بیماری سلیاک در کودکان آیا خطرناک است و عوارض آن چیست؟
نوعی شرایط پزشکی است که توسط گلوتن موجود در رژیم غذایی، ایجاد می شود. گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو و چاودار (گندم سیاه) یافت می شود. اشتباه نکنید! بیماری سلیاک یک حساسیت غذایی نیست. بله در واقع این بیماری، یک اختلال ایمنی خودکار است: بدن فرد با تولید آنتی بادی هایی که به بافت های خودش حمله می کنند، به گلوتن پاسخ می دهد. بنابراین وقتی افراد مبتلا به سلیاک غذاهایی را می خورند که حاوی گلوتن هستند، روده کوچک آسیب می بیند. این آسیب جذب مواد مغذی را برای بدن دشوار می کند، که در نهایت می تواند منجر به ایجاد تعدادی از مشکلات سلامتی شود.
آیا سلیاک در کودکان خطرناک است و عوارض سلیاک در کودکان چیست؟
در کودکان، بیماری سلیاک تشخیص داده نشده می تواند بر رشد و نمو آن ها تأثیر منفی بگذارد.
بیماری سلیاک در کانادا از هر 100 نفر 1 نفر را درگیر می کند. اگر از نزدیکان (مانند خواهر و برادر یا پدر و مادر) فرد مبتلا به بیماری سلیاک باشید، احتمال ابتلا به این اختلال در شما بسیار بیشتر خواهد بود.
علائم بیماری سلیاک در کودکان چیست؟
برخی از علائم و نشانه های شایع بیماری سلیاک تشخیص داده نشده در کودکان عبارت هستند از:
• رشد ضعیف یا کاهش وزن
• کمبود اشتها
• درد معده یا نفخ شکم
• اسهال
• خستگی یا تحریک پذیری
با این حال، تقریباً نیمی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک هیچ گونه علائم گوارشی ندارند که این امر تشخیص را با دشواری روبرو می کند.
از کجا تشخیص دهم که فرزند من به طور حتم به بیماری سلیاک مبتلا است؟
اگر متخصص اطفال فرزند شما به بیماری سلیاک مشکوک شده باشد، ممکن است برای بررسی وضعیت او یک نوبت آزمایش خون را درخواست دهد. در صورت مثبت بودن آزمایش خون، دلبند شما برای انجام آزمایشات بیشتر و تشخیص رسمی به متخصص گوارش ارجاع می شود.
به یاد داشته باشید که قبل از اینکه گلوتن را از رژیم غذایی فرزند خود حذف کنید، با پزشک او در این مورد صحبت کنید. در غیر این صورت، ممکن است نتایج آزمایش تحت تأثیر قرار گیرد و تشخیص صحیح بیماری کودک شما دشوار شود.
اگر به اثبات رسید که کوچولوی شما به بیماری سلیاک مبتلا شده است، ملاقات با یک متخصص تغذیه که این زمینه تجربه و تبحر کافی را دارد برای تعیین رژیم غذایی بدون گلوتن بسیار مفید است. متخصص تغذیه به شما کمک می کند تا در مورد برنامه ریزی غذایی، خواندن برچسب تمامی مواد غذایی (برای جلوگیری از ورود گلوتن به خوراکی های مصرفی فرزندتان) و اطمینان از داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل فرزند خود بیشتر بدانید. بنابراین حتما از پزشک اطفال بخواهید که شما را به یک متخصص تغذیه نیز ارجاع دهد.
درمان سلیاک در کودکان چیست؟ آیا اصلا درمانی برای سلیاک در کودکان وجود دارد؟
خبر خوب این است که هرگونه آسیب وارد شده به روده کوچک به محض اینکه فرزند شما از خوردن گلوتن دست بکشد، بهبود می یابد.
متاسفانه باید گفت که هیچ درمان نهایی برای بیماری سلیاک در کودکان وجود ندارد و تنها روش درمانی در پیش گرفتن رژیم مادام العمر فاقد گلوتن است، به این معنی که مبتلایان به سلیاک، هیچ نوع غذایی را که با گندم، جو یا چاودار تهیه شده است، نخورند. گرچه جو دوسر حاوی گلوتن نیست، اما این احتمال وجود دارد که در حین برداشت یا فرآوری آلوده شود، بنابراین استفاده از جو دوسر فقط در صورتی مجاز است که بر روی بسته بندی آن برچسب "بدون گلوتن" ذکر شده باشد.
غذاهای حاوی گلوتن بسیار گسترده و رایج بوده و شامل نان، ماکارونی، پیتزا، بسیاری از دسرها و گوشت های سوخاری شده با آرد و آرد سوخاری هستند. با این حال، غصه نخورید، این به معنای حذف این دسته از مواد غذایی نیست، خوشبختانه همه این غذاها می توانند بدون گلوتن نیز تهیه و ساخته شوند.بسیاری از غذاها به طور طبیعی فاقد گلوتن هستند، مانند: میوه ها، سبزیجات، حبوبات (مانند نخود، عدس)، بیشتر محصولات لبنی، ماهی، توفو و گوشت های فرآوری نشده.
هنگامی که در حال تهیه غذاهای فاقد گلوتن هستید، باید اطمینان حاصل کنید که مواد غذایی مصرفی شما در ین فرآیند پخت و پز، به گلوتن آلوده نمی شوند. برای جلوگیری از آلودگی متقابل، این اقدامات را انجام دهید:
• برای گرم کردن نان بدون گلوتن از توستر جداگانه استفاده کنید.
• هنگام سرخ كردن مواد غذایی، از چربی یا روغنی استفاده كنید كه هرگز برای غذاهای حاوی گلوتن استفاده نشده است.
• ماکارونی فاقد گلوتن را در آبی بپزید که از آن برای پخت ماکارونی حاوی گلوتن استفاده نشده است.
• برای غذاهای فاقد گلوتن از تخته برش جداگانه استفاده کنید.
درک می کنیم که انجام تمامی این کارها در ابتدا ممکن است پیچیده و گیج کننده به نظر برسد، اما شما به سرعت خواهید آموخت که چگونه با خیال راحت غذاهای بدون گلوتن را تهیه کنید، چگونه برچسب های مواد غذایی را بخوانید تا منابع گلوتن را تشخیص دهید و وقتی در خارج از خانه غذا می خورید، چه سوالاتی را از تهیه کننده غذا بپرسید.
خوشبختانه قوانین برچسب زدن در برخی کشورها مانند کانادا کاملاً واضح است و بسته بندی مواد غذایی باید وجود گندم را نشان دهند.
آیا کودک من هنوز هم می تواند به مهمانی های تولد برود؟
بله چرا که نه! شرکت در مهمانی های تولد، دورهمی های شبانه و بازی با دوستان علاوه بر اینکه بسیار سرگرم کننده است، برای رشد و پرورش دوستی میان کودکان نیز بسیار مهم است. شاید فکر می کنید که ابتلا به سلیاک قرار است فرزند شما را خانه نشین کند! خیر قطعا اینطور نیست و کوچولوی شما می تواند با خیالی راحت در این برنامه ها شرکت کند، فقط مقداری برنامه ریزی و آماده سازی بیشتر لازم است تا دچار مشکل نشود. به عنوان مثال:
• در مورد بیماری سلیاک و نیازهای فرزندتان با والدین میزبان صحبت کنید. شاید تعجب کنید که آن ها برای اطمینان از اینکه کودک شما بتواند در این سرگرمی حضور پیدا کرده و در کنار دوستانش خوش بگذراند، تا چه حد حاضر به همکاری هستند.
• می توانید کیک یا کاپ کیک تولد را بدون گلوتن درست کنید و آن را با کودک خود به یک مهمانی بفرستید. به علاوه می توانید از والدین میزبان بپرسید که آیا این امکان وجود دارد که به اندازه کافی و برای همه بچه ها کیک درست کنید؟
• اگر میزبان قصد دارد غذای مدنظر خود مانند پیتزا را از بیرون سفارش دهد، زودتر از موعد با رستوران تماس بگیرید تا در مورد گزینه های فاقد گلوتن و روش های تهیه غذا (برای اطمینان از عدم آلودگی متقابل) از آن ها سوال کنید. همچنین می توانید از قبل پیتزای بدون گلوتن خود را تهیه کرده و آن را به همراه فرزند خود ارسال کنید.
برای کمک به کاهش نگرانی هایتان، ما به مطالبی در ادامه مقاله اشاره کرده ایم که ایده های زیادی در مورد زندگی روزمره و رویدادهای خاص به شما می دهند.
بیماری سلیاک در کودکان چگونه در مدرسه بر بچه ها تأثیر می گذارد؟
برخی از علائم بیماری سلیاک تشخیص داده نشده که قبلاً توضیح داده شد، ممکن است بر توانایی یادگیری بچه ها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال ممکن است بچه های مبتلا به سلیاک غالباً به دستشویی بروند یا احساس ناراحتی کنند که همین امر بر تمرکز و قدرت یادگیری آن ها اثر منفی می گذارد. وقتی سلیاک تشخیص داده می شود و کودک رژیم غذایی فاقد گلوتن را اتخاذ می کند، این علائم باید برطرف شوند.
اگر کودک شما به بیماری سلیاک مبتلا نیست و شما به دلیل نگرانی در زمینه یادگیری یا رفتار او به دنبال امتحان کردن رژیم غذایی فاقد گلوتن هستید، بهتر است در ابتدا با یک متخصص اطفال صحبت کنید. شاید این اصلا راهکار مناسبی برای فرزند شما نباشد.
معلمان فرزند من چه چیزی را باید در مورد بیماری سلیاک در کودکان بدانند؟
اگر فرزند شما به بیماری سلیاک مبتلا است، لازم است تا به مدرسه و معلمان او این مساله را اطلاع دهید. باید برای آن ها توصیف کنید که چگونه کودک شما باید از یک رژیم غذایی فاقد گلوتن پیروی کند و به علاوه چگونه باید از آلودگی های متقاطع جلوگیری کرد.
از این رو لازم نیست کودکان مبتلا به سلیاک را از هرگونه فعالیتی کنار بگذاریم، زیرا خوشبختانه روش های زیادی برای ایمن نگه داشتن آن ها وجود دارد. برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات مورد نیاز جهت حفظ سلامتی دلبندتان، با معلم فرزند خود یک سیستم ارتباطی برقرار کنید تا از وقایع ویژه مربوط به غذا مطلع شوید.
سایر نکات مهم برای گفتگو با معلمان و کارکنان مدرسه:
• دانش آموزان مبتلا به سلیاک نباید از غذاها مشترک با دوستانشان استفاده کنند. آن ها فقط باید غذاهایی را که از خانه آورده اند بخورند یا اینکه به طور قطعی اطمینان یابند که غذاهای دیگران نیز فاقد گلوتن هستند. به کودکان بزرگتر می توان خواندن برچسب روی غذاهای بسته بندی شده را آموزش داد.
• این کودکان باید قبل از غذا خوردن دست های خود را با آب و صابون بشویند. مواد ضد عفونی کننده دست کافی نیست.
• قبل از ناهار یا میان وعده باید محل های غذا خوردن را تازه تمیز کرده و پاک کنید.
• از معلم بخواهید اگر فکر می کند (یا می داند) فرزند شما گلوتن خورده است، مساله را جدی گرفته و بلافاصله با شما تماس بگیرد.
به علاوه لازم است بدانید که برخی از مواد مورد استفاده در کاردستی درست کردن ممکن است حاوی گلوتن باشند، مانند خمیر بازی، پاپی ماش (درست کردن اشکال حجمی با چسباندن ورق های زیاد بر روی هم)، اسلیم، رنگ انگشت یا حتی ماکارونی و غلات. اگرچه گلوتن برای آسیب رساندن باید بلعیده شود، اما از آنجا که کودکان خردسال ممکن است دست هایشان را در دهان خود بگذارند و به علاوه تمیز کردن کوتیکول ها و سطوح زیر ناخن به سختی در کلاس انجام می شود، بنابراین در معرض خطر هستند.
درصورت مواجهه با سلیاک در کودکان لازم است از معلم کودک خود بپرسید چه موادی برای بازی و ساخت کاردستی در کلاس استفاده می شود و آیا می توان محصولات فاقد گلوتن را جایگزین آن ها کرد. در غیر این صورت، از او بپرسید که آیا فرزند شما می تواند برای انجام آن کارهای خاص دستکش بپوشد یا خیر.
مطالعه بیشتر:
بیماری هایی که سبب نفخ نوزاد می شوند کدامند؟
درمان نفخ شکم نوزاد و علت نفخ شکم نوزاد چیست؟
چه چیزی سبب اسهال در نوزادان می‌شود و علل نادر اسهال مزمن؟
بیماری سلیاک در نوزادان و کودکان و علایم بیماری سلیاک چیست؟
