مقدار عدد بتا در حاملگی خارج رحمی چقدر است؟

علائم بارداری خارج از رحمی چیست؟

بارداری خارج از رحم به شرایطی اطلاق می شود که در ان سلول تخم لقاح یافته در جایی غیر از حفره رحم لانه گزینی می کند. از آنجا که در بدن انسان هیچ جایی جز حفره رحم برای رشد و پروش جنین طراحی نشده است، بارداری خارج رحم می تواند سبب آسیب به بدن مادر و حتی تحدید جان او شود. بنابراین تشخیص به موقع آن اهمیت فراوانی دارد. آیا عدد بتا در حاملگی خارج رحمی می تواند در تشخیص آن کمک کننده باشد؟ عدد بتا در بارداری خارج رحم چند است؟ میزان هورمون بتا در حاملگی خارج رحمی چه تفاوتی با بارداری معمولی دارد؟

سه علامت اصلی بارداری خارج از رحم

• درد شکم
• توقف سیکل قاعدگی
• خونریزی واژینال یا لکه بینی متناوب
• غیر طبیعی بودن عدد بتا در حاملگی خارج رحمی

با وجود اینکه این چهار علامت شایع ترین و اصلی ترین علائم بارداری خارج از رحم هستند، اما تقریباً نیمی از مادرانی که دچار این نوع بارداری شده اند، هیچ یک از این سه نشانه را نداشته اند.

سایر علائم بارداری خارج از رحم

معمولاً علائم بارداری خارج از رحم شش تا هشت هفته پس از آخرین سیکل قاعدگی طبیعی بروز می کند، اما اگر این بارداری در لوله های فالوپ نیز تشکیل نشده باشد، ممکن است علائم آن کمی دیرتر بروز کند. در این نوع بارداری علاوه بر افزایش غیر طبیعی عدد بتا در حاملگی خارج رحمی علائم عادی بارداری مانند حالت تهوع، درد پستان و سایر علائم بارداری نیز وجود دارند. اما ضعف، سرگیجه، احساس خروج ماده ای از واژن هنگام ایستادن می توانند نشانه های خونریزی داخلی شدید و فشار خون پایین باشند که ناشی از عوارض بارداری خارج از رحم هستند و به اقدامات فوری پزشکی نیاز دارند. متاسفانه برخی از مادرانی که در دوران بارداری خود خونریزی دارند، نمی دانند که این نشانه مربوط به بارداری خارج از رحم است.

متاسفانه تا زمانیکه هیچ یک از علائمی مانند افت فشار خون، ضربان قلب سریع و ضعیف، رنگ پریدگی و گیجی بروز نکرده باشد و به بیمارستان مراجعه نشود، مادر نمی تواند متوجه این مشکل شود، در صورت مواجه شدن با چنین علائمی حتماً به اورژانس مراجعه کنید.

چه عواملی موجب بروز بارداری خارج از رحم می شوند؟

• سن: بارداری خارج از رحم در هر سنی و در هر فردی که تخمک گذاری می کند، می تواند رخ دهد، اما بیشترین احتمال آن بین سنین 35-44 سال است.
• سابقه: بزرگترین عامل بارداری خارج از رحم، داشتن سابقه آن در گذشته است.
• لوله های فالوپ غیرطبیعی: هرگونه شکل غیرعادی لوله های فالوپ می تواند عاملی برای ایجاد بارداری خارج از رحم باشد.
• سابقه جراحی زنانه: سابقه جراحی بر روی لوله های فالوپ یا بستن لوله ها جهت پیشگیری از بارداری.
• عفونت: عفونت های لگنی یا بیماری التهابی لگن می توانند موجب بروز بارداری خارج از رحم شوند. این نوع عفونت ها معمولاً توسط بیماری های واگیردار مقاربتی مانند کلامیدیا یا سوزاک ایجاد می شوند. باکتری های غیر تناسلی نیز می توانند موجب بروز عفونت های لگنی و افزایش خطر بارداری خارج از رحم شوند.

دیواره داخلی لوله های فالوپ از پرزهای ریزی بنام «سیلیا» تشکیل شده که مسئول انتقال تخمک از تخمدان به رحم هستند، این پرزها ممکن است توسط عفونت های لگنی آسیب ببینند و انتقال تخمک به رحم با مشکل روبرو شود. در نتیجه تخمک در لوله فالوپ بارور می شود، در همان جا رشد می کند و بارداری خارج از رحم را شکل می دهد. همچنین عفونت می تواند موجب انسداد لوله فالوپ شود و از حرکت تخمک به درون رحم جلوگیری کند.

• مشکلات دستگاه تناسلی: علاوه بر عفونت عوارض دیگری مانند اندومتریوز، تومور فیبروئید، چسبندگی های لگنی نیز می توانند موجب باریک شدن لوله های فالوپ شوند و احتمال بارداری خارج از رحم را افزایش دهند.
• استفاده از آی یو دی (IUD): تعداد زیادی از بارداری هایی که علی رغم استفاده از آی یودی (IUD) رخ می دهند، خارج از رحم است. از آنجا که این روش جلوگیری سبب ایجاد التهاب استریل در درون رحم و لوله ها می شود، شانس بارداری خارج رحمی افزایش خواهد یافت.
• مصرف سیگار: مصرف سیگار در روزهای نزدیک به لقاح می تواند منجر به بارداری خارج از رحم شود، همچنین تعداد و نوع سیگار نیز در این شرایط تاثیرات متنفاوتی دارد.
• نازایی: سابقه نازایی بیش از دو سال می تواند خطر ایجاد بارداری خارج از رحم را افزایش دهد.

مقدار بتا در حاملگی خارج رحمی

اولین قدم برای تشخیص بارداری خارج از رحم معاینه و بررسی پزشک است. قدم بعدی انجام تست بتا در حاملگی خارج رحمی است، ممکن است در برخی موارد پزشک در حین معاینه متوجه توده سفتی در لگن فرد شود و به بارداری خارج از رحم مشکوک شود، در این صورت آزمایش بتا در حاملگی خارج رحمی و سونوگرافی از شکم را تجویز می کند. اما بهترین راه برای تشخیص بارداری خارج از رحم انجام سونوگرافی واژینال است. در این روش پزشک پروب سونوگرافی را درون واژن فرو می برد تا تصاویر درون لگن را روی مانیتور مشاهده کند. این نوع سونوگرافی می تواند تمام کیسه بارداری را چه در خارج از رحم چه درون رحم بخوبی نشان دهد، اما اغلب این تشخیص قطعی نیست.

علاوه بر کیسه بارداری محتوی جنین، می توان تمام توده بارداری را در هرجایی که باشد، اطراف لوله های فالوپ یا جاهای دیگر براحتی مشاهد کرد، اما نمی توان بطور قطع گفت که این توده مربوط به بارداری خارج از رحم است. با استفاده از سونوگرافی می توان خالی بودن فضای رحم را نیز بطور کامل مشاهده کرد، که این نشانه ای از بارداری خارج از رحم است.

معمولاً برای تشخیص بارداری خارج از رحم در آزمایش خون میزان هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (beta HCG) اندازه گیری می شود. زیرا میزان بتا در حاملگی خارج رحمی در طی بارداری افرایش پیدا می کند و میزان غیرطبیعی آن می تواند نشانه بارداری خارج از رحم باشد، در موارد نادر برای تشخیص قطعی بارداری خارج از رحم به عنوان آخرین روش نیاز به انجام لاپاراسکوپی نیز وجود دارد. در این روش برش کوچکی روی شکم ایجاد می کنند و لوله باریک و دارای دوربین را وارد شکم می کنند تا بتوانند تمام جزییات شکم و لگن را مشاهده کنند و مکان اصلی بارداری خارج از رحم را بیابند. 

در حالت عادی بعد از تشخیص بارداری عدد بتا در طی هر 48 ساعت دو برابر می شود ولی بتا در حاملگی خارج رحمی معمولا به این شکل افزایش پیدا نمی کند. اما به یاد داشته باشید که مقدار بتا در حاملگی خارج رحمی عاول تعیین کننده در تشخیص این عارضه نیست و مهم ترین نکته مشاهده شدن و یا لمس شدن ساک بارداری در حایی غیر از حفره رحم است.

آیا بارداری خارج از رحم خطرناک است؟

بارداری خارج از رحم در برخی از مادران بدون هیچ تاثیر خاصی و بدون هیچ بررسی و درمانی بطور ناخودآگاه از بین می رود. اما پیش بینی این مورد که این نوع بارداری در چه فردی خودبخود به پایان می رسد غیر ممکن است.

خطرناک ترین مشکل این نوع بارداری، پاره شدن آن است، زیرا می تواند موجب خونریزی داخلی، درد شدید شکم و لگن، شوک و حتی مرگ شود. خونریزی ناشی از پاره شدن بارداری خارج از رحم نیاز فوری به جراحی دارد، زیرا ممکن است بدلیل پاره شدن لوله های فالوپ یا نشت خون از انتهای لوله باشد، درست از جایی که جفت برای رشد بیشتر، شاهرگ داخل لوله را تخریب می کند. خونی که از لوله فالوپ خارج می شود، آسیب فراوانی به بافت ها و ارگان های داخل لگن و شکم می رساند و می تواند موجب درد شدیدی شود. این خون می تواند باعث زخم شدن بافت های لگن شود و در بارداری بعدی مشکلات بسیار زیادی ایجاد کند. همچنین بافت های آسیب دیده احتمال خطر بارداری خارج از رحم در آینده را نیز افزایش می دهند.

چه درمان هایی برای بارداری خارج از رحم وجود دارد؟

• تحت نظر داشتن
• جراحی لاپاروتومی
• جراحی لاپاراسکوپی
• دارو

تحت نظر داشتن، جراحی لاپاراسکوپی، جراحی لاپاروتومی و دارو درمانی گزینه هایی هستند که در درمان بارداری خارج از رحم استفاده می شوند. در برخی از موارد این نوع بارداری خود بخود از بین می رود و نیازی به هیچ گونه مداخله پزشکی وجود ندارد، اما در سایر موارد بدلیل خونریزی نیاز به جراحی اورژانسی است.

با این حال بیشتر مادرانی که با بارداری خارج از رحم مواجه شده اند، بدلیل خطر پاره شدن بافت و عواقب وحشتناک آن تحت درمان دارویی یا عمل جراحی قرار می گیرند. عمل جراحی را می توان به دو صورت انجام داد: لاپاراسکوپی و لاپاروتومی.

جراحی لاپاروتومی یک عمل جراحی باز است که با برش دادن خط بیکینی به داخل شکم دسترسی پیدا می کنند، اما در لاپاراسکوپی لوله های باریکی را از راه یک برش بسیار کوچک روی شکم وارد بدن می کنند. بسیاری از بیماران و پزشکان ترجیح می دهند از جراحی لاپاراسکوپی استفاده کنند زیرا برش آن بسیار ناچیز است و بهبودی پس از عمل نیز سرعت بیشتری دارد.

در بهترین شرایط روی لوله فالوپ یک برش کوچک ایجاد می کنند تا بارداری خارج از رحم را تخلیه کنند، سپس بدون هیچ تغییراتی لوله فالوپ را بطور سالم سرجای خود قرار می دهند. اما گاهی بدلیل وجود برخی مشکلات جدی همچون بافت زخمی وسیع در ناحیه لگن، تجمع خون فراوان در شکم و لگن بر اثر خونریزی، نمی توان از لاپاراسکوپی استفاده کرد. در برخی شرایط، با توجه به مکان و میزان آسیب، کل لوله فالوپ یا بخش آسیب دیده آن، و یا تخمدان یا حتی گاهی رحم را باید خارج کرد.

در برخی مواقع می توان تنها با مصرف داروهایی مانند ضد سرطان ها، بارداری خارج از رحم را درمان کرد. این داروها از رشد سلول های جفت جلوگیری می کنند و در نهایت منجر به سقط بارداری می شوند. اگر با مصرف این داروها نیز بارداری خارج از رحم از بین نرود، باید از عمل جراحی استفاده کرد. اما معمولاً این نوع از دارو موفقیت بالایی در از بین بردن بارداری خارج از رحم دارد و همچنین دارای عوارض جانبی بسیار پایینی است.

اندازه توده سلولی بارداری و میزان هورمون بتا گنادوتروپین جفتی انسان عوامل مهمی هستند که تعیین می کنند چه فردی می تواند با دارو درمان شود و چه کسی نیاز به جراحی دارد. اگر میزان این هورمون پایین تر از 5000 miu/mL باشد، می توان از درمان دارویی استفاده کرد. آمار نشان داده است که مصرف داروهای ضد سرطان  در 90درصد موارد موفقیت آمیز بوده است. بنابراین می توان متوجه شد که بتا در حاملگی خارج رحمی برای تعیین رویکرد درمانی اهمیت بسیار زیادی دارد.

مطالعه بیشتر:

1- مقدار هورمون بتا در بارداری نشانه ی چیست؟

2- علائم بارداری خارج از رحم چیست و چگونه درمان می شود؟

3- آیا قرص اورژانسی باعث بارداری خارج از رحم می شود؟