نحوه مراقبت از پوست نوزاد

تفاوت پوست نوزادان با بزرگسالان

اگر نوزادتان در دوره کامل به دنیا آمده بود، احتمالاً فکر می‌کردید که پوست او نیز مثل بقیه (اکثر) اعضای بدنش است، کاملاً شکل گرفته و آماده است تا در دنیای خارج به زندگی ادامه دهد. در حالی که واقعاً این لایه به عنوان اولین خط دفاعی فرزندتان (در برابر دما، میکروب‌ها و عفونت ها) عمل می‌کند. پوست او متفاوت از پوست بالغ شماست.

اکنون متخصصان پوست می‌دانند که واقعاً تمامی سطح  پوست نوزاد در خارج از رحم نیز به گسترش ادامه می‌دهد. خصوصاً طی یک سال زندگی پس از زایمان، افزایش توانایی پوست ادامه می‌یابد.

دنیای رحم مکان مرطوبی است. فرزندتان درون رحم با مایع آمنیوتیک احاطه و پوست او با ماده ای موم گونه به نام ورنیکس حمایت می شده تا سطح پوست را عایق کند. هنگام تولد هنوز اندکی ورنیکس روی پوست بدن نوزاد وجود دارد که شستن آن ضروری نیست. ورنیکس حاوی مواد ضد‌باکتریایی (موثر در برابر گروه B استرپتوکوک و باکتری ای کولای) است که در شیر مادر نیز یافت می شود و موجب تقویت‌ سیستم ایمنی بدن نوزاد می شود. توصیه می شود شستن لایه ورنیکس را رها کنید تا جذب پوست شود. بنابراین تاخیر انداختن یک یا دو روز‌ه حمام کردن نوزاد گزینه خوبی برای حمایت از نوزاد تازه متولد شده است.

علت از دست دادن آب پوست در نوزادان چیست؟

پس از تولد، پوست نوزاد باید با محیط نسبتاً خشک و کاملاً جدید بیرون منطبق شود. طبق یافته های پژوهشی درباره اندازه‌گیری میزان از دست رفتن آب از طریق پوست، در میان نوزادان، بچه های سه تا شش ماهه بیشترین تعرق و بخار بدن را دارند. بچه‌های مبتلا به بیماری هایی مثل درماتیت آتوپیک (التهاب پوست) نیز به همین صورت هستند.

پوست نوزادان از نظر ساختاری با پوست افراد بالغ متفاوت است. سلول‌ها کوچک‌تر و فیبرهای کلاژن نازکترند. نسبت به پوست بالغ، این پوست حاوی عوامل مرطوب کننده طبیعی کمتر و ملانین کمتری است که باعث می‌شود نوزاد زودتر آب بدن خود را از دست بدهد. پوست نوزادان پی اچ (PH) بیشتری نسبت به پوست افراد بالغ دارد که باعث می‌شود، لایه پوست بلوغ کمتری داشته و نسبت به پوست افراد بالغ آسیب‌پذیرتر باشد. 

به گفته متخصص پوست، دکتر راکش نیواج، پوست نوزاد نسبت به پوست فرد بالغ آب بیشتری جذب می‌کند، اما آب خود را نیز سریع‌تر از دست می‌دهد. به نسبت وزنش، سطح پوست او بیشتر در معرض محیط خارجی قرار دارد. تبادل گرمای بیشتر وجود دارد و از طریق تعرق و بخار شدن، آب بدن از دست می‌رود.

چون سیستم ایمنی نوزاد هنوز در حال رشد است، به احتمال زیادتری او گرفتار ناراحتی و عفونت پوست می‌شود. نسبت به پوست افراد بالغ، پوست او در برابر محیط آسیب‌پذیرتر است. اگر به خوبی از آن مراقبت نشود، پوست نسبت به بیماری هایی از جمله التهاب پوشک، درماتیت آتوپیک و دیگر عفونت های پوست آسیب‌پذیر می‌شود. بنابراین پوست نوزاد به مراقبت ویژه نیاز دارد.

به گفته دکتر نیواج، حفظ لایه پوست ضروری است. لایه های پوست به تنظیم دمای بچه کمک می‌کند، توازن آب بدن را حفظ می‌کند و نیز از اعضای داخلی در برابر خورشید و آلودگی‌های محیطی و نیز هجوم ریزجاندارها حفاظت می‌کند.

با به حداقل رساندن کمبود آب بدن، به حفظ پوست فرزندتان کمک کنید. به او مایعات کافی بنوشانید، برای شستن نوزادتان از محصولات مناسب استفاده کنید و از مرطوب کننده مناسب پوست نوزادان استفاده کنید. این محصولات لایه پشتیبانی بین منافذ پوست بچه و محیط خارج به وجود می‌آورد و آب پوست را حفظ و مواد زاید را دفع می‌کند. 

علت التهاب پوست در نوزادان (ابتلا به آتوپیک)

بیماری های آلرژیک معمولاً به شیوه مشابه شروع می‌شوند و ادامه می‌یابند (روندی که پزشکان آلرژیک یا آتوپیک می‌نامند). التهاب پوست اولین نشانه‌ است (اولین گام در مبتلا شدن) و اکثر بچه‌ها با التهاب ورم غشای مخاط بینی یا آسم، التهاب پوست را نشان می‌دهند. ابتلای فرزندتان به التهاب پوست به چند دلیل بستگی دارد: عوامل محیطی مثل سموم، عفونت های زودهنگام، حیوانات اهلی، آلوده کننده های محیطی، دخانیات، آنتی بیوتیک و مواد شیمیایی و نیز مولفه ارثی. در واقع، دانشمندان مشغولند تا ژن‌های مسئول بیماری التهاب پوست را کشف کنند و با درک آن، به به درمان مناسب دست یابند. جهش در ژن فیلاگرین ظاهراً در التهاب پوست نقش دارد.

به اعتقاد پروفسور مایکل کورک، متخصص پوست، با حفظ لایه های پوست و پیشگیری از ورود آلرژی ها و مواد زیان‌رسان از طریق پوست، از ابتلا به التهاب پوست نوزادتان جلوگیری کنید. بهترین روش برای انجام دادن این کار مراقبت منظم و استفاده از محصولات خاص برای پوست لطیف بچه است. عوامل محیطی مثل برخی از محصولات مراقبت پوست، هوای آلوده، سورفاکتانت و غذا می‌تواند آثار مثبت و منفی بر لایه های پوست داشته باشد. لباس های زبر مناسب پوست نوزادتان نیست و به پوست نازک بچه لطمه می‌زند و باید از آنان پوشاندن آنها به فرزندتان خودداری کنید.

آیا استفاده از ترکیبات صابون ها و کرم ها برای پوست نوزادان مجاز است؟

به گفته دکتر نیواج، برای مراقبت از پوست نوزادتان از کرم های افراد بالغ استفاده نکنید.  همچنین از مصرف محلول های ضدباکتریایی یا استریل کننده و نیز کرم های حاوی رتینول، صابون گلیسیرین یا محلول کلرهگزیدین پرهیز کنید.

محصولی ساده انتخاب کنید. بهترین روش نداشتن عطر، الکل یا پاک کننده های قوی در کرم هاست. اما یادتان باشد محصولاتی که "طبیعی" هستند، ضرورتاً مناسب بچه نیستند. مثلاً روغن زیتون محافظ مناسبی برای پوست نوزاد نیست، زیرا حاوی مقدار زیادی اسید اولیک است که می‌تواند پوست را ناراحت یا حتی تَرک ‌تَرک کند. برخی از والدین نیز از مصرف محصولات پوستی حاوی مواد نگهدارنده‌ نگران هستند. البته مواد نگهدارنده ایمنی وجود دارند که سازمان بهداشت جهانی مصرف آن را توصیه می‌کند و برای پیشگیری از خراب شدن هر محصول بر بنیان آب باید از نگهدارنده‌ها استفاده شود.

گزینه دیگر دوری از تمام پاک کننده های مصنوعی و فقط استفاده از آب به جای صابون است. این ساده‌ترین روش است، این طور نیست؟ اما آب به خودی خود پاک کننده مناسبی نیست. در واقع، آب پوست را خشک می‌کند. گرچه آب پوست را مرطوب می‌کند، تاثیر آن موقتی است و فقط حدود سی ثانیه ادامه می‌یابد. وقتی آب بخار شد، پوست شروع به خشک شدن می‌کند.

برای مراقبت از پوست نوزاد از چه محصولی استفاده کنیم؟

آنچه برای شستن نوزاد به کار می‌رود، باید در حد امکان لطیف باشد. البته محصولات ساخته شده مخصوص کودکان عالی‌اند. روغن یا ژل هایی که از مواد معدنی تهیه شده اند برای حفاظت از پوست مناسبند. این محصولات حتی برای درمان التهاب پوستی نیز استفاده می‌شوند و ناراحت کننده نیستند، پوست را نرم می‌کنند و منافذ پوست را مسدود نمی‌سازند. این مواد از نظر شیمیایی خنثی هستند (بنابراین، به احتمال زیاد باعث واکنش پوست نمی‌شوند) و نسبت به اکثر روغن های گیاهی، ثبات بیشتری دارند. حتی کرم های محافظ پوست حاوی روی بسیار موثرند.

فرزندتان را برای مدت بسیار طولانی در حمام نگه ندارید. به گفته دکتر نیواج، به این ترتیب، عوامل طبیعی مرطوب کننده پوست از بین می‌رود و پوست خشک‌تر می‌شود. پس از حمام فوراً از مرطوب کننده استفاده کنید، زیرا این کار رطوبت را حفظ می‌کند و پوست را برای مدت طولانی‌تری مرطوب نگه می‌دارد. همچنین فرزندتان را بیش از حد حمام نکنید (مثل چند بار در روز)، زیرا این عمل باعث از بین رفتن عوامل طبیعی مرطوب کننده پوست می‌شود.

به گفته دکتر نیواج، معمولا در اولین سال زندگی کودکان مشکل اگزما بروز می کند و اگر تشخیص داده شود، به سادگی درمان‌پذیر است. اگر متوجه التهاب پوست فرزندتان شُدید، درمان را با محدود کردن خوراکی‌ها شروع نکنید. بهترین کار مشاوره با متخصص پوست است، زیرا خوراکی‌ها به ندرت باعث التهاب پوست می‌شوند.

همان طور که فرزندتان از یک سالگی می‌گذرد و قوی‌تر می‌شود، می‌توانید از این مراقبت‌ها بکاهید. اما هنوز برنامه پاکیزگی مناسب را حفظ کنید. این کار را بدون استفاده از پاک کننده های قوی انجام دهید و برای خشک کردن از حوله زبر استفاده نکنید. توصیه می‌شود که در این سن نیز از صابون های حاوی مواد شیمیایی بالا استفاده نکنید و پوست بچه را مرطوب نگه دارید و مراقب التهاب پوست او باشید.   

مطالعه بیشتر:

1- روش های پیشگیری و درمان عرق سوز شدن پوست نوزاد

2- مشکلات پوستی رایج در نوزادان و شیرخواران

3- درمان سوختگی کودکان با پوست ماهی

4- انواع التهاب های پوستی در نوزادان و علت های وقوع آن