از کجا بفهمم بچم ریفلاکس داره و چه عواملی باعث ریفلاکس میشه؟

ریفلاکس چیست؟

فکر می کنم فرزندم رفلاکس خاموش دارد. در برخی نوزادان دریچه بین معده و مری به درستی بسته نمی شود، لذا محتویات معده به داخل مری باز می گردد و ایجاد استفراغ می کند. دلایل مختلفی برای استفراغ نوزاد وجود دارد که بررسی آن به عهده پزشک است اما بیماری رفلاکس معده نوزاد (GERD) که به آن ریفلاکس معده مری (GOR) نیز گفته می شود، شایع ترین دلیل استفراغ در کودکان به شمار می آید. همه ریفلاکس ها مهم نیستند و باعث ناراحتی کودک نمی شوند، ولی ریفلاکس های شدید با درد همراه هستند و پریشانی مادر و کودک را به دنبال دارند.

علائمی که باید مراقب آنها بود چیست؟

• نوزاد ممکن است سرفه کند یا حالت خفگی به او دست دهد، در برخی موارد به نظر می رسد نوزاد گلو درد دارد. در بعضی از نوزادان نیز بوی بد دهان احساس می شود.

• ممکن است نوزاد به جای اینکه به آغوش مادر پناه ببرد، پشت خود را خم کند، سر خود را برگرداند و یا برای تسکین درد بدن خود را کشیده کند.

• گریه های طولانی مدت و تحریک پذیری بعد از شیر خوردن از دیگر نشانه های رفلاکس به شمار می آید. صدای گریه او معمولاً خش دارد است که گاهی با کولیک اشتباه گرفته می شود.

• ممکن است به نظر برسد نوزاد میل به غذا ندارد یا حتی از شیرخوردن اجتناب می کند. در این دسته از نوزادان افزایش وزن بسیار کم است.

چه راهکاری برای درمان رفلاکس نوزاد پیشنهاد می شود؟

برای کاهش درد می تواند به چند راهکار اشاره کرد. برای آسایش بیشتر نوزاد هنگام شیر خوردن، سر او را بالاتر از پائین تنه، قرار دهید. بهتر است بین بالا تنه و پائین تنه نوزاد در آغوش مادر زاویه 30 تا 40 درجه برقرار گردد و پای مادر تکیه گاه بالاتنه نوزاد باشد. اگر کودک در وضعیت خوابیده به پهلو شیر می خورد، ترجیحاً او را به پهلوی چپ بخوابانید. توصیه می شود به جای چرخاندن کودک به پهلو، کمی او را جابه جا کنید. نوزاد باید در اسرع وقت به حالت ایستاده قرار بگیرد.

قرار گرفتن "سر بالاتر از بدن" در همه حال مفید است. می توانید یک آغوشی (بچه بند) برای این منظور تهیه کنید. نوزاد مبتلا به ریفلاکس وقتی در سطح هموار خوابانیده شود، احساس ناراحتی و بی قراری می کند و یا شیر بالا می آورد. برخی والدین ترجیح می دهند هنگام چرت روزانه کودک را با استفاده از آغوشی به حالت ایستاده نگه دارند یا به طور کلی او را در این حالت در آغوش بگیرند. همچنین به تجربه ثابت شده است اگر نوزاد مدتی بعد از شیر خوردن به حالت ایستاده نگه داشته شود و از خوابانیدن آن بلافاصله بعد از غذا خودداری کنید، به بهبود شرایط ریفلاکس کمک می کند.

قرار دادن نوزاد به پهلو باعث می شود وقتی پاها را بالا می گیرد، فشار کمتری به شکمش وارد آید. صندلی کریر دارای پشتی برای این منظور مفید است. مسافرت با صندلی ماشین برای نوزادان مبتلا به ریفلاکس به دلیل فشار وارد شده بر شکم ایجاد ناراحتی می کند. برخی مادران ترجیح می دهند کمتر از ماشین استفاده کنند و در عوض از وسایل حمل و نقل عمومی و آغوشی برای حمل نوزاد بهره می گیرند.

از آنجا که دریچه معده به مری معمولاً در سمت راست قرار دارد، بالاتر نگه داشتن سمت راست نوزاد نسبت به سمت چپ، به بهبود شرایط کمک می کند. وعده های غذایی کوچک و مکرر بروز ریفلاکس و ناراحتی های ناشی از آن را کاهش می دهد. اگر مادر شیر فراوان داشته باشد، تغذیه یک طرفه در هر وعده شیردهی می تواند ناراحتی را کاهش دهد. با این حال، در نظر داشتن شرایط نوزاد و احساس رضایت او مهم است.

چه عواملی باعث ریفلاکس می شوند؟

برای ریفلاکس چندین دلیل می توان ذکر کرد.

گاهی اوقات عدم رشد کافی عضله اسفنکتر باعث ریفلاکس است که با رشد کودک تقویت می شود. مطالعات دیگر ارتباط بین ریفلاکس و آلرژی یا عدم تحمل پروتئین شیر گاو را نشان داده اند. مادر می تواند با مشورت پزشک متخصص، برای بررسی اثر لبنیات بر ریفلاکس نوزاد، محصولات لبنی را از رژیم غذایی خود حذف کند.

ترشح بیش از حد یا فراوانی بیش از حد شیر یکی از بزرگترین دلایل ریفلاکس در نوزادان به شمار می آید. اگر به دلیل جریان سریع شیر، حالت خفگی یا نفس نفس زدن به نوزاد دست داد، لازم است شرایط مختلفی را امتحان کنید. می توانید لحظه ای پستان را از او بگیرید تا سرعت جریان کم شود یا او را در وضعیت ایستاده تغذیه کنید.

اطمینان حاصل کنید نوزاد پستان را عمیق گرفته و کارکرد زبان درست است چگونگی اتصال زبان می تواند بر نحوه مکیدن کودک تأثیر بگذارد و منجر به بلع بیش از حد کودک شود.

افزودن مواد جامد برای "غلیظ کردن غذای نوزاد" ایراد قابل توجهی دارد گاهی اوقات این نظر وجود دارد که می توانیم با افزودن مواد جامد به رژیم غذایی نوزادان مبتلا به ریفلاکس، غذای او را غلیظ تر کرده و به او کمک کنیم. در سال 2018 ، یک مطالعه (در مجله پزشکی انگلیسی) گزارش داد که " غلیظ کننده های غذایی معمولاً برای کنترل نوزادان مبتلا به ریفلاکس مورد استفاده قرار می گیرند اما شواهد مستدل قوی برای تائید این ادعا وجود ندارد." بیشتر پژوهش های موجود در خصوص ارزیابی اثر غذاهای غلیظ شده بر علائم ریفلاکس عمدتا مربوط به نوزادانی است که از شیر خشک تغذیه می کنند. در مورد کاهش احتمالی ریفلاکس یا برگشت غذا در نوزادان شیرمادری، اطلاعات محدودی در دست است. گذشته از نبود شواهد قوی، این روش درمانی اشکالات قابل توجهی دارد. به طوریکه میزان شیر مادر را کاهش می دهد و در عین حال خیلی زودتر از موعد، شیر مادر که از نظر تغذیه ای برای نوزاد ایده آل است جایگزین غذایی می شود که ارزش غذایی کمتری دارد. بازگشت (بالاآوردن) غذای جامد بر ناراحتی و پریشانی نوزاد می افزاید و نیز می تواند عامل آلرژی برای نوزادان حساس باشد. تغییر غذای نوزاد از شیر مادر به شیر خشک راه حل خوبی نیست اگرچه در برخی موارد به مادران شیرده توصیه می شود که به جای شیر مادر از شیر خشک برای تغذیه نوزاد استفاده کنند، اما این نیز می تواند علائم را تشدید کند. نوزادانی که با شیر خشک و شیر مادر تغذیه می کنند، هر دو ریفلاکس دارند. پژوهش نشان می دهد که بروز ریفلاکس در نوزادان شیر خشکی از نظر دفعات بیشتر و از نظر مدت زمان طولانی تر است. هضم دیرهنگام شیر خشک نیز یکی از دلایل ریفلاکس محسوب می شود. شیر مادر دو برابر سریع تر از شیر خشک در معده هضم می شود و به همین دلیل احتمال بروز ریفلاکس در شیر مادر کمتر است.

مترجم: مهدیه اسماعیل زاده 

مطالعه بیشتر:

1- آرام کردن نوزاد مبتلا به رفلاکس گوارشی

2- رفلاکس پنهان چیست و رفلاکس پنهان نوزاد کی خوب میشه؟

3- درمان بیخوابی نوزاد ریفلاکسی، نحوه خواباندن نوزاد ریفلاکسی

4- تفاوت کولیک و ریفلاکس نوزاد چیست و هرکدام چه علائمی دارد؟