اختلالات خواب و بی خوابی در کودکان نوپا
اگر بچه‌ی نوپای شما خواب ندارد و شما را مستاصل کرده است، در این نوشته راه‌حلی ارائه می‌دهیم که دیگر به پرستاری شبانه از فرزندتان نیازی نداشته باشید.
حساسیت موضوع به دلیل مشکلات فراوانی است که نوپاها با خوابیدن دارند (حتی بدتر از نوزادان). شاید بچه‌ای دارید که فقط می‌گوید:"پهلوی من بخواب"، یا می‌گوید: "دیگه لالایی بسه" یا کوچولوی شما طی شب بارها از خواب بیدار می‌شود. هر خردسالی مسائل خواب مخصوص به خود را دارد. وقتی درباره‌ی کودکان نوپا و خواب صحبت می‌کنید، مهم‌ترین موضوع این است که توجه کنیم همان طور که کودکان متفاوتند، رفتار خواب آنان نیز گوناگون است. دوران نوپایی کودکان خلق و خو و تصورات جدیدی را برای آنها به همراه دارد.
برای کودکان نوپا یک برنامه خواب شبانه تنظیم کنید
وقتی نوبت به نوپاها(یک تا سه ساله) می‌رسد، همه‌ی موضوع‌ها به یک واژه ختم می‌شود: انضباط. بچه‌های نوپا محدودیت نمی‌پذیرند، خصوصاً خواب. در مرحله نوپایی کودکان چیزهای زیادی یاد می‌گیرند و تکامل می‌یابند؛ این دورانی بین نونهالی و خردسالی است که بچه به شیوه‌های گوناگون آموزش می‌بیند و دگرگون می‌شود. گستره‌ی توجه بچه‌های نوپا بسیار کوتاه است و آنان قوانین را به یاد نمی‌آورند. به همین علت، قوانین باید دائماً تکرار و اجرا شود. بنابراین اجرای یک برنامه خواب شبانه بسیار مهم است:
- وقت خواب دیرتر از ساعت هشت شب نیست، پیش از اینکه بچه را در بسترش با حمام کردن او و خواندن یک داستان او را برای خواب آماده کنید.
- وقتی او در بستر قرار گرفت، بیرون آمدن از آن ممنوع است.
- فرزند نوپا باید بداند که باید چشم‌هایش را ببندد و به آرامی دراز بکشد.
- به یاد بسپارید که تمرکز خود را از "باید بخوابی" بردارید و بر " آموزش اطاعت از قوانین" تمرکز کنید.
اجرای قوانین را پیگیری کنید
یکی از نقاط عطف اصلی برای هر کودک نوپایی برقراری استقلال خود است و به همین علت آنان محدودیت را نمی‌پذیرند و هر راهی را می‌آزمایند. دقیقاً در همین مقطع است که باید قوانین خواب را برپا کنید و بدون هر سوالی آن را پیگیر شوید. به یاد بسپارید در حالی که از نیاز فرزندتان برای استقلال حمایت می‌کنید، باید قوانین انضباطی خانواده و برنامه روزانه را نیز اجرا کنید. بنابراین، به فرزند نوپای خود فرصتی دهید تا نظر خود درباره‌ی برنامه پیش روی و خواب بیان کند. مثلاً:
- بحثی درباره‌ی پوشیدن لباس خواب وجود ندارد، ولی دوست داری اول پیراهنت را بپوشی یا شلوار یا دیگری را؟
- حمام کردن بحث ندارد، اما حمام کف می‌خواهی یا بدون کف؟
- مادر نمی‌تواند با شما دراز بکشد، اما می‌خواهی امشب خرس کوچولو یا عروسک مورد علاقه‌ات با تو بخوابد؟
فواید برنامه خواب شبانه برای کودکان نوپا
بهتر است پاداش و جایزه‌ای برای نتیجه اعمال خوب در نظر گیرید. رفتار خوب نوپایتان مثل پیروی از قوانین خواب باید با پاداش همراه باشد، در حالی که عبور از قوانین (مثل بیرون آمدن از بستر) نیز عواقبی دارد. پاداش باید فوری باشد، یعنی صبح روز بعد آن را اهد کنید و دادن پاداش را به بعد از یک هفته خواب خوب به تعویق نیندازید. همچنین توجه داشته باشید که عواقب عبور از قوانین به اندازه کافی بازدارنده باشد که کودک اهمیت اجرای آن را احساس کند. این عمل باید به راهنمایی فرزندتان برای انتخاب رفتار درست کمک کند.
صبور باشید
وقتی در برنامه خردسالتان تغییری ایجاد می‌کنید، معمولاً با بدخلقی او همراه خواهد شد – البته همه‌ی گریه‌ها بد نیستند! هنوز می‌توانید والد مهربان و مراقب خوبی باشید ولی از هر درخواست فرزندتان اطاعت نکنید. انتظار کمی گریه را داشته باشید و سپس تا حدی که می‌توانید با آرامش، عواقب سرپیچی و پاداش پیگیری برنامه خواب را به فرزندتان یادآور شوید.
از ایجاد استرس خودداری کنید
کودکان نوپا واقعاً موجودات حساسی هستند و به سادگی احساسات ما را شناسایی می‌کنند. اگر همیشه درباره زمان خواب او استرس داشت باشید، این احتمال می‌رود که فرزندتان نیز به همان روش واکنش نشان دهد. سعی کنید وقت خواب را به تجربه‌ای شاد و مثبت بدل کنید تا بچه نوپای شما نیز از آن پیروی کند. اجازه دهید که او در آماده کردن حمام کمک کند، دمای آب را بسنجد و به عنوان بخشی از برنامه خواب، کتاب محبوبش را انتخاب کند. در این بخش از شب توجه کاملی به او داشته باشید و بر اجرای برنامه خواب متمرکز باشید. به این معنا که تلفن همراه باید خاموش باشد یا آن را در اتاقی دیگر بگذارید و برنامه شام باید به اندازه کافی زودهنگام باشد که پیش از فرا رسیدن وقت خواب بچه زمان مناسبی را با او سپری کنید.
کودکتان را برای خواب آماده کنید
بسیاری از بچه‌های نوپا یکی دو ساعت آخر روز خود را جلوی تلویزیون می‌گذرانند. مشکل اینجاست که نمایشگر تلویزیون (و نیز تلفن همراه و تبلت‌ها) نور آبی دارند که تولید ملاتونین را محدود می‌سازد یعنی هورمونی که ما را خواب آلوده می‌کند. این موضوع تاثیری منفی بر به خواب رفتن فرزند نوپا و نیز کیفیت خواب او دارد. ترجیحاً به جای نشستن جلوی تلویزیون به فرزندتان اجازه دهید که پیش از وقت خواب زمانی را خارج از منزل برای تاب بازی یا پیاده روی در پارک داشته باشد. قرار گرفتن در هوای تازه بهترین فعالیت در جهت آمادگی برای خواب است.
به برنامه تغذیه نوپا قبل از خواب توجه کنید
هرگز نمی‌توانید خواب را از برنامه تغذیه جدا کنید – آنها در کنار یکدیگرند. برای بنیانگذاری خواب راحت باید فرزندانمان را به خوردن خوراکی‌هایی تشویق کنیم که به تولید رسانه‌های عصبی القاکننده خواب کمک کند، مثل سروتونین و ملاتونین. خوراکی‌هایی که سرشار از تریپتوفان (خصوصاً محصولات لبنی) و ویتامین ب است.
هورمون های رشد وقتی در خواب هستیم رها می‌شوند و نوع تغذیه به رشد بهتر کمک می‌کند. پروتئین برای شام انتخابی عالی است و میزان قند خون بچه نوپا را ثابت نگه می‌دارد. امگا3 (در ماهی‌های چرب، آواکادوو و مغزها یافت می‌شود)، آهن، روی (دانه کنجد، گوشت گاو و گوسفند) و منیزیم (موز و سبزی‌ها با برگ سبز مثل اسفناج) برای خواب خوب ضروری است.
نکاتی مهم هنگام به خواب رفتن کودکان نوپا
- اگر احساس می‌کنید که فرزندتان نمی‌خواهد بخوابد، آن را سی دقیقه تا یک ساعت بدون استفاده از فناوری های جدید( موبایل یا تبلت) در اتاقی تنها در حالیکه به خواندن کتاب یا دراز کشیدن در کنارش مشغول هستید به ایجاد فضایی آرام کمک کنید.
- از ساعت زنگ دار استفاده کنید و اجازه دهید که فرزندتان پیش از وقت خوابش آن را برای پنج تا ده دقیقه تنظیم کند تا به پیشگیری از بحث "مامان لطفاً پنج دقیقه بیشتر" کمک کند.
- برنامه باثباتی برای زمان به خواب رفتن نوپایتان داشته باشید (کمتر از سی دقیقه).
- حمام کردن روشی عالی برای شروع است.
- برنامه خواب زودهنگام در ساعت هفت یا هشت شب را پایدار نگه دارید.
- سعی کنید تا حد امکان بچه را در بستر مخوص نوپاها قرار دهید. و پیش از اینکه بچه به دو و نیم سالگی برسد، نباید او را به تخت بزرگ منتقل کرد.
- ترجیحاً از حدود یک سالگی، فرزندتان باید نوشیدن مایعات از فنجان را شروع کند.
مطالعه بیشتر:
1- باورهای نادرست در مورد خواب نوزاد
2- مزیت خواب پیوسته شبانه برای نوزاد
3- کم خوابی عامل ابتلا کودکان به دیابت نوع دو
4- آزمون برای سنجش اطلاعات خود درباره خواب فرزندان
