بررسی خطرات و عوارض سونوگرافی در دوران بارداری

آیا سونوگرافی برا جنین ضرر دارد؟

خیر، انجام سونوگرافی بر جنین شما تاثیری ندارد. این اسکن امواج صوتی را از رحم عبور می‌دهد و به بدن جنین برخورد می‌کند.

پژواک‌ها روی صفحه نمایش تبدیل به تصویر می‌شود و سونوگرافیست می‌تواند وضعیت و حرکات جنین را ببیند. فرکانس یا طول امواج صوتی بستگی به زمان بارداری و نوع اسکن انجام شده دارد. مطالعات هیچ ارتباطی بین اسکن های فراصوتی و وزن نوزاد، سرطان های اطفال، دیسلکسی (خوانش پریشی)، یا مشکلات مربوط به بینایی یا شنوایی را نشان نمی‌دهد.

تقریبا تمام بانوان در دوران بارداری نیاز به اسکن دارند، بنابراین سخت است برای مقایسه کسی را پیدا کنید که اسکن نکرده باشد. همین می‌تواند مایه اطمینان خاطر شما باشد.

در زمان اسکن فراصوتی، دستگاه‌ها مقدار کمی گرما تولید می‌کنند که توسط بخشی از بدن که اسکن می‌شود جذب می‌گردد. اسکن های بارداری کمتر از یک درجه سانتی‌گراد گرما تولید می‌کنند. این به آن معنی است که برای شما و جنین‌تان ضرری ندارد. تنها اگر دمای بافت بدن تحت اسکن چهار درجه بالا برود ممکن است آسیبی وارد کند.

برای تصاویر دوبعدی از جنین شما عادی ترین نوع اسکن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع اسکن یک موج صوتی خفیف را در سطح بزرگی پخش می‌کند که گرمای خیلی کمی تولید می‌کند. علاوه بر این، مایع اطراف جنین شما و حرکات او می‌تواند به توزیع این گرما کمک کند. این می‌تواند به شما اطمینان بیشتری بدهد.

اسکن های سه بعدی و چهاربعدی معمولا فقط در کلینیک های خصوصی یافت می‌شود. اسکن فراصوتی سه بعدی برش‌هایی از تصاویر دوبعدی را به یک تصویر سه بعدی تبدیل می‌کند. بنابراین شدت آن همان شدت اسکن دوبعدی است.

سونوگرافی های چهاربعدی تصاویر متحرکی را مانند ویدئو تولید می‌کند که قدرت بیشتری از اسکن فراصوتی دوبعدی دارد. برای همین پزشکان توصیه می‌کنند اسکن چهاربعدی را در نیمه اول بارداری انجام ندهید. به این خاطر که در هفته‌های اول جنین شما کوچک‌تر است و فعالیت‌ کمتری دارد و گرمای اسکن قوی‌تر، سخت‌تر می‌تواند پخش شود.

به تعداد سونوگرافی ها در دوران بارداری توجه کنید 

شاید به شما توصیه شود برای نظارت بر رشد و سلامت جنین اسکن های بیشتری را انجام دهید. دلایل آن می‌تواند موارد زیر باشد:

• بروز مشکلاتی در بارداری قبلی
• داشتن دیابت
• داشتن فشار خون بالا
• شاخص توده بدنی بالای ۳۵
• داشتن دوقلو یا بیشتر

با این حال، توصیه نمی‌شود فقط به منظور دیدن تصاویر یا ویدئویی از جنین، خودتان به‌صورت شخصی درخواست اسکن بکنید. بهترین کار این است که در یکی از اسکن های عادی این تصاویر را بخواهید.

خطرات سونوگرافی داپلر در بارداری

سونوگرافی داپلر و رنگی با متمرکز کردن پرتویی از صدا در ناحیه کوچک کار می‌کند. این می‌تواند موجب ایجاد گرمای بیشتر شود، اما باید در یک نقطه نگه داشته شود تا گرمای زیادی تولید کند. انجام اسکن های رنگی و داپلر در ده هفته اول بارداری توصیه نمی‌شود. از آن‌جا که داپلر برای مشاهده جریان خون استفاده می‌شود و خون هم مدام در گردش است، این کمک می‌کند که گرمای تولید شده پخش شود.

سونوگرافی داپلر می‌تواند نحوه عملکرد درست جفت، اکسیژن‌رسانی و انتقال مواد مغذی به جنین را مورد بررسی قرار دهد. بنابراین اسکن داپلر روشی ارزشمند برای نظارت بر وضعیت جنین شماست.

برخی از دستگاه‌های اسکن به طور خودکار شدت پرتوی فراصوتی را در زمان استفاده از داپلر کاهش می‌دهد تا شدن آن‌را کمتر کند.

دستگاه های داپلر دستی و کاردیوتوگراف‌ها که برای گوش دادن به ضربان قلب جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز از امواج فراصوتی استفاده می‌کنند. اما شدت آن‌ها کم است و زمانی‌که توسط افراد حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند بی‌خطر است.

ماماها و پزشکان به والدین توصیه می‌کنند که از داپلرهای دستی در خانه استفاده نکنند. مگر آن‌که در مورد استفاده از این دستگاه‌ها آموزش دیده باشید، در غیر این‌صورت ممکن است نتایج را اشتباه برداشت کنید. روشی بهتر برای مراقبت از جنین این است که به حرکات او توجه کنید و تمام مراجعات پزشکی پیش از زایمان خود را انجام دهید.

کنترل گرمای حاصل از تابش امواج سونوگرافی

هر دستگاه اسکن یک شاخص گرمایی دارد که روی صفحه نمایش دیده می‌شود. این شاخص راهنمایی حدودی برای میزان گرمایی است که ممکن است پس از تابش طولانی ایجاد شود. بیشتر دستگاه‌های فراصوتی شاخص گرمایی بسیار پایینی دارند. این دستگاه‌ها همچنین تنظیمات گوناگونی برای مراحل مختلف بارداری دارند و در اوایل بارداری تنظیمات باید روی پایین‌ترین مقدار شاخص گرمایی باشد.

بنابراین اسکن های فراصوتی ریسک بسیار کمی دارد. اما با این حال، سونوگرافیست ها سعی می‌کنند به منظور احتیاط بیشتر مدت زمان هر نوبت را تا حد ممکن به حداقل برسانند. اکثر آزمایش‌های فراصوتی در دوران بارداری باید در مدت ۳۰ دقیقه به پایان برسد که این زمان بی‌خطر قلمداد می‌شود.

شاخص گرامایی سونوگرافی داپلر و رنگی مقداری بیشتر است. با این‌که مقدار کم آن بی‌خطر است اما اسکن ها باید در کمترین زمان ممکن انجام شود. در بیشتر موارد، یک اسکن داپلر باید تنها چند دقیقه طول بکشد.

سونوگرافیست رگ های خونی را که نیازمند داپلر است با بررسی به‌صورت سیاه‌وسفید تشخیص می‌دهد و بعد رنگ را اضافه می‌کند. این موضوع مدت زمانی را که در معرض گرما قرار می‌گیرید به حداقل می‌رساند.

موارد ایمنی برای انجام سونوگرافی در دوران بارداری

دستورالعمل‌ها می‌گویند که اسکن‌ باید تنها توسط تکنیسین های آزموده که کار با دستگاه‌ها را بلد هستند انجام شود.

افراد حرفه‌ای با استفاده از میزان پرتو فراصوتی کم آزمایش را انجام می‌دهند و هر اسکن را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تمام می‌کنند. سونوگرافیست ها می‌دانند که:

• داپلر، خصوصا با میله واژینال، نباید در هفته‌های اول بارداری که جنین شما تازه در حال شکل گرفتن است مورد استفاده قرار بگیرد. با این حال یک اسکن واژنال دوبعدی کاملا برای شما و جنین‌تان بی‌خطر است و این توصیه استاندارد برای اسکن در مراحل اولیه است.
• استخوان بسیار سریع‌تر از بافت‌های نرم گرم می‌شود. استخوان‌های جنین شما در حدود ۱۲ هفتگی شروع به شکل‌گیری می‌کنند و هرچه جنین بزرگتر می‌شود استحکام بیشتری پیدا می‌کنند. در اواخر دوره بارداری جمجمه جنین شما ناحیه بسیار حساسی است.
• میله اسکن نباید به مدت طولانی بی‌حرکت بماند.
• در صورتی‌که تب دارید اسکن باید بسیار مختصر باشد، چراکه پیشاپیش دمای بدن شما بالاست.

اکثر کارشناسان توافق نظر دارند، در صورتی‌که اسکن ها مطابق دستورالعمل انجام شود بسیار بعید است آسیبی برسانند. این اعتقاد وجود دارد که فواید اسکن‌‌های پی‌در‌پی برای تحت نظر داشتن بارداری به هرگونه ریسک احتمالی می‌چربد.

مطالعه بیشتر:

1- سونوگرافی داپلر در بارداری چیست و چگونه انجام می شود؟

2- اولین سونوگرافی بارداری چه اطلاعاتی در اختیار ما قرار می دهد؟

3- اطلاعاتی که انواع سونوگرافی بارداری در اختیار مادران قرار می دهد

4- بهترین زمان انجام اولین سونوگرافی بارداری در کدام هفته است؟