فواید و مضرات استفاده از تلویزیون و ابزار دیجیتال برای کودکان
آیا فرزند شما به تلویزیون، بازی های کامپیوتری، تبلت یا کنسول بازی وابسته است؟ آیا کنجکاو هستید که بدانید چگونه می‌توانید ساعت تلویزیون او را محدود کنید و آیا نکته مثبتی نیز در این ابزارها برای کودکان وجود دارد؟
اگر این موضوع فکر شما را مشغول کرده باید قدر خودتان را بدانید. زیرا شما یک مادر نگران و حساس هستید. این موضوعی است که من هم با آن درگیر بوده‌ام. یک زمانی وقتی همه والدینی که اطراف من بودند به محض راه افتادن فرزندشان به او اجازه می‌دادند خود را با تبلت سرگرم کنند، نگران بودم که چقدر خودم در این مورد سختگیر بودم. من به فرزندانم اجازه می‌دادم کارتون تماشا کنند ولی روی استفاده از گوشی همراه، تبلت یا کامپیوتر حساس بودم.
قسمتی از وجود من معتقد بود که در آن سن کم استفاده از تکنولوژی برای آنان خوب نیست و قسمت دیگر من نگران بود که آنها در یادگیری مهارتهای با ارزش تکنولوژی از همسالان خود عقب بمانند. آیا من مانع پیشرفت آنها در تکنولوژی هستم؟ به این دلیل که زیادی نگران، محافظه کار و یا قدیمی هستم؟
پیش از آنکه شما بتوانید برآورد کنید که چه مقدار زمان برای تلویزیون و کامپیوتر برای کودک تان مناسب است، بهتر است نگاهی به توصیه‌ها و آمارها بیندازیم.
کودکان چه مقدار زمان برای تلویزیون و تبلت و...(ابزار دیجیتال، گجت) صرف می کنند؟
تخمین دقیق زمان صرف شده برای تماشای تلویزیون یا دیگر وسایل الکترونیکی کار دشواری است. اما تعدادی از سازمانها سعی کرده‌اند این زمان را محاسبه کنند. طبق تحقیق سازمان کودکان فعال کانادا، اطفال ۳ تا ۵ ساله در سال ۲۰۱۴ هر روز دوساعت صرف تلویزیون یا کامپیوتر کرده‌اند. وقتی مدت زمان مناسب خواب برای کودکان پیش دبستانی که بین ۱۰ تا ۱۳ ساعت در روز است، این زمان صرف شده برای تلویزیون مقدار قابل توجهی از زمان فعال کودکان است. نتیجه می‌گیریم که زمان خواب برای کودک ۱۲ ساعت است، یعنی ۱۲ ساعت دیگر در روز برای فعالیتهای دیگر او باقی می‌ماند. که اگر ۲ ساعت آن به تلویزیون و کامپیوتر اختصاص داده شود یعنی یک ششم وقت او را در بر می‌گیرد.
چه تعداد از کودکان ابزار یا وسایل الکترونیکی دارند؟
بیشتر کودکان خودشان وسایل الکترنیکی ندارند. ولی خیلی زود و در سنین مدرسه آنها صاحب وسایل الکترونیکی می‌شوند. در کشور آمریکا تقریبا ۴۵ درصد کودکان ۱۲ تا ۱۰ ساله دارای یک گوشی تلفن هوشمند هستند که ۱۶ درصد از آنان در ۸ سالگی این وسیله را دارند. بعلاوه کودکانی که به مدرسه می روند، معمولاً امکانات استفاده از ابزارهای کمک آموزشی همچون کامپیوتر را دارند. اما اینکه آنها خودشان این وسایل را در منزل به صورت شخصی ندارند به این معنی نیست که آنها به این ابزار دسترسی ندارند. اکثر خانواده‌ها یک گوشی هوشمند یا تبلت یا دیگر انواع وسایل الکترونیکی در خانه دارند.
توصیه های برای استفاده از تلویزیون و ابزار کمک آموزشی دیجیتال در کودکان
انجمن کودکان آمریکا توصیه می‌کند که کودکان ۲ تا ۵ ساله حداکثر یک ساعت در روز از تلویزیون و ... استفاده کنند. ولی برای کودکان زیر ۱۸ ماهه توصیه‌ها سختگیرانه‌تر هستند. این انجمن استفاده از انواع لوازم دیجیتال را برای اطفال کمتر از ۱۸ ماهه منع می‌کند. البته به استثنای تماس تصویری. دلیل آن اینست که این وسایل می‌تواند از لحاظ عصبی تحریک کننده باشند و مشکلات خواب و کم کردن تماس مادر و کودک را به دنبال داشته باشد.
آیا باید نگران باشیم؟
نگرانی شاید کمی اغراق آمیز باشد، ولی همه والدین حداقل باید نسبت به موضوع حساس باشند. تحقیقات نشان دهنده این واقعیت است که استفاده از تلویزیون و ابزار دیجیتال تبدیل به عادت می‌شود و این نگران کننده است. به کسی توجه کنید که سعی می‌کند از یک بازی کامپیوتری دست بکشد. وقتی یک بار بازی کنید، شما می‌خواهید بازی را ادامه دهید تا بتوانید عملکرد بهتری داشته باشید. اما تحقیقات شامل این نکته هم می‌شود که ایجاد یک عادت و روال سالم برای استفاده از وسایل دیجیتال در سنین کمتر از ۵ سال آسانتر از سنین بالاتر است. این عادت نیز شبیه همه عادات دیگر مثل خوردن غذای سالم یا عادت به ورزش، هرچه در سنین پائین تر ایجاد شود آسانتر و راحت‌تر پذیرفته می‌شود.
تاثیر تلویزیون و ابزار دیجیتال بر کودکان
این ابزار و لوازم هم می‌تواند برای کودکان بد باشد و هم می‌تواند خوب باشد. نکته کلیدی هدایت کودکان به سمت فعالیت هایی است که برای رشد و بالندگی آنان مفید باشد نه مضر. ابزار الکترونیکی و دیجیتال می‌تواند برای کودک مفید باشد و یا همچنین تاثیری زیان آور بر زندگی او داشته باشد. نهایتا مسئولیت بر عهده شماست. به عنوان پدر و مادر شما باید زمان استفاده از این وسایل را کنترل کنید. مگر اینکه پدر و مادر بزرگ در غیاب شما آنها را لوس کرده باشند. اما حتی اگر در غیاب شما فرد دیگری از فرزندتان مراقبت می‌کند، باید قوانین شما در مورد استفاده از تلویزیون و سایر لوازم الکترونیکی اجرا شود.
پیش از اینکه در مورد استفاده کودکتان از تلویزیون و ... تصمیم عجولانه بگیرید، شاید بخواهید نظر دانشمندان را در مورد مزایا و مضرات ابزار دیجیتال بدانید.
فواید ابزار دیجیتال برای کودکان
این وسایل دارای جنبه‌های مثبت نیز هستند، ولی احتمالا شما بیشتر تمایل دارید به مضرات آنها توجه کنید تا فواید آنها. پس نگاهی بیندازیم به اینکه چگونه کودک شما در یک محدوده زمانی استفاده از این وسایل از مزایای آن بهره‌مند می‌شود.
- می‌تواند به زبان آموزی و سواد آموزی آنان کمک کند
- آنها از این طریق درباره تکنولوژی یاد می گیرند.
معایب و مضرات ابزار دیجیتال برای کودکان
با وجود محدودیت زمانی برای استفاده از وسایل دیجیتال، باز هم مضراتی وجود دارند. خصوصا و بیشتر برای کودکانی که برای آنان محدودیتی وجود نداشته باشد.
- افزایش زمان نشستن
استفاده از تلویزیون و کامپیوتر و ... سهم عمده‌ای در بالا رفتن آمار چاقی کودکان دارد. هر دقیقه‌ای که کودک مشغول تماشای تلویزیون یا بازی کامپیوتری و تبلت است، یعنی او از بازی و دویدن و سوزاندن کالری محروم و دورشده است. زیاد نشستن نه تنها منجر به چاقی می‌شود بلکه تاثیر منفی بر طول عمر می‌گذارد. بعضی از پزشکان نشستن زیاد را با سیگار کشیدن یکی می‌دانند، زیرا به همان میزان زیان آور است. زیاد نشستن علاوه بر مشکلات سلامتی دیگر می‌تواند امکان ابتلا به دیابت نوع ۲ را هم فراهم کند.
- مشکلات خواب
دیدن تلویزیون یا بازیهای کامپیوتری سبب تحریکات عصبی در کودکان و بزرگسالان می شود. استفاده بیش از اندازه دستگاه‌های الکترونیکی مشکلات خوابیدن را برای کودکان ایجاد می‌کند و مانع از خواب راحت و با کیفیت برای او می‌شود. خصوصا اگر در ساعات پیش از خواب از این وسایل استفاده شود.
- مشکلات دید چشم
استفاده طولانی مدت از تلویزیون و سایر وسایل تصویری دیجیتال برای چشم کودک خوب نیست. پزشکان علت مشکل خشکی چشم کودکان که رو به ازدیاد است را مربوط به تلویزیون و ... می‌دانند. تماشای تلویزیون یا بازی با کامپیوتر و تبلت بر روی تعداد پلک زدن کودک تاثیر می‌گذارد که منجر به خشکی چشم می‌گردد. همچنین مقدار فاصله از تلویزیون و ... و میزان نور و روشنایی آن وسیله الکترونیکی می‌تواند بر روی فشار چشم تاثیر بگذارد.
- قرار گرفتن در معرض امواج الکترومغناطیس
در حالیکه تاثیر این امواج بر همگان آشکار نیست، اما بسیاری از دانشمندان معتقدند هستند که قرار گرفتن در معرض امواج الکترومغناطیسی می تواند بر سلامت انسان اثر بگذارد.
با توجه به تمام جنبه‌های منفی وسایل الکترونیکی و تصویری، محدود کردن زمان استفاده از آنها می‌تواند فکر و ایده خوبی باشد، برای پیشگیری از آسیب.
- مانع رشد مهارت های شناختی
در عین حال که استفاده صحیح و اصولی از لوازم الکترونیکی می‌تواند بر دانش کودکان تاثیر مثبت داشته باشد، استفاده بیش از حد و غلط نیز می‌تواند به روند رشد و تکامل فکری و آموزشی کودکان آسیب برساند. کودکانی که بیشتر اوقات خود را با اینگونه لوازم سپری می‌کنند، در واقع مانع رشد و شکل گیری تفکر سازنده و انتقادی، اندیشه و تخیل خود می گردند.
کودکانی که زمان زیادی را صرف وسایل الکترونیکی می‌کنند در قیاس با کودکانی که وقت کمی برای استفاده از آنها صرف می‌کنند، کمتر می‌توانند تفکر انتقادی، اندیشه و تخیل خود را گسترش دهند.
تماشای تلویزیون یا یک بازی کامپیوتری نیازی به استفاده از قوه تخیل ندارد. اما برای بازیهای خود و یا رویاپردازی ها کودک به تخیل کردن نیاز دارد. و این چیزی است که کودکان با صرف وقت خود با وسایل دیجیتال آن را از دست می‌دهند. اگر فرزند شما در مهد کودک است، تعجب نکنید اگر در آنجا زمانی را به تماشای تلویزیون بگذرانند، زیرا ممکن است این بخشی از آموزش او باشد و در کنار آن هم زنگ تفریح و بازی و فعالیت های فیزیکی در برنامه روزانه‌اش دارد.
- با استفاده از ابزار، آنها به خشنودی و لذت آنی عادت می‌کنند
اکثر اهداف آموزشی به تلاش و زمان نیاز دارند، مثل نواختن یک ساز، یا حل یک مساله ریاضی. وقتی کودکان به نتیجه‌گیری فوری و آنی در بازی های کامپیوتری عادت می‌کنند، این باعث می‌شود که در دنیای واقعی از اینکه باید برای رسیدن به خواسته خود تلاش و کار کنند دلسرد و نا‌امید شوند.
- لوازم الکترونیکی زمان مطالعه را کاهش می‌دهد
مطالعه و خواندن کتاب در آموزش کودک اهمیت بالایی دارد، حتی قبل از اینکه خودشان بتوانند کتاب بخوانند. بسیار مهم است که والدین برای کودکان خود کتاب بخوانند تا علاقه به کتاب را در آنها بوجود بیاورند و به تکامل و یادگیری زبان کودک کمک کنند. اگر کودک تمام روز مشغول به تماشای تلویزیون و تبلت و ... باشد فرصتی برای کتاب و مطالعه باقی نمی‌ماند.
- مشکل تمرکز کردن پیدا می‌کنند
اکثر کودکان علاقه‌مند به کامپیوتر و غیره به طور معمول می‌خواهند همه چیز به سرعت اتفاق بیافتد. این قضیه می‌تواند به کم توجهی و یا نداشتن تمرکز، زمانی که اتفاقات سرعت کمتری دارند منجر شود. و این شامل کلاس درس هم می‌شود. اگر آنها نتوانند تمرکز کنند از کلاس و درس و مدرسه عقب می‌مانند.
- باعث قطع ارتباط با دیگران می‌شود
هنگامی که کودک زمان نامحدودی را صرف ابزار دیجیتال می‌کند، خود را از داشتن ارتباط مفید با دیگران محروم می‌کند. نمی‌تواند وقت زیادی را با خانواده بگذراند. و اگر ساعتها وقت خود را با بازی و تماشای این وسایل می‌گذراند، شانس و فرصت دوست شدن با دیگران را نخواهد داشت. به گذشته خود و دوستانی که در جوانی داشتید فکر کنید. آن دوستان قدیمی که مهمترین رابطه‌های خیلی از ما در کل زندگی هستند.
- ممکن است سبب افسردگی شود و یا افسردگی را تشدید کند.
ورزش یک تقویت کننده روحیه و خلق و خو است. و اگر کودکی ساعتها وقتش را پای تلویزیون و کامپیوتر می‌گذراند، نمی‌تواند ورزش کند و از فواید آن بهره‌مند شود. این می‌تواند باعث افزایش افسردگی در کودک شود. و احساس انزوای ناشی از صرف وقت در کنار ابزار به جای بازی با دوستان افسردگی او را تشدید می‌کند.
مطالعه بیشتر:
2- آشنا کردن نوزادان و کودکان با موسیقی
3- تقویت حس امنیت درونی در کودک با بازی
4- رفتار با کودکی که به مهد کودک نمی رود
5- آثار و فواید بازی نمایشی و نقش بازی کردن برای کودکان
