پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان چگونه است؟
بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند كه خلاقیت استعدادی ذاتی در انسانها است که برخی از افراد می توانند یا نمی توانند از آن برخوردار باشند. به عبارت دیگر، همانطور كه همه كودكان به یک اندازه باهوش نیستند، به یک اندازه خلاق هم نیستند. اما در واقع، خلاقیت مهارتی غیر از یک استعداد ذاتی و مهارتی است که والدین می توانند در توسعه آن به کودک کمک کنند. پرورش خلاقیت در کودکان به آنها کمک می کنند تا رضایتمندی بیشتری از زندگی داشته باشند. در ادامه این متن راهکارهای ساده و لی در عین حال کاربردی را برای پرورش خلاقیت در کودکان برای شما شرح می دهیم.
پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان
از آنجا که خلاقیت تقریباً در هر کاری رمز موفقیت است، یکی از مؤلفه های اصلی سلامتی و شادکامی در کودکان به شمار می آید و به عنوان یک مهارت اصلی حتما باید با کودک کار کرد. خلاقیت تنها به اجرای موسیقی و هنر محدود نمی شود بلکه در علم آموزی، ریاضیات و حتی هوش اجتماعی و عاطفی نیز حرف اول را می زند. افراد خلاق انعطاف پذیرتر هستند و بهتر می توانند مشکلات را حل کنند، همین امر باعث می شود با پیشرفت های فناوری سازگاری بیشتری داشته باشند، با تغییر بهتر مواجه شوند و از فرصت های جدید بیشترین استفاده را ببرند.
بسیاری از پژوهشگران بر این عقیده اند که ما اساساً تجربه کودکی را به گونه ای تغییر داده ایم که رشد خلاق را مختل می سازد. شرکت های تولید بازی و سرگرمی از شخصیت ها، تصاویر، لوازم جانبی و خطوط فکری از پیش ساخته برای کودکان که قوه تخیل آنان را ارضا می کند، بهره اقتصادی می برند. با وجود این اسباب بازی ها، کودکان دیگر در بازی و داستانهای تخیلی خود از چوب به عنوان شمشیر استفاده نمی کنند. آنها می توانند به راحتی جنگ ستارگان را با لباسهایی که برای نقشهای خاص طراحی شده است و شمشیرهای نوری اسباب بازی، بازی کنند.
برای پرورش خلاقیت در کودکان به چند راهکار زیر توجه کنید:
1- جهت پرورش خلاقیت در کودکان دبستانی، منابع مورد نیاز برای بیان خلاق را تأمین کنید.
منبع اصلی در اینجا زمان است. کودکان برای بازی تخیلی بدون ساختار، که کودک خودش آن را پیش ببرد و بزرگسالان نقشی در آن نداشته باشند و وابسته به ابزارهای تجاری نباشد، به زمان زیادی نیاز دارند.
فضا نیز یکی دیگر از منابع مورد نیاز برای کودکان است. با علم بر این که خلاقیت همه جا را به هم می ریزد، مکان مشخصی را برای تعویض لباس، گوشه ای در انباری برای نقاشی و رنگ آمیزی یا جایی در اتاق برای لگو بازی و سایر ریخت و پاشها در اختیار کودک قرار دهید.
بعد از این هر وقت خواستید برای کودک هدیه ای تهیه کنید وسایل هنری، دوربین های ارزان قیمت، اجزای لباس و مصالح ساختمانی تهیه کنید، به سایر دوستان و آشنایانی که می خواهند برای او هدیه ای بگیرند نیز همین پیشنهاد را دهید. این وسایل را در جعبه اسباب بازی قرار دهید تا کودک به راحتی به آنها دسترسی داشته باشد.
2- خانه خود را به بستری برای خلاقیت تبدیل کنید. علاوه بر مکان خلاق، فضای خانه نیز باید خلاقانه باشد.
از او ایده بخواهید، اما به راحتی ایده در اختیار او قرار ندهید. مثلاً، در زمان صرف غذا، می توانید برای فعالیت های آخر هفته طوفان فکری به پا کنید، بچه ها را به انجام کارهایی ترغیب نمائید که قبلاً هرگز انجام نداده اند. در مورد ایده های خوب یا غیرممکن اظهار نظر نکنید. تمرکز فعالیت های خلاقانه باید بر روی فرآیند تولید (در مقابل ارزیابی) ایده های جدید باشد.
برای پرورش خلاقیت در کودکان 4 ساله، بچه ها را به اشتباه و شکست تشویق کنید: بله، شکست، کودکانی که از شکست و قضاوت شدن می ترسند، افکار خلاقانه خود را سرکوب می کنند. اشتباهاتی را که اخیراً مرتکب شده اید با او در میان بگذارید تا او بداند که اشتباه کردن، بد نیست. به اشتباه خود بخندید تا به او القا شود نباید برای اشتباه ناراحت بود.
نوآوری و خلاقیت را ارج نهید. دیوارهای خانه را با وسایل هنری و خلاقانه تزئین کنید. در مورد هنرمندان، نوازندگان و دانشمندان مورد علاقه خود با فرزندانتان گفتگو کنید. علاقه خود را به معماری یا عکاسی یا گروه موسیقی که گوش می کنید، با فرزندتان در میان بگذارید. از فن آوری های جدید استقبال کنید تا او نیز تبادل هیجان و نه ترس را تجربه کند.
3- به بچه ها آزادی و استقلال بدهید تا ایده هایشان را کشف کنند و آنچه را که می خواهند انجام دهند.
اینقدر رئیس نباش. ترس از اینکه فرزندتان را بدزدند یا به یک دانشکده بزرگ راه نیابد، کنار بگذارید. از نظر آماری، احتمال ربودن بسیار کم است و بسیاری از آنها که به دانشگاه های معروف دنیا رفته اند، لزوماً افراد خوشبخت تری نیستند.
محدودیت های بیرونی، به اصطلاح محصور کردن آنها در یک چهارچوب، انعطاف پذیری را در تفکر را کاهش می دهد. در یک مطالعه فقط با نشان دادن مدل به کودکان، روشهای ابتکاری که برای انجام تکلیف استفاده کردند تا حد زیادی کاهش یافت.
4- کودکان را برای لذت بردن از هنر و مشارکت در فعالیت های هنری تشویق کنید.
تلویزیون و تماشای هر نوع صفحه مانیتور را محدود کنید و تا جایی که امکان دارد شرایط را برای فعالیت های خلاقانه مانند اجرای نمایش، یادگیری نقاشی و خواندن کتابهای مورد علاقه فراهم نمائید.
5- به کودکان فرصت دهید "افکار واگرا" را بیان کنند.
به آنها اجازه دهید با شما مخالفت کنند. آنها را تشویق کنید برای حل یک مشکل بیش از یک راه حل بیابند. وقتی مشکلی را با موفقیت حل کردند، از آنها بخواهید دوباره آن را از راهی جدید حل کنند و راه حلهای بیشتری پیشنهاد دهند.
6- برای نشان دادن خلاقیت به کودک پاداش ندهید.
انگیزه های بیرونی در روند خلاقیت دخالت می کنند و کیفیت پاسخ ها و انعطاف پذیری تفکر را کاهش می دهند.
جهت پرورش خلاقیت در کودکان، به کودکان اجازه دهید به جای تلاش برای گرفتن جایزه، بر فعالیت های خلاقانه ای که انگیزه درونی برای انجام آن دارند، تسلط پیدا کنند. به عنوان مثال به جای پاداش دادن به کودک برای تمرین پیانو، به او اجازه دهید کاری را که بیشتر لذت می برد، انجام دهد مثلاً پشت میز بنشیند و نقاشی بکشد یا در کلاس علوم شرکت کند.
7- برای پرورش خلاقیت در کودکان مراقب دستاورهای فرزندتان نباشید.
به جای محصول بر فرآیند تاکید کنید. یکی از راه های انجام این کار پرسیدن سؤالاتی در مورد روند کار است مانند آیا سرگرم شدی؟ کار تمام شد؟ این کار را دوست داشتی؟و سوالاتی از این دست....
مطالعه بیشتر:
شناخت فواید بازی های خلاقانه برای کودکان
اسباب بازی هایی برای افزایش هوش و خلاقیت کودک
روش های پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان چیست؟
