انواع داروهای بیش فعالی و آیا این داروها ایمن است؟
طبق اعلام موسسه ملی بهداشت روانی، هدف از هرگونه دارو درمانی برای بیش فعالی- نقص توجه کاهش علائم است. برخی از داروهای خاص می توانند به کودک مبتلا به اختلال توجه بیش فعالی کمک کنند. در کنار آن رفتار درمانی و مشاوره نیز موجب کنترل بیشتر بر علائم بیش فعالی- نقص توجه خواهد شد. در ادامه این متن درمورد انواع داروهای بیش فعالی و عوارض آنها به طور کامل شرح داده ایم.
بیش فعالی چیست؟
اختلال بیش فعالی- نقص توجه با نام اختصاری (ADHD) یک اختلال شایع رشدی عصبی است. این بیماری اغلب در کودکی تشخیص داده می شود. طبق اطلاعات مرکز کنترل بیماریها، حدود 5 درصد از کودکان آمریکایی مبتلا به بیش فعالی- نقص توجه هستند.بیش فعالی، تکانشگری و عدم توانایی توجه و تمرکز از علائم شایع بیش فعالی- نقص توجه محسوب می شود. اگرچه این علائم بیشتر در كودكان بروز می کند اما بسیاری از نوجوانان و بزرگسالان نیز علائم بیش فعالی- نقص توجه را تجربه می کنند. كودكان و بزرگسالان اگر فرآیند درمان را طی کنند، می توانند به مثابه یکدیگر زندگی شاد و مطلوبی داشته باشند.
آیا داروهای بیش فعالی ایمن هستند؟
داروهای بیش فعالی- نقص توجه بی خطر و مؤثر بوده، خطرات زیادی ندارد و فواید آن مستند است. اما با تمام این اوصاف، نظارت پزشکی مناسب باید صورت گیرد. احتمال دارد عوارض داروی بیش فعالی در برخی کودکان شدیدتر از سایرین بروز کند. بسیاری از این موارد را می توان با همکاری پزشک و با راهکارهایی چون تغییر دوز یا نوع دارو کنترل کرد. ترکیب دارو و رفتار درمانی، آموزش یا مشاوره بسیار مفید واقع خواهد شد.
داروهای بیش فعالی چیست؟
برای درمان علائم بیش فعالی- نقص توجه چند دارو تجویز می شود که عبارتند از:
• اتوموکستین غیرمحرک با نام تجاری استراترا
• داروهای محرک مغزی روانی
• داروهای محرک
داروهای محرک مغزی روانی، که به آنها محرک نیز گفته می شود، متداول ترین دارو برای درمان بیش فعالی- نقص توجه به شمار می آید. شاید ایده تجویز داروی محرک به کودک بیش فعال کمی متناقض به نظر برسد، اما ده ها سال پژوهش و استفاده حاکی از اثربخشی این دارو بوده است. داروهای محرک بر کودکانی که مبتلا به بیش فعالی- نقص توجه هستند، اثر آرام بخش دارد و به همین دلیل نیز مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها در کنار سایر روشهای درمانی بسیار موثر خواهند بود.
داروهای محرک مغزی روانی چهار دسته هستند:
• متیل فنیدات (ریتالین)
• دکستروآفتامین (دگزدرین)
• دکستروآفتامین-آمفتامین (آدرال ایکس آر)
•لیزدگزامفتامین (ویوانس)
نوع دارو براساس علائم و سابقه سلامت فردی کودک تجویز می شود. شاید لازم باشد پزشک برای حصول اطمینان از چندین دارو را امتحان کند.
داروهای بیش فعالی عوارض جانبی محرک ها
بر طبق گزارش موسسه ملی بهداشت روان، عوارض جانبی محرک ها عبارتند از کاهش اشتها، مشکلات خواب، ناراحتی معده یا سردرد. برای رفع برخی از این عوارض پزشک می تواند دوز دارو را تنظیم کند. بسیاری از عوارض دارو بعد از چند هفته از بین می روند. اما چنانچه باقی بمانند از پزشک بخواهید داروی دیگری را امتحان کند یا نوع دارو را تغییر دهد.
داروهای بیش فعالی عوارض غیر متداول
عوارض جدی تر اما کمتر متداول داروهای بیش فعالی توجه عبارتند از:
• تیک های عصبی: تیک های عصبی، حرکات یا صداهای تکرار شونده هستند که ممکن است مصرف داروهای تحریک کننده این حالت را در کودکان ایجاد کند.
• حمله قلبی ، سکته مغزی یا مرگ ناگهانی: منابع معتبر دارویی هشدار داده اند که افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی- نقص توجه که مشکلات قلبی دارند، در صورت مصرف داروهای محرک، بیشتر در معرض حمله قلبی، سکته مغزی یا مرگ ناگهانی هستند.
• مشکلات روانی دیگر: احتمال بروز بیماری های روانی دیگر در افرادی که داروهای تحریک کننده مصرف می کنند، وجود دارد. شنیدن صداهای اضافی و دیدن چیزهای اضافی از جمله این مشکلات است. بنابراین توصیه می شود پزشک را از سابقه خانوادگی بیماری های روانی مطلع سازید.
• افکار خودکشی: افسردگی یا افکار خودکشی نیز از عوارض دارو است. هرگونه رفتار غیرمعمول را به پزشک گزارش کنید.لازم به ذکر است، در صورتی که احتمال می دهید فرد ممکن است به خود یا دیگری آسیب برسانید، اقدامات زیر را انجام دهید:
• با شماره 123 اورژانس اجتماعی یا شماره هایی که در شهرستان محل سکونت شما اعلام شده است، تماس بگیرید.
• تا زمان رسیدن نیروهای امدادی، کنار فرد مورد نظر بمانید.
• هرگونه سلاح گرم و سرد، انواع داروها یا هر چیزی که فرد بتواند به خود یا دیگری آسیب برساند از دسترس او دور کنید.
• به او گوش کنید، اما او را قضاوت نکنید، برایش دلیل بیاورید اما او را تهدید نکنید و بر سرش فریاد نزنید.
آیا بیش فعالی با دارو درمان می شود؟
هیچ درمانی برای بیش فعالی توجه وجود ندارد. داروها فقط در درمان و کنترل علائم مؤثر هستند. با این حال، ترکیب صحیح دارو و سایر روشهای درمانی به افزایش کیفیت زندگی بیمار کمک می کنند. ممکن است یافتن دوز مناسب و بهترین روش درمانی به زمان بیشتری نیاز داشته باشد.
آیا می توان بیش فعالی را بدون دارو درمان کرد؟
اگر نمی خواهید به فرزندتان دارو بدهید، درمورد رفتار درمانی یا روان درمانی با پزشک مشورت صحبت کنید. این دو روش درمانی اثر موفقیت آمیزی بر بیش فعالی-نقص توجه دارند.
پزشک متناسب با شرایط بیمار درمانگر یا روانپزشک را به شما معرفی می کند. او می تواند به فرزندتان بیاموزد که چگونه با علائم بیش فعالی توجه کنار بیاید. جلسات گروه درمانی نیز برای برخی کودکان مناسب است. می توانید جلسات مرتبط را با کمک پزشک یا کلینیک روان درمانی خود انتخاب کنید.
نکاتی که در درمان بیش فعالی توجه باید مد نظر قرار دهید:
تمام داروها، از جمله داروهای مورد استفاده در درمان بیش فعالی- نقص توجه، تنها در صورتی ایمن هستند که به درستی مصرف شوند. به همین دلیل خودتان باید بدانید و حتما به کودک نیز بیاموزید که داروها را به همان میزان و شیوه ای که پزشک تجویز کرده است، مصرف کند. در غیر اینصورت احتمال بروز عوارض شدید وجود دارد.
تا زمانی که کودک به اندازه کافی بزرگ نشده است که خود بتواند مصرف دارو را به طور منطقی و عاقلانه مدیریت کند، والدین باید مسئولیت این کار را به عهده بگیرند. اگر لازم است فرزندتان یکی از دوزهای دارو را در مدرسه مصرف کند، حتما در این خصوص با اولیای مدرسه صحبت کنید تا برنامه منظمی برای این کار در نظر بگیرند.
درمان بیش فعالی-نقص توجه برنامه ای نیست که بتوان برای همه افراد به طور مشابه تنظیم کرد. هر کودک براساس علائم فردی خود ممکن است به درمان های مختلفی نیاز داشته باشد. برخی از کودکان به خوبی به دارو پاسخ می دهند. برخی دیگر برای یادگیری کنترل برخی از علائم به رفتار درمانی نیاز دارند.با همکاری با پزشک، تیمی از متخصصان حرفه ای و حتی کارکنان مدرسه ، می توانید راهی برای درمان عاقلانه بیش فعالی-نقص توجه با یا بدون دارو پیدا کنید.برای بهترین تصمیم گیری استفاده کردن یا نکردن از داروهای بیش فعالی بهتر است با متخصص اطفال و روانپزشک کودک مشورت کنید.
بیشر بدانید:
1- اختلال نقص توجه - بیش فعالی چیست؟
2- غذاهایی که برای کودک بیش فعال مناسب است؟
3- کودکان بیش فعال چه غذاهایی را نباید مصرف کنند؟
4- علائم بیش فعالی کودک چیست و بیش فعالی کودک چند نوع است؟
