چگونه از قرار گرفتن کودکان در معرض اشعه ایکس جلوگیری کنیم؟
هر آزمایش اشعه ایکس، فلوئوروسکوپی یا سی تی اسکن مقدار تابش مشخصی را همراه دارند. اگر آزمایش‌هایی را که کودک شما انجام داده بدانید، می‌توانید تخمینی از مقدار تابش از اشعه ایکش یا آزمایش‌های دیگر پزشکی را بدست آورید. مهم است بدانید که مقادیر کم تابش طی یک دوره طولانی بسیار کم‌خطرتر از یک تابش تکی شدید است.
قرارگرفتن در معرض تابش اشعه ایکس چگونه در کودکان درمان می شود؟
وقتی قرارگرفتن در معرض تابش انجام شد، دیگر هیچ درمانی ندارد. فقط می‌توانید برای به حداقل رساندن مقدار تابش دریافتی کودک تلاش کنید.
خطر عمده قرار گرفتن در معرض تابش، ابتلا به سرطان در مراحل بعدی زندگی است. محققان هنوز مطمئن نیستند که چه مقدار تابش موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان در آینده می‌شود. در بیشتر کودکان، قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس، احتمالا فقط مقدار بسیار کمی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد یا شاید هم اصلا ندهد.
احتمال ابتلا به سرطان با مقدار قرار گرفتن در معرض تابش افزایش می‌یابد. کودکی که فقط چند بار در معرض اشعه ایکس قرار گرفته احتمالا هیچ خطری او را تهدید نمی‌کند. کودکی که آزمایش‌های سی تی اسکن زیادی انجام داده است در معرض خطر زیاد ابتلا به سرطان قرار دارد (هرچند که ممکن است افزایش این خطر بسیار کم باشد). این را به خاطر داشته باشید که افراد به دلایل گوناگونی به سرطان مبتلا می‌شوند. حتی اگر کودک اصلا در معرض تابش اشعه ایکس قرار نگرفته باشد هم ممکن است در آینده به سرطان مبتلا شود.
از لحاظ تئوری، قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس می‌تواند به سلول‌های بازآوری آسیب برساند. این از لحاظ نظری باعث جهش آن‌ها می‌شود که نسل‌های بعدی ممکن است آن‌را به ارث ببرند. احتمال این خطر بسیار بسیار اندک است.
افرادی که یکباره در معرض مقدار زیادی تابش قرار می‌گیرند ممکن است بسیار بیمار شوند و حتی بمیرند. (این می‌تواند حین حادثه یا انفجار بمب هسته‌ای اتفاق بیفتد.) میزان تابش آزمایش‌های پزشکی (از جمله اشعه ایکس) بسیار بسیار کمتر از این است و باعث چنین تاثیراتی نمی‌شود.
عوارض و خطرات اشعه ایکس برای کودکان
اشعه ایکس شکلی از انرژی تابشی است. رادیوگراف‌های ساده اشعه ایکس، فلوئوروسکوپی و سی تی اسکن آزمایش‌هایی هستند که از انرژی تابشی استفاده می‌کنند. این قرار گرفتن در معرض تابش ممکن است با خطراتی همراه باشد، بنابراین کودکان تنها باید زمانی آزمایش‌ها را انجام بدهند که واقعا ضروری است:
- قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس ممکن است خطر ابتلا به سرطان در سنین بالاتر را مقداری افزایش بدهد، خصوصا در کودکانی که آزمایش‌های بسیار با شدت زیاد داشته‌اند.
- قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس مشکلات کوتاه‌مدتی ایجاد نمی‌کند. مشکلات درازمدت هم بسیار جزئی است.
- رادیوگراف‌های ساده در معرض تابش بسیار اندکی قرار می‌دهد و از این رو خطر بسیار اندکی دارد یا این‌که حتی هیچ خطری ایجاد نخواهد کرد.
- سی تی اسکن بدن را بسیار بیشتر در معرض تابش قرار می‌دهد و خطر بیشتری دارد.
- با این‌که خطرات قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس به مرور زمان می‌تواند انباشته شود، باز هم به میزان بسیار کمی خطر کلی ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
- با پزشک خود همکاری کنید تا قرار گرفتن کودک در معرض تابش اشعه ایکس را به حداقل برسانید. به یاد داشته باشید که این آزمایش‌ها معمولا فواید بسیاری دارد.
جلوگیری از قرار گرفتن کودکان در معرض اشعه ایکس
گاهی اشعه ایکس لازم است و فواید پزشکی مشخصی دارد. در این موارد، خطر انجام ندادن آزمایش اشعه ایکس به وضوح بیشتر از احتمال خطر اندک انجام آزمایش است. اما باز هم به حداقل رساندن مقدار تابش دریافتی توسط کودک عاقلانه است. برای این منظور:
- اگر نگران هستید که کودک شما در معرض تابش زیاد اشعه ایکس قرار می‌گیرد با پزشک خود صحبت کنید.
- تنها زمانی اجازه انجام آزمایش اشعه ایکس، فلوئورسکوپی یا سی تی اسکن را بدهید که برای کودک شما منفعت واضح پزشکی داشته باشد.
- (بسته به جثه کودک) از کمترین مقدار تابش برای گرفتن تصویر مورد نیاز استفاده کنید.
- فقط به نقاط ضروری اشعه را بتابانید.
- در صورت امکان از سپر محافظ استفاده کنید. خصوصا برای نواحی بسیار حساس مانند غده تیروئید و اندام‌های تناسلی
- اسکن‌ها را تکرار نکنید مگر آن‌که ضروری باشد.
از همکاری با پزشک برای حصول این نتایج ابایی نداشته باشید. رادیولوژیست شما باید در این موارد نیز به خوبی آموزش دیده باشد.
مهم است خطرات و فواید هرگونه آزمایشی که ممکن است کودک را در معرض تابش اشعه ایکس قرار دهد در نظر بگیریم تا از موارد غیرضروری جلوگیری کنیم.
از پرسیدن این پرسش از پزشک که آیا می‌توان آزمایش دیگری با میزان تابش کمتر و نتیجه مشابه انجام داد نهراسید. (به عنوان مثال آزمایش فراصوتی از هیچگونه تابشی استفاده نمی‌کند و سی تی اسکن با دُز پایین تابش کمتری از سی تی استاندارد دارد.) یادتان باشد در بسیاری از موارد خطر بسیار کم تصویربرداری اشعه ایکس ارزش انجام آن را دارد.
توصیه‌هایی برای استفاده بهینه از مراجعه به پزشک اطفال:
- دلیل مراجعه خود را بدانید و این‌که می‌خواهید چه اتفاقی بیفتد.
- پیش از مراجعه سؤالاتی را که می‌خواهید بپرسید یادداشت کنید.
- هنگام مراجعه، نام تشخیص‌های جدید، داروهای جدید، درمان‌ها یا آزمایش‌ها را یادداشت کنید. همچنین تمام دستورالعمل‌های جدیدی را که پزشک برای کودک شما می‌دهد یادداشت کنید.
- بپرسید که یک دارو یا درمان جدید به چه علت تجویز شده و چه کمکی به کودک شما می‌کند. همچنین عوارض جانبی آن را درک کنید.
- بپرسید که آیا عارضه کودک شما با روش‌های دیگری هم درمان می‌شود یا خیر.
- بپرسید چرا یک آزمایش یا رویه توصیه شده و نتایج چه معنایی خواهد داشت.
- بپرسید اگر کودک شما دارو را مصرف نکند یا آزمایش یا رویه بخصوص را انجام ندهد چه اتفاقی خواهد افتاد.
- اگر کودک شما باید دوباره به پزشک مراجعه کند، تاریخ، ساعت و دلیل مراجعه را یادداشت کنید.
- بپرسید خارج از ساعات مطب چطور می‌توانید با پزشک تماس بگیرید. این برای زمانی‌که کودک شما بیمار شود و شما سؤال یا توصیه‌ای نیاز داشته باشید مهم است.
مطالعه بیشتر:
1- اشعه ایکس چه عوارض و خطرات برای کودکان دارد؟
2- شناخت عوارض هیدرونفروز یا تورم کلیه ها در کودکان
3- فواید و مضرات استفاده از تلویزیون و ابزار دیجیتال برای کودکان
4- مختل شدن رشد کودکان با مشکلات بینایی
5- همه چیز در مورد مصرف آنتی بیوتیک ها در کودکان
