بهانه گیری و ناسازگاری کودک سه ساله به چه معنا و علت است؟
بهانه گیری و ناسازگاری کودک سه ساله یکی از رفتارهایی است که در دراز مدت صبورترین والدین را نیز می تواند عصبی و کلافه کند. اما برای کمک به رشد روانی فرزندتان بهتر است رفتارهای طبیعی در هر سن را بشناسید، بدانید که بهانه گیری و ناسازگاری کودک سه ساله تا چه حد طبیعی بوده و برای برطرف کردن بهانه گیری و ناسازگاری کودک چه کارهایی می توان انجام داد.
بهانه گیری و ناسازگاری کودک به چه معناست؟
بهانه گیری و ناسازگاری به شکل های مختلف در کودکان دیده می شود. این موضوع می تواند منجر به عصبانیت شدید و رفتارهایی مثل گریه کردن، فریاد زدن، سفت کردن اندام ها، لگد زدن، بر زمین افتادن و یا فرار کردن شود. در بعضی موارد کودک حالت تهاجمی هم پیدا می کند. این موضوع باعث کلافه شدن والدین می شود. به ویژه اگر در میهمانی یا مکان های عمومی رخ دهد!
علت بهانه گیری کودک سه ساله چیست؟
بهانه گیری و ناسازگاری در کودکان 1-3 ساله بسیار رایج است. این موضوع بدان دلیل است که مهارت های اجتماعی و عاطفی کودکان در این سن شروع به تکامل می کند. کودکان اغلب توانایی استفاده از کلمات را برای بیان احساسات خود ندارند. آنها ممکن است استقلال رو به رشد خود را آزمایش کنند و کم کم کشف می کنند که نحوه‌ی رفتار آنها می تواند بر نحوه رفتار دیگران تأثیر بگذارد. بنابراین بهانه گیری و ناسازگاری یکی از راه هایی است که کودکان خردسال احساسات خود را از آن طریق، ابراز و مدیریت می کنند. آنها سعی دارند آنچه را که در اطرافشان می گذرد، درک کنند و یا تغییر دهند.
البته کودکان بزرگتر نیز می توانند بهانه گیری داشته باشند. این امر می تواند به این دلیل باشد که آنها هنوز روشهای مناسب تری برای ابراز یا مدیریت احساسات خود نیاموخته اند. هم برای کودکان نوپا و هم برای کودکان بزرگتر برخی اتفاقات و شرایط باعث بدتر شدن ناسازگاری ها می شود. در اینجا به چند مورد از عوامل بهانه گیری و ناسازگاری کودک اشاره می کنیم.
عوامل موثر در خلق و خوی کودک:
خلق و خوی : خلق و خوی کودکان با هم متفاوت است. برخی از آنها نسبت به اتفاق ها حساس تر هستند و واکنش شدیدتری دارند. بهتر است خلق و خو و شخصیت کودکتان را بشناسید و او را با کودکان دیگر مقایسه نکنید.
استرس، گرسنگی، خستگی و تحریک بیش از حد : این موارد بیان و مدیریت احساسات و رفتار کودکان را دشوارتر می کند. کودکی که خسته است و خوب نخوابیده یا در محیطی پر از تنش قرار دارد، چون راه مقابله با آن را نمی داند، شروع به بهانه گیری و ناسازگاری می کند.
موقعیت هایی که کودکان نمی توانند با آن کنار بیایند : برای مثال ، اگر کودک بزرگتر اسباب بازی‌اش را از او بگیرد، کودک خردسال ممکن است در کنار آمدن با این موضوع با مشکل روبرو شود. به همین سبب شروع به بهانه گیری می کند.
احساسات شدید : تحمل نگرانی، ترس، شرم و عصبانیت برای کودکان دشوارتر است. کودک قادر به تفکیک و بیان احساسی که دارد نیست. گاهی ترسیدن از یک حیوان یا فرد سبب بهانه گیری و ناسازگاری کودک می شود.
با کودک بهانه گیر چگونه برخورد کنیم؟
اما چگونه می توان ناسازگاری ها را در کودکان نوپا کاهش داد؟ اگر می خواهید چگونگی رفتار با کودک لجباز را بدانید، باید بگوییم خودتنظیمی، توانایی درک و مدیریت رفتار و واکنش ها است که کودکان از حدود 12 ماهگی شروع به یادگیری آن می کنند. فرزند شما به مرور که بزرگتر می شود، قادر به تنظیم واکنش ها و آرام شدن در هنگام وقوع اتفاقی ناخوشایند می شود و در نتیجه کمتر با بهانه گیری ها و ناسازگاری های او مواجه می شوید. اما شما می توانید با به کار گیری این توصیه ها، شرایط و موقعیت ناسازگاری را در کودکتان کاهش دهید و آن را مدیریت کنید:
• استرس را در محیط خانه کم کنید: کودکان خسته، گرسنه و بیش از حد برانگیخته احتمالاً دچار تنش می شوند. اگر در محیط خانه مشاجره و یا بحث وجود داشته باشد، کودک آن را درک می کند و این موضوع در رفتارهایش نمایان خواهد شد.
• با احساسات فرزند خود در ارتباط باشید: اگر از احساسات فرزندتان آگاه باشید، در مواقع لازم از بهانه گیری های او پیشگیری می کنید. می توانید در مورد آنچه اتفاق می افتد، صحبت کنید و به کودک خود کمک کنید تا احساسات دشوار را بیان و مدیریت کند. همچنین می توانید حواس او را از اتفاقی که اذیتش می کند، منحرف کنید.
• برای کاهش بهانه گیری و ناسازگاری کودک، عوامل و محرک های بهانه گیری را شناسایی کنید: به عنوان مثال، اگر کودک شما هنگام خرید بیشتر بهانه می گیرد، می توانید برای این وضعیت برنامه ریزی کنید. در هنگام خرید با او بازی کنید و یا او را در فرآیند انتخاب دخالت دهید. یا اگر بی خوابی یا گرسنگی باعث اذیت او می شود، قبل از خرید اجازه دهید که بخوابد و خوب سیر شود.
• در مورد احساسات با فرزند خود صحبت کنید: هنگامی که کودک شما با یک احساس قوی مبارزه می کند، او را ترغیب کنید تا این احساس و علتی که باعث آن شده است را بشناسد. به عنوان مثال، "تو اسباب بازی رو پرتاب کردی و گوشه ش شکست؟ خب پس بیا ببینیم چطور می شه درستش کرد. "
• آرام باشید (یا تظاهر کنید که آرام هستید!): اگر لازم بود لحظه ای نفس عمیق بکشید و عصبانیت خود را کنترل کنید. اگر عصبانی شوید، کنترل این وضعیت برای شما و فرزندتان سخت تر خواهد شد. وقتی صحبت می کنید، صدای خود را آرام و در سطح نگه دارید و به عمد آهسته عمل کنید.
• در رویکرد خود قاطع باشید: یعنی اگر گاهی به این علت که کودکتان بهانه می گیرد، اسباب بازی دلخواهش را برایش می گیرید، دفعه ی بعد کنترل او سخت تر می شود. پس اگر قصد هزینه کردن ندارید، همیشه یک حرف را محکم بزنید.
• سعی کنید وضعیت را نادیده بگیرید: گاهی هم بهانه گیری و ناسازگاری کودک را نادیده بگیرید. مگر اینکه او از نظر جسمی خود یا دیگران را به خطر بیاندازد. با توجه کردن کامل، رفتار نامطلوب او را تقویت می کنید. در این مواقع از اتاق بیرون بروید و چند دقیقه تنهایش بگذارید.
• فوراً رفتار پرخاشگرانه اش را متوقف کنید: اگر فرزند شما در حین بهانه گیری، شروع به زدن دیگران، لگد زدن، گاز گرفتن یا پرتاب چیزهایی کرد، فوراً او را متوقف و از آن وضعیت دور کنید. با او صحبت و برایش روشن کنید که صدمه زدن به دیگران قابل قبول نیست. حتی می توانید با گرفتن یک امتیاز مثلا تماشای کارتن در یک ساعت، بابت رفتارش تنبیه اش کنید.
• برای رفع بهانه گیری و ناسازگاری کودک او را در آغوش بگیرید: گاهی این ترفند جواب می دهد. وقتی که این کار را انجام می دهید، یک کلمه حرف نزنید و بگذارید کودک غر بزند. آغوش گرفتن به بچه ها احساس امنیت می دهد و این پیام را به آنها می رساند که شما به آنها اهمیت می دهید، حتی اگر با رفتار آنها موافق نباشید.
• به رفع ناامیدی کمک کنید: اگر کودک نوپای شما دوست دارد که همه کارهایش را خودش انجام دهد و هربار که نمی تواند، شروع به بهانه گیری می کند، درکش کنید و صبور باشید. مثلا اگر چون نمی تواند کفش خود را درست بپوشد، کلافه شده است، با مهربانی روش درست را به او یاد دهید و بعد از او بخواهید که این کار را انجام دهد. از او تعریف کنید تا بتواند احساس موفقیت کند.
• اگر در مکان عمومی و شلوغ هستید، او را از آن مکان خارج کنید: هنگامی که فرزند شما در یک مکان عمومی مثل رستوران شروع به بهانه گیری می کند، او را بلند کنید و با آرامش به مکانی خلوت تر ببرید. هنگامی که در مکانی ساکت تر هستید، با آرامش موقعیت را برایش توضیح دهید و اگر نمی توانید محیط را ترک کنید، نسبت به بهانه گیری هایش بی تفاوت باشید. بعضی اوقات فقط لمس کردن یا نوازش کردن کودک باعث آرامش او می شود. اگر فرزند شما همچنان فریاد می زند، او را با اطمینان در صندلی ماشین خود قرار دهید و به خانه ببرید.
• او را بخندانید: بهانه گیری های کودک در جمع و مکان عمومی و داد و فریاد او باعث می شود که بعضی از والدین فقط برای کاهش خجالت تسلیم شوند. اما به یاد داشته باشید که بچه ها، حتی خیلی کوچکترها، باهوش هستند. اگر هنگام بهانه گیری و ناسازگاری کودک عصبانی شده و به او اجازه دهید به علت خیره شدن مردم، با بهانه گیری و ناسازگاری به هدفش برسد، او می آموزد که" آها! " این کار می کنه." در این جور مواقع بهتر است در ابتدا راهکارهای بالا را امتحان کنید ولی اگر بهانه گیری ها خاتمه پیدا نکرد، خونسرد و بی تفاوت باشید. همین.
مطالعه بیشتر:
1- چگونه حس قدردانی در کودکان را بالا ببریم؟
2- پدیده خشونت گرایی و رفتار قلدری در کودکان
3- علت پرخاشگری کودکان چه عواملی می تواند باشد؟
4- چگونه می توان از حسادت فرزند اول به فرزند دوم جلوگیری کرد؟
