علت پارگی رحم چیست و چه نشانه هایی دارد؟
هر ساله در دنیا میلیون‌ها مادر باردار به طور موفقیت آمیز نوزادان سالم را به دنیا می‌آورند. اما همه مادران زایمان راحتی ندارند. مشکلات متعددی می‌توانند در زمان زایمان به وجود آیند که برخی از آنها خطراتی را برای مادر و نوزاد ایجاد می‌کنند. پارگی رحم یک عارضه جدی پزشکی است که در آن دیواره رحم در دوران بارداری دچار پارگی می‌شود.
پارگی رحم یک عارضه بسیار نادر است. پارگی رحم در حدود ۲ مورد از هر ۱۰۰۰۰ مورد بارداری در کشور انگلستان اتفاق می‌افتد، بنابراین احتمال وقوع آن بسیار پایین است. با این حال هنگامی که پارگی رحم رخ می‌دهد، بسیار مهم است که مادر و جنین مراقبت‌های اورژانسی صحیح را دریافت کنند. این وضعیت عواقب بالقوه مرگبار برای مادر و کودک، از جمله خونریزی شدید مادر و آسیب شدید مغزی و مرگ نوزاد را در پی خواهد داشت.
پارگی رحم چه زمانی رخ می دهد؟
پارگی رحم یک عارضه نادر اما جدی زایمان است که میتواند در هنگام زایمان واژینال رخ دهد. این عارضه باعث پارگی رحم مادر می‌شود و در نتیجه جنین به داخل شکم سر می‌خورد. این رویداد میتواند باعث خونریزی شدید مادر شده که میتواند منجر به خفگی جنین شود. البته این وضعیت کمتر از یک درصد مادران باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه بیشتر در بانوانی که دارای زخم رحم بر اثر سزارین یا جراحی‌های قبلی رحم هستند، روی می‌دهد. خطر پارگی رحم با هر بار سزارین افزایش می‌یابد، به همین دلیل پزشکان ممکن است توصیه کنند که مادرانی که قبلاً زایمان سزارین داشته‌اند در بارداری‌های بعدی از زایمان واژینال در آنها جلوگیری شود. زایمان طبیعی پس از یک زایمان سزارین امکان پذیر است، اما اینگونه مادران در معرض خطر بالاتری قرار دارند و باید به دقت تحت نظر قرار گیرند.
امروزه تقریبا یکی از سه مادر باردار در کشور ایالات متحده آمریکا عمل جراحی سزارین را یا انتخاب می‌کنند، یا ناچار به انجام سزارین هستند. این باعث می‌شود مادران بیشتر در معرض خطر پارگی رحم قرار بگیرند.
علائم و نشانه های پارگی رحم چیست؟
علائم متعددی با پارگی رحم همراه است. برخی از علائم احتمالی عبارتند از:
- خونریزی شدید واژینال
- درد ناگهانی در بین انقباضات
- انقباضاتی که کندتر یا آرام‌تر می‌شوند
- درد و ناراحتی شکمی غیر طبیعی
- افتادن سر جنین به داخل کانال تولد
- برامدگی زیر استخوان شرمگاهی
- درد ناگهانی در محل زخم قبلی رحم
- از دست دادن انعطاف پذیری عضله رحم
- ضربان سریع قلب، فشار خون پایین و شوک مادر
- ضربان غیر طبیعی قلب جنین
- عدم موفقیت روند طبیعی زایمان
علت پارگی رحم چیست؟
پارگی رحم در دوران بارداری یک خطر محسوب می‌شود. با این حال، بعضی از عوامل خطر با افزایش احتمال وقوع این عارضه مرتبط هستند.
پارگی رحم بعد از سزارین
احتمال وقوع پارگی رحم در صورت وجود یک زخم یا شکاف در رحم بالاتر می‌رود. زخم در رحم میتواند ناشی از عمل سزارین در زایمان پیشین و یا برخی از انواع جراحی‌های شکمی باشد. فشارهای فیزیکی بارداری، رشد جنین و انقباضات می‌توانند منجر به پارگی محل زخم شوند. این به آن دلیل است که بافت محل زخم به اندازه بافت طبیعی نرم و انعطاف پذیر نیست و به همین علت به اندازه بافت طبیعی خاصیت کشش ندارد و در هنگام کشیده شدن احتمال پارگی زیاد است.
یک برنامه ریزی باید برای زایمان ایجاد شود و محلی که یک مادر باردار در زایمان قبلی تحت جراحی سزارین (و یا هر گونه عواملی که میتواند ریسک پارگی رحم را افزایش دهند) قرار گرفته مورد بحث و مشورت قرار گیرد. این بخشی از برنامه مراقبت از مادر در حین بارداری را تشکیل می‌دهد. برنامه ریزی باید مشورت درمورد شامل روش زایمان نیز باشد. یک مشاور در جریان امور قرار می‌گیرد و با مادر درباره برنامه و برخی موارد در حین بارداری مشورت خواهد کرد و با نزدیک شدن به زمان زایمان برنامه مرور و بررسی خواهد شد. مادر باردار باید در جریان تمام اطلاعات و برنامه ریزی قرار بگیرد تا بتواند انتخاب آگاهانه‌ای داشته باشد.
مادرانی که در بارداری قبلی جراحی سزارین داشته‌اند می‌توانند در صورت تمایل برای زایمان طبیعی اقدام کنند. با این حال، اگر در طول زایمان مشکلاتی بروز کند، ممکن است انجام جراحی سزارین ضروری باشد. مادرانی که بعد از جراحی سزارین تمایل به زایمان طبیعی دارند، باید در طول زایمان به طور دقیق تحت نظارت قرار بگیرند.
اگر در حین زایمان طبیعی علائمی دال بر پارگی رحم مشاهده شود، معمولاً زایمان متوقف شده و عمل سزارین اورژانسی انجام می‌شود. مادران مبتلا به پارگی رحم قبلی یا زخم کلاسیک به طور خاص در معرض خطر پارگی رحم هستند. پزشک یا ماما باید یک عمل سزارین را به این دسته از مادران باردار پیشنهاد کند و بر علیه زایمان طبیعی توصیه کند. این به دلیل افزایش خطر پارگی رحم است.
سایر دلایل بالقوه پارگی رحم
پارگی رحم در مادرانی که فاقد زخم رحم هستند بسیار نادر است، اما ممکن است این اتفاق زمانی رخ دهد که داروهایی که برای القای زایمان تجویز شده، رحم را بیش از حد تحریک کند.
آسیب‌های تروماتیک ضربه‌ای رحم نیز میتواند باعث پارگی رحم شود. علل شایع آسیب‌های رحمی شامل تصادفات، زایمان با کمک دستگاه (مثل زایمان با کمک فورسپس) است. اگر پارگی رحم بر اثر بی مبالاتی پزشک یا ماما روی دهد، مادر میتواند شکایتی دال بر غفلت پزشکی مطرح کند.
سایر عوامل خطر بالقوه عبارتند از:
- اگر ۵ یا بیشتر فرزند داشته باشید
- جنین برای لگن شما بسیار بزرگ باشد
- اگر بیش از حد مایع آمنیوتیک داشته باشید
- بارداری یا زایمان‌های چند قلویی، مثل دوقلویی، سه قلویی یا چهار قلویی داشته باشید
زخم های غیر عرضی رحم
برخی از بانوان دارای یک برش عمودی کوتاه در رحم هستند که به دلایل افتادن جفت (خوابیدن جفت روی دهانه رحم)، جنین درشت، جنین در وضعیت عرضی (قرار گرفتن به شکل افقی در لگن) یا یک زایمان بریچ زودرس، انجام می‌شود. مادران با یک برش عمودی کوتاه نیز می‌توانند برای زایمان طبیعی برنامه ریزی کنند. هنگام برنامه ریزی برای زایمان طبیعی پس از سزارین، تشخیص اینکه زخم عمودی شکم در اثر بارداری فعلی به بدنه رحم کشیده نشده باشد، بسیار مهم است.
گاهی اوقات ممکن است زخم رحم به شکل T یا J باشد یا یک علامت شبیه T معکوس در رحم دیده شود. این نوع برش و زخم‌ها بسیار نادر هستند. به ندرت یک مادر ممکن است یک جای برش کلاسیک (عمودی) در قسمت فوقانی (بدن) رحم داشته باشد. این نوع برش‌ها برای تولد نوزادانی که در موقعیت شانه (بریچ) یا عرضی قرار دارند، یا برای مادرانی که دچار ناهنجاری رحم هستند یا برای نوزادان نارس و یا موقعیت‌های حاد که زمان بسیار مهم است، استفاده می‌شود.
یک زخم عمودی در قسمت نازک‌تر و آسیب پذیرتر رحم احتمال جدا شدن با شدت بیشتر و در نتیجه ایجاد مشکلات بیشتری برای مادر و جنین دارد. مادرانی که یک زخم به شکلT یا J در رحم دارند در معرض خطر بالاتر پارگی رحم هستند. یک زخم کلاسیک، یک برش عمودی در قسمت فوقانی رحم، دارای بالاترین احتمال خطر ایجاد پارگی رحم است. کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان (ACOG)، انجمن متخصصین زنان و زایمان کانادا (SOGC)و کالج سلطنتی متخصصین زنان و زایمان بریتانیا (RCOG) توصیه می‌کنند که بانوانِ دارای زخم کلاسیک، در زایمان‌های بعدی تحت جراحی سزارین قرار گیرند.
مطالعه بیشتر:
1- پارگی رحم چگونه درمان می‌شود؟
2- پارگی رحم چه خطراتی برای مادر و جنین دارد؟
3- نشانه ها و علائم فیبروم رحم چیست و با چه روش های قابل درمان است؟
4- باقی ماندن جفت در رحم چه علائمی دارد و چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
