیریت بیشتری بر آنها دارید. در این مرحله هر 2 تا 5 دقیقه یک انقباض دردناک به مدت 50 تا 60 ثانیه خواهید داشت. رحم با هر انقباض به سمت پایین فشار می‌آورد. کودک از مجرای زایمان به سمت پایین حرکت می‌کند و همان طور که سر بچه واژن را گشاد می‌کند، در ناحیه‌ی میان‌دوراه (بین واژن و مقعد) فشار و سوزش احساس می‌شود.

در بین مرحله‌ی اول و دوم درد زایمان، معمولاً رحم فرصتی برای استراحت به خود می دهد، اما در این مرحله فاصله انقباضات دردناک بسیار نزدیک است و گاهی ممکن است پیش از شروع جدی زایمان، دوباره 30 دقیقه طول بکشد.  

همان طور که قدرتی دوباره می‌یابید و احساس نزدیکی به هدف می­ کنید، آرام‌تر می­ شوید. با نزدیک‌تر شدن تولد فرزندتان، هوشیار، مشتاق و درد زایمان و انقباض‌های دردناک را شدیدتر احساس می‌کنید. ولی اگر فشار دادن مدت درازی طول بکشد، احساس خستگی و دلسردی می ­کنید.  

در این مرحله از روند زایمان طبیعی فراموش نکنید که فقط با شروع هر درد فشار دهید و بین آنها استراحت کنید. به جای نگه داشتن نفس برای مدتی طولانی که شما را به سرعت خسته می‌کند، راهکارهای فشار دادن تیز و کوتاه را امتحان کنید. برای فشار دادن در وضعیتی قرار گیرید که کاملاً راحت باشید، هرچه راست‌قامت‌تر بهتر. از روش های تنفسی و نکاتی که در کلاس های آمادگی زایمان آموخته اید بهره ببرید. ممکن است بین هر درد زایمان و بین هر انقباض با فشاری که وارد می کنید، بخشی از سر کودک از واژن بیرون بیاید، تا زمانی که سر کودک بطور کامل خارج نشده باشد، همچنان باید با هر انقباض فشار وارد کنید و به خروج یکی از شانه های نوازاد از دهانه رحم کمک کنید. اگر سر، گردن و یکی از شانه های نوزاد خارج شده باشد، پزشک می تواند با کشیدن نوزاد به شما کمک کند و تمام بدن او را بیرون بکشد. دمای بدن شما در این مرحله بسیار بالاست و برای گرم نگه داشتن نوزاد آماده شده است، به همین دلیل پزشک بلافاصله پس از بیرون کشیدن نوزاد او را روی سینه و شکم شما قرار می دهد تا بدن او را گرم کنید و متوجه تغییر دمای ناگهانی نشود. همچنین پستان شما از آغوز یا کلستروم لبریز می‌شود و برای تغذیه‌ی نوزادتان آماده است، در همین لحظه می توانید به نوزادتان شیر بدهید. 

 مرحله‌ سوم: زایمان جفت

پس از خروج و تولد نوزاد در روند زایمان طبیعی، رحم برای بیرون راندن جفت منقبض می‌شود. 

شاید برای بیرون راندن جفت از شما خواسته شود که چند بار اندکی فشار دهید. با کوچک شدن رحم شاید احساس گرفتگی کنید، همچنین احساس لرز و سرما در این مرحله عادی است.

احساس رهایی و شادی می‌کنید و می‌خواهید فرزند نازنین خود را بغل کنید. از خستگی بی‌حد متعجب نشوید. میزان اکسی‌توسین و ایندورفین هنوز بسیار زیاد است. از این فرصت استفاده کنید تا فرزندتان را در تماس پوست با پوست قرار دهید و او را در آغوش بگیرید.

برای کمک به بیرون راندن جفت طبق دستور  پزشک فشار دهید. اگر در اثر بُرش یا پارگی در ناحیه میان واژن و مقعد به ترمیم نیاز دارید، پا و ناحیه‌ی میان‌دوراه را آرام رها کنید. برای کمک به کاهش درد انقباض‌های رحم باید شیردهی پستانی را آغاز کنید. شیردهی پستانی باعث آزاد شدن هورمون اکسی‌توسین در بدن می‌شود که به بسته شدن دهانه رحم می‌انجامد و هر بافت باقیمانده‌ را بیرون می‌راند.

 نخستین ساعت پس از زایمان طبیعی

یک ساعت پس از زایمان، رحم در حال استراحت است، اما  احتمالا ً کوچک شدن رحم باعث می شود انقباض‌های ملایمی را احساس کنید. ترشحات واژن شدید و خون‌آلود می شوند.

هنگام شیردهی پستانی انقباض‌های دردناکی را خواهید داشت و احتمالاً هنوز احساس لرز و سرما می کنید. در این زمان واژن همچنان حساس و ناراحت است.  همان طور که اوضاع آرام می‌گیرد، احساسات متفاوتی گریبان گیرتان می­ شود. احتمالاً احساس رهایی، شادی و عشق شدید به فرزندتان را تجربه می کنید. اگر درد زایمان طولانی‌تر و سخت‌تر از انتظارتان بود یا بر اساس انتظارات شما پیش نرفت، احساس ناامیدی و خستگی شدید خواهید کرد. اگر پس از زایمان، احساس خاصی ندارید، نگران نشوید. پس از  استراحت و بهبودی، دوباره مثل قبل خواهید شد.

استراحت کنید و آرام بگیرید. بر فرزندتان متمرکز شوید و با شیر خود او را سیر کنید. ممکن است هر ساعت پرستاران ناحیه واژن و دهانه رحم را معاینه کنند، بهتر است بین این معاینه­ های ناراحت‌کننده نفس عمیق بکشید. 

 امیدواریم حال که با روند زایمان طبیعی آشنا شدید زایمان سالم و راحتی را تجربه کنید. 

مطالعه بیشتر:

فیلم زایمان طبیعی

نحوه زور زدن در زایمان طبیعی چگونه است ؟

روش های زایمان طبیعی بدون درد

درد زایمان طبیعی و توصیه متخصص زنان