کودکان شاد، چگونه فرزند شاد داشته باشیم؟
وقتی از والدین می پرسید که چه چیزی را برای بچه هایشان می خواهند، فکر می کنید چه پاسخی در انتظارتان خواهد بود؟ غالبا معمول ترین پاسخ چیست؟ بدون شک آن ها می خواهند فرزندانشان شاد باشند. اما روش های تربیت کودکان شاد چیست؟ چگونه فرزند شادی داشته باشیم؟ برای داشتن کودک شاد چه راهکارهای عملی وجود دارد؟
چگونه فرزند شاد داشته باشیم؟ 10 مرحله ساده برای داشتن کودکان شاد
در جهانی که همه بر عملکرد تأکید دارند، شاد بودن یک مزیت فوق العاده به شمار می رود. به طور متوسط، افراد شاد هم در کار و هم در عشق موفق تر از افرادی هستند که ناخشنودند. آن ها نظرات بهتری نسبت به عملکرد خود دریافت می کنند، مشاغل معتبرتری دارند و حقوق بالاتری نیز می گیرند. احتمال ازدواج چنین افرادی بیشتر است و پس از ازدواج هم رضایت بیشتری از این وصلت و زندگی خود دارند. بنابراین با نگاهی به علم در مورد روش های فرزند شاد داشتن، به شما خواهیم گفت که واقعاً چه چیزی به ما برای تربیت فرزند شادتر کمک می کند؟
مرحله اول تربیت کودکان شاد: خودتان شاد شوید
اولین قدم برای داشتن فرزندانی شادتر، دست بر قضا، کمی خودخواهانه بوده و آن این است که شما باید در ابتدا در راستای تأمین شادی خودتان قدم بردارید. بله درست متوجه شدید! علت این امر این است که میزان شاد بودن شما به طور چشمگیری بر میزان شاد و موفق بودن فرزندانتان تأثیر می گذارد.
تحقیقات گسترده نشان می دهند بین مادرانی که احساس افسردگی دارند و بروز "نتایج منفی" همچون تخلیه هیجانی، برون ریزی و سایر مشکلات رفتاری، در فرزندان آن ها یک ارتباط اساسی وجود دارد. به نظر می رسد افسردگی والدین سبب بروز مشکلات رفتاری در کودکان آن ها می شود. همچنین این افسردگی باعث می شود که والدین تأثیر کمتری بر فرزندان خود داشته باشند که این قطعا اتفاق خوبی نیست.
این مساله فقط به دلیل ژنتیک رخ نمی دهد. اگرچه در این تحقیقات مشخص شد که والدین خوشبخت و شاد از نظر آماری احتمالاً فرزندان شادی دارند، اما هیچ مولفه ژنتیکی در این میان یافت نشد. احتمالا حالا این سوال برایتان ایجاد شده که اولین قدم برای شادتر شدن شما چیست؟ ما برایتان یک پیشنهاد بسیار موثر داریم، آن هم این است که هر هفته برای تفریح با دوستان و آشنایان خود وقت بگذارید.
از آنجا که خنده مسری است، بنابراین تلاش کنید تا با آن دسته از دوستان یا اعضای خانواده که احتمالاً خودشان می خندند و شاد هستند، بیشتر در معاشرت باشید. خنده های آن ها شما را به خنده وا می دارد، اگرچه برای بهتر شدن روحیه حتی نیازی به این کار و خندیدن شما هم نیست. دانشمندان علوم مغز و اعصاب معتقدند که شنیدن خنده شخص دیگر باعث ایجاد نورون های آینه ای در منطقه ای از مغز شده که به شنوندگان این احساس را می دهد که گویی در واقع خودشان می خندند. روش های علمی بیشتری نیز برای افزایش شادی شما وجود دارند که می توانید از آن ها کمک بگیرید.
مرحله دوم تربیت کودکان شاد: به آن ها آموزش دهید تا روابط خود را ساخته و سازمان دهی کنند
هیچ کس انکار نمی کند که یادگیری در مورد روابط بسیار مهم است، اما چه تعداد از والدین واقعاً وقت خود را به بچه ها اختصاص می دهند تا به آن ها نحوه ارتباط با دیگران را آموزش دهند؟
بچه ها چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند؟
وقتی بچه ها با هم کنار نمی آیند، فقط گفتن اینکه "هی، این را کار را بس کن"، نمی تواند راه حل موثری برای حل مشکل و کمک به برقراری ارتباط باشد. در واقع برای آموزش مهارت های اساسی ارتباطی در کودکان، می توان با تشویق کردن آن ها به انجام مهربانی های کوچک در راستای ایجاد همدلی شروع کرد.این کارها نه تنها باعث ایجاد مهارت های اساسی شده، بلکه باعث می شوند بچه های شما به افراد بهتری تبدیل شوند، تحقیقات نشان می دهد برقراری ارتباط و برخورداری از چنین مهارت هایی در طولانی مدت باعث خوشحالی فرزندان دلبندتان خواهد شد.
بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) که از طریق تماس تلفنی پانزده دقیقه ای ماهیانه برای رعایت مهربانی مثبت و بدون قید و شرط برای سایر مبتلایان به ام اس آموزش دیده بودند، طی دو سال بهبودی قابل توجهی در اعتماد به نفس، عزت نفس، افسردگی و عملکرد را نشان دادند. این مددجویان به ویژه با این راهکار در برابر افسردگی و اضطراب محافظت می شدند.
مرحله سوم تربیت کودکان شاد: انتظار کمال نه، اما انتظار تلاش را داشته باشید
اگر شما هم جزو والدین کمال گرا و مادران سخت گیر هستید، شاید بهتر باشد که کمی راحت بگیرید. در واقع کوبیدن بی امان بر طبل موفقیت، به جای تشویق بچه ها، آن ها را به هم می ریزد. والدینی که بیش از حد بر کسب موفقیت فرزند خود تأکید کرده و در این زمینه به او فشار وارد می کنند، در مقایسه با سایر خانواده ها با احتمال بیشتری دلبند خود را در معرض افسردگی، اضطراب و سوء مصرف مواد قرار خواهند داد.
در یک تحقیق پژوهشی به بچه ها فرصت انتخاب حل یک معما بین دو دسته آسان و سخت داده شد. شاید برایتان باور پذیر نباشد اما نتایج این بررسی نشان داد اکثر بچه هایی که در خانواده به خاطر هوششان ستایش می شدند، به دنبال یک معمای آسان تر بودند، زیرا آن ها قصد نداشتند خطایی مرتکب شوند و موقعیت خود را به عنوان یک شخصیت "هوشمند" از دست بدهند. از طرف دیگر، بیش از 90 درصد از کودکانی که انگیزه رشد کردن داشتند، یک معمای سخت تر را انتخاب کردند.
یافته های این تحقیق به این نکته اذعان دارد که برای ایجاد حس خوب در فرزندتان، می بایست تلاش او را ستایش کنید، نه توانایی های طبیعی اش را.چرا؟ دوک توضیح می دهد: ”هنگامی که ما کودکان را به خاطر تلاش و سخت کوشی که منجر به موفقیت می شود، ستایش می کنیم، آن ها تشویق خواهند شد تا به این روند ادامه دهند. بچه ها با نگرانی در مورد اینکه چقدر هوشمند به نظر می رسند یا نه، از کار یادگیری منحرف نمی شوند".
مرحله چهارم تربیت کودکان شاد: خوش بینی را بیاموزید
آیا می خواهید از سر و کله زدن با یک نوجوان تندخو و عبوس اجتناب کنید؟ پس سعی کنید تا به آنان از همان سنین کودکی یاد دهید که خوش بین بوده و همواره به سمت روشن نگاه کنند. بر اساس نتایج یک بررسی، کودکان ده ساله ای که به آن ها آموزش داده می شود تا به صورت خوش بینانه در مورد جهان تفکر و تفسیر کنند، بعده ها و خصوصا بعد از بلوغ، در مقایسه با سایر هم سالان 50 درصد کمتر مستعد افسردگی هستند.
نویسنده کریستین کارتر به بیان ساده می گوید: "خوش بینی آنقدر با خوشبختی ارتباط نزدیکی دارد که عملاً می توان این دو را با یکدیگر برابر دانست."او خوش بین ها را با بدبین ها مقایسه می کند و اذعان می دارد که افراد خوش بین چنین ویژگی هایی را دارند:
1. در مدرسه، کار و فعالیت های ورزشی موفق تر هستند.
2. سالم ترند و عمر طولانی تری دارند.
3. در نهایت از ازدواج هایشان راضی تر هستند.
4. به احتمال بسیار کمتری درگیر افسردگی و اضطراب خواهند شد.
مرحله پنجم تربیت کودکان شاد: آموزش هوش هیجانی
هوش هیجانی یک مهارت است، نه یک ویژگی ذاتی. بچه های متفکر به طور "طبیعی" احساسات خود را درک می کنند (چه برسد به احساسات دیگران) اما این ویژگی آن ها را برای کسب موفقیت آماده نمی کند. اولین قدم ساده در این مرحله، "همدردی، برچسب گذاری و اعتبارسنجی" است، آن هم وقتی که بچه ها با خشم یا ناامیدی دست و پنجه نرم می کنند. برای درک منظورمان به مکالمه ای که در زیر آمده است، خوب دقت کنید:
سارا: "من خیلی خیلی خیلی عصبانی هستم"
من: "تو از من عصبانی هستی، از من بسیار عصبانی هستی. بیا و درباره آن به من بگو. آیا بابت اینکه بهت اجازه نمیدم الان بازی کنی، احساس ناامیدی هم داری؟ "
سارا: "بله!! من می خواهم همین حالا بازی کنم. "
من: "عزیزدلم، حتما غمگین به نظر می رسی." (احتمالا در این زمان سارا در آغوش مادرش می رود، کمی غر می زند و سرش را روی شانه مادر خود قرار می دهد).با در نظر گرفتن این مکالمه ساده، یاد بگیرید که با کودک ارتباط برقرار کرده و به او کمک کنید تا احساس خود را تشخیص دهد. همچنین به او اجازه دهید که بداند درگیر شدن با احساسات و شناخت آن ها خوب است (حتی اگر رفتار بدی هم نداشته باشد).
مرحله ششم تربیت کودکان شاد: عادت های شادی آفرین را شکل دهید
ما گام به گام تا اینجا پیش رفته ایم و الان در مرحله 6 قرار داریم. ممکن است به نظر برسد که در حال حاضر موارد زیادی برای به خاطر سپردن وجود دارند و این مساله ممکن است سبب سردرگمی شما شود، احتمالا زمانی که به عملی کردن این موارد برای کودکتان فکر می کنید، این نگرانی چندین برابر هم خواهد شد. اما اندوهگین نباشید، ما می توانیم با ایجاد عادت های خوب بر این سختی غلبه کنیم.
اینکه بخواهید به این روش ها فکر کرده و بعد بر اساس آن ها عمل کنید، هزینه بر و دشوار است اما به محض ایجاد عادت ها، رفتار کردن آسان خواهد بود.چگونه می توانید به بچه ها کمک کنید تا عادت های شادی آفرین پایداری ایجاد کنند؟ برای رسیدن به این پاسخ، کارتر چند روش قدرتمند که کاربردی بودن آن ها توسط تحقیقات به اثبات رسیده را توضیح می دهد. به این راهکارها در ادامه اشاره شده است:
1. حذف محرک ها: عواملی که سبب حواس پرتی و وسوسه شدن شما می شوند، را حذف کنید.
2. عمومی کردن آن: اهداف خود را مشخص کنید تا حمایت اجتماعی از شما افزایش یافته و فشارهای اجتماعی کاهش یابند.
3. یک هدف در یک زمان: اگر تعداد اهداف بسیار زیاد باشند، اغلب افراد و به ویژه بچه ها، عزم و اراده خود را برای رسیدن به آن ها از دست می دهند. بنابراین بهترین کار این است قدم به قدم پیش رفته و یک عادت را قبل از افزودن عادت دیگر تقویت کنید.
4. به مسیر پیش روی خود ادامه دهید: شما نباید انتظار داشته باشید که فوراً به همه اهداف خود و حد نهایت کمال برسید. قطعا ایجاد عادات خوب و رسیدن به اهدافتان طول می کشد. حتی گاهی عادات غلط عود خواهند کرد. فراموش نکنید که همه این فراز و نشیب ها طبیعی بوده و نباید باعث شوند تا شما دست از تلاش بردارید. پس به تقویت خودتان ادامه دهید.
مرحله هفتم تربیت کودکان شاد: انضباط شخصی را آموزش دهید
انضباط شخصی در کودکان بیشتر از هوش یا موارد دیگر، پیش بینی کننده موفقیت آن ها در آینده است. بله، این آزمایش روانشناسی معروف مارشمالو است. در این بررسی، بچه ها به اتاقی دعوت شده و در آن اتاق با میزی که بر روی آن یک نوع خوراکی شیرین به نام مارشمالو قرار داده شده بود، تنها گذاشته می شدند، به آن بچه ها گفته می شد که می توانند مارشمالو را برداشته و بخورند اما اگر برای 15 دقیقه صبر کنند، می توانند یک مارشمالوی دیگر به عنوان جایزه دریافت کنند. در نهایت اگرچه بسیاری از بچه ها نمی توانستند صبر کرده و خوراکی را می خوردند اما مشخص شد بچه هایی که بهتر در برابر وسوسه ها مقاومت می کردند، سال ها بعد زندگی بهتری داشته و خوشبخت تر بودند.
توانایی "کودکان پیش دبستانی" در به تأخیر انداختن و منتظر ماندن برای مارشمالوی دوم، هوش، موفقیت در مدرسه و مهارت های اجتماعی را در نوجوانی پیش بینی می کند. این حداقل به این دلیل است که نظم و انضباط شخصی، یادگیری و پردازش اطلاعات را تسهیل می کند. علاوه بر این، بچه هایی که انضباط شخصی دارند، بهتر با ناامیدی و استرس کنار می آیند و احساس مسئولیت اجتماعی بیشتری دارند. به عبارت دیگر، پایبندی به انضباط شخصی نه تنها به موفقیت در مدرسه و حتی حفظ قوانین درون خانواده کمک می کند، بلکه به افزایش سطح شادی، پیدا کردن دوستان بیشتر و مشارکت بیشتر در سطح جامعه منجر می شود.
چه راهی برای شروع آموزش انضباط شخصی خوب است؟ برای رسیدن به این هدف، به بچه ها کمک کنید تا بیاموزند که خود را از وسوسه ها دور کنند.یکی از راه های انجام این کار این است که شرایط منتهی به وسوسه را کنترل کرده و عامل وسوسه برانگیز را مخفی کنید. به عنوان مثال در آزمایش مارشمالو، وقتی پاداش مارشمالوی وسوسه انگیز به صورت فیزیکی پوشانده شد، 75 درصد از بچه های شرکت کننده در مطالعه توانستند پانزده دقیقه را به صورت کامل برای مارشمالوی دوم صبر کنند. اما وقتی پاداش قابل مشاهده بود، هیچ یک از بچه ها نتوانستند این مدت زمان را تحمل کنند.
مرحله 8 تربیت کودکان شاد: زمان بازی بیشتر
ما این روزها درباره ذهن آگاهی (آگاه بودن به احساسات، رفتار، فکرها و هیجان های خود و در نتیجه حضور داشتن در هر لحظه) و مراقبه چیزهای زیادی می خوانیم و می دانیم که هر دو آن ها بسیار قدرتمند هستند. واداشتن بچه ها به انجام منظم آن ها می تواند یک چالش سخت برای والدین باشد. پس چه باید کرد؟ چه چیزی تقریباً به همان خوبی کار می کند؟ پاسخ "زمان بازی بیشتر" است.
اکثر بچه ها هنگامی که مشغول بازی هستند، ذهن آگاهی را تجربه کرده و کاملاً از لحظه لحظه فعلی زندگی خود لذت می برند. اما بچه ها امروزه وقت کمتری را به بازی کردن، چه در خانه و چه بیرون از خانه اختصاص می دهند. در طی دو دهه گذشته، کودکان بازی کردن رایگان، بدون ساختار و خودجوش به مدت هشت ساعت در هفته را از دست داده اند.
در واقع این را باید بدانید که زمان بازی فقط به معنای تفریح و شیطنت کردن نیست. بلکه انجام آن، اهداف والاتری را نیز به دنبال داشته و برای کمک به رشد و یادگیری کودکان ضروری است.
محققان بر این باورند که این افت چشمگیر در زمان بازی های بدون ساختار تا حدی باعث کند شدن رشد شناختی و عاطفی بچه ها در جامعه امروزی شده است. انجام بازی های بدون ساختار کودکانه (یا با همراهی بزرگسالان و یا بدون آن ها)، علاوه بر اینکه به خردسالان کمک می کند تا خودتنظیمی را یاد بگیرند، باعث رشد فکری، جسمی، اجتماعی، و بهزیستی عاطفی آن ها نیز خواهد شد. انجام دادن بازی های بدون ساختار به فرزندان ما کمک می کند تا یاد بگیرند که چگونه در گروه ها کار کنند، به درستی مذاکره کرده و اختلافات را حل کنند، نظرات خود را به اشتراک بگذارند، احساسات و رفتار خود را تنظیم کنند و از همه چیز مهم تر بتوانند در مورد خودشان صحبت کنند.
برای عملی کردن این مرحله، هیچ دستورالعمل سختگیری لازم نیست: تنها کافی است که زمان بیشتری را به بچه های خود اختصاص دهید تا بیرون بروند و به راحتی بازی كنند. از قدرت بازی کردن غافل نشوید.
مرحله 9 تربیت کودکان شاد: محیط اطراف آن ها را برای رسیدن به شادی مهیا کنید
احتمالا بسیاری از ما دوست نداریم آن را بپذیریم، اما واقعیت این است که همه ما تا حد بسیار زیادی تحت تأثیر محیط اطراف خود هستیم و شاید بهتر باشد بگوییم اغلب بیشتر از آنچه که تصور می کنیم، از اطراف خود تأثیر می پذیریم. در حالی که زمینه به طور مداوم بر ما (و فرزندانمان) تأثیر می گذارد، تلاش هایمان نیز محدود خواهد شد.
چه راهکار ساده ای برای کنترل بهتر محیط اطراف یک کودک وجود دارید تا بدین طریق بتوانید اجازه دهید تلاش های عمدی شما برای ایجاد شادی، حداکثر میزان اثرگذاری خود را داشته باشد؟ خب یک پاسخ ساده و غیرقابل انتظار برای این سوال وجود دارد و آن هم کاهش میزان کار با تلویزیون است.
تحقیقات متعددی نشان داده اند که بین تماشا نکردن تلویزیون و ایجاد شادی در افراد، ارتباط قوی وجود دارد. بر همین اساس، جامعه شناسان نشان می دهند افراد شاد و راضی، بسیار کمتر از افرادی که ناراضی و ناخشنود هستند، به دیدن تلویزیون علاقه نشان می دهند.
البته ما دقیقا نمی دانیم این تماشا کردن تلویزیون است که باعث نارضایتی مردم می شود و یا اینکه بالعکس این افراد ناراضی هستند که از قبل بیشتر از سایرین، خود را با تلویزیون دیدن سرگرم می کنند. با این وجود اطمینان داریم فعالیت های زیادی وجود دارند که به بچه های ما کمک می کنند تا به اشخاصی شاد و به خوبی تربیت شده، تبدیل شوند. فراموش نکنید آن دسته از کودکانی که مدت زمان زیادی از وقت خود را به تلویزیون دیدن اختصاص می دهند، در انجام دادن کارهایی که در طولانی مدت باعث شادی آن ها می شود، دچار مشکل خواهند شد. پس برای راحتی خودتان و سرگرم کردن دلبندتان، آن ها را به دیدن برنامه های تلویزیونی تشویق و ترغیب نکنید.
مرحله 10 تربیت کودکان شاد: شام را با هم بخورید
شاید انتظار داشته باشید که با پیشرفت روزافزون دانش، هر روز راه حل های جدید و خاصی ارائه شوند اما بعضی اوقات همه کارهایی که علم انجام می دهد، در حقیقت تأیید همان مواردی است که پدربزرگ و مادربزرگ های ما در گذشته های دور از آن ها مطلع بوده و به آن عمل می کردند. یکی از این موارد جمع شدن اعضای یک خانواده به دور هم در هنگام وعده های غذایی است. این مساله خصوصا در هنگام وعده شام خانوادگی بسیار مهم است، چون به طور معمول این زمانی است که همه اعضای خانواده در منزل حضور دارند.
این سنت ساده و قدیمی، به شکل گیری بهتر کودکان کمک می کند و به علاوه آن ها را شادتر نیز می کند.
تربیت کودکان شاد کار عجیب و غریبی نیست!!! مطالعات نشان می دهند بچه هایی که به طور منظم با خانواده خود شام می خورند، از نظر عاطفی پایدارتر هستند و در آینده کمتر از دیگر همسالان خود، به سوء مصرف مواد و الکل روی می آورند. البته این تنها مزایای عمل کردن به این عهد خانوادگی نبوده و نتایج بسیار مثبت دیگری نیز در پی آن پیش خواهند آمد، از جمله اینکه این بچه ها در مدرسه نمرات بهتری کسب می کنند، کمتر علائم افسردگی را از خود نشان می دهند (خصوصاً در دختران نوجوان)، کمتر چاق می شوند و به علاوه به احتمال بسیار کمتری اختلالات خوردن را تجربه می کنند. شام های خانوادگی حتی می توانند مکانی باشند که در آن فرزندتان مشکلات درسی اش را حل کرده و به آمادگی لازم برای مدرسه رفتن دست پیدا کند.
جمع بندی مراحل تربیت کودکان شاد
برای تربیت کودکان شاد و تامین شادی بچه ها و ایجاد عادات مثبت و شادی آفرین در آن ها، به صورت کلی ده مرحله آورده شده است:
1. خودتان شاد شوید
2. به آن ها آموزش دهید تا روابط خود را ساخته و سازمان دهی کنند
3. انتظار کمال نه، اما انتظار تلاش را داشته باشید
4. خوش بینی را بیاموزید
5. هوش هیجانی را آموزش دهید
6. عادت های شادی آفرین را شکل دهید
7. انضباط شخصی را آموزش دهید
8. زمان بازی بیشتر
9. محیط اطراف آن ها را برای رسیدن به شادی مهیا کنید
10. شام را با هم بخورید
ما در روش های نوین تربیت کودکان شاد، هنگامی که صحبت از کار و مشاغل به میان می آید، اغلب سخت گیر نیستیم اما نادیده گرفتن نکات زمانی که موضوع مورد بحث، خانواده است، کار بسیار اشتباهی است. زیرا مهم ترین کاری که من و شما انجام خواهیم داد، در داخل دیوارهای خانه های خودمان خواهد بود. در نهایت امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده و به خانواده شما و خصوصا اعضای خردسال کمک کند تا شادتر باشند.
مطالعه بیشتر:
والدین چگونه فرزند شاد تربیت کنند؟
چگونه حس قدردانی در کودکان را بالا ببریم؟
7 راهکار برای تربیت فرزندانی شاد و خوش بین
چگونه می توان از حسادت فرزند اول به فرزند دوم جلوگیری کرد؟
