راههای باهوش شدن کودک ، انوع هوش در کودکان
پیدا کردن راههای باهوش شدن کودک یکی از مهمترین دغدغه های تعداد بسیار زیادی از مادران و پدران است. اگر شما هم ازجمله والدینی هستید که به هردلیل به دنبال راههای باهوش شدن کودک می گردید، در این متن ضمن معرفی انواع هوش، راههای باهوش شدن کودک را نیز به اجمال برایتان شرح داده ایم.
قبل از آنكه بخواهيد درمورد هوش كودكتان از روي نمره‌هاي IQ ، آموخته ها و نمره‌هاي درسي او قضاوت كنيد، بهتر است كمي تامل كرده و بگوييد به نظر شما شكسپير، انيشتين، موزارت، پيكاسو، ماري‌كوري و... واقعاً انسان‌هاي باهوشی بودند يا خير؟
مي‌خواهيم به شما بگوييم كه هوش جنبه‌هاي مختلف و معاني و تعابير گوناگوني دارد. زیرا هنرمند، موزيسين، مدير يك كارخانه، تئوريسين، قهرمانان ورزشي، فروشنده، مهندس، مكانيك و... همگي انسان‌هايي باهوش هستند. به عبارتي هوش را تنها نمي‌توان با آزمون IQ سنجيد و بايد جنبه‌هايي نظير توانايي‌هاي هنري يا ارتباطي فرد را هم در نظر داشت.
انواع هوش در روانشناسی
به عقيده "گاردنر" هر كودكی در هنگام تولد 8 نوع هوش نهفته دارد و اين امكان وجود دارد كه در طول زندگي هر يك از آنها از حالت پتانسيل خارج شده و به وهله عمل برسد. متاسفانه بيشتر ما آن دسته از هوش‌هايمان را تقويم مي‌كنيم كه پرورش دادنشان ساده تر است و محدوديت‌هاي خودمان را نیز در پرورش هوش فرزندمان در نظر می‌گیریم.
راههای باهوش شدن کودک
معمولاً در مدارس ارجحيت بر شكوفا كردن هوش زباني و منطقي يا رياضي كودكان است و باقي هوشها از جمله هوش موسيقي، هوش‌بدني يا تعادلي، هوش فضايي يا تصويري، هوش طبيعت، هوش درون فردي و بين فردی ناديده گرفته مي‌شود. برای دریافتن راههای باهوش شدن کودک ابتدا لازم است انواع هوش را بشناسید.
هوش زباني، یکی از انواع هوش انسان، هوش زبانی است که يعني داشتن توانايي شناخت دستورات زباني! كودكاني كه در اين زمينه توانايي بالايي دارند سريع‌تر به حرف مي‌آيند و كتاب خواندن و داستان شنيدن را دوست دارند و اهل بازي با كلمات هستند.
هوش منطقي يا رياضي، حساب كردن و اثبات موارد مختلف از جمله توانايي‌هاي این افراد است. كودكاني كه اين هوش در آنها شكوفاتر است زياد سوال مي‌پرسند و به دنبال دلايل هر موضوع مي‌گردند.
هوش بصري، تخيل در اين كودكان قوي است و جهان را از 3 بعد مي‌بينند. مهندسان، نقاش‌‌ها، كارگردانان سينما... همگي اين هوش را در خود پرورش داده‌اند. كودكاني كه اين هوش را دارند علاقه زيادي به نقاشي داشته و رنگ‌‌ها و اشكال آنها را به خود جلب مي‌كنند. همچنین مرتب كردن اشيا در فضا و بازي‌هايي نظير پازل مورد علاقه آنهاست.
هوش موسيقي، كودكانی که از اين هوش بهره بیشتری دارند به موسيقي و صداها علاقه دارند به راحتي شعرها را حفظ مي‌كنند و اهل رقصند. حتي احساساتشان را با موسيقي بيان مي‌كنند.
هوش بدني تعادلي، افراد داراي اين هوش حركت‌هاي ظريف و متعادلي دارند. از لمس اشيا و انجام حركت‌هاي ورزشي لذت مي‌برند.
هوش بين‌فردي، افراد داراي اين هوش به راحتي با ديگران ارتباط برقرار مي‌كنند. سياستمداران، مشاوران، آموزگاران و فروشندگان اين هوش را به خوبي در خود پرورش داده‌اند. كودكاني كه دوستان زيادي دارند، به راحتي در جمع افراد وارد مي‌شوند و بازي‌هاي گروهي را مي‌پسندند يا اهل تماشاي تلويزيون و بازي‌هاي رايانه‌اي هستند اين هوش در آنها شكوفا شده است.
هوش درون فردي، افراد داراي اين هوش طبيعت را در تمام ابعاد مي‌بينند و اشكال و ساختارهاي موجود در آنها را طبقه‌بندي مي‌كنند. كودكاني كه علاقه زيادي به بيرون رفتن از خانه دارند و اهل گشت و گذارند، اين هوش در آنها شكوفا شده است.
كودكاني كه تمام اين 8 هوش را با هم پرورش ندهند، دچار شكست‌هاي تحصيلي مي‌شوند. البته واضح است كه برخي افراد در برخي از انواع هوش كندتر پيش مي‌روند، اما به هر حال اين وظيفه والدين است كه از همان كودكي از انواع هوش آگاهی داشته و با سوال‌هايي كه مي‌پرسند يا تمرين‌هايي كه به فرزندشان مي‌دهند سعي كنند تمام انواع هوش را در یک سطح در كودكشان شكوفا كرده و پرورش دهند.
از كجا بفهمم كودكم در كدام نوع از هوش قوي‌تر است؟
بي‌جهت به دنبال تست های هوش گوناگون اينترنت نرويد. زیرا بهترين روش، مشاهده اعمال كودك در خانه است. هر كودكي علاقه خاصي به انجام برخي كارها از خود نشان مي‌دهد و در انجام برخي امور بی علاقه است. وقتي متوجه علايق او شديد از علايق او كمك بگيريد و نظرش را به باقي امور هم جلب كنيد. به عنوان مثال اگر كودكي هوش بدني تعادلي خوبي دارد، پازلي از حروف الفبا در اختيارش بگذاريد تا به اين ترتيب هوش زباني‌اش تقويت شود يا اگر هوش موسيقي كودكي خوب است روزهاي هفته را با شعر به او بياموزانيد. يادگيري و تقويت تمام هوشها با كمك هم باعث پرورش خلاقيت در كودك شده و در نهايت باعث آفرينش فردي مانند انيشتين مي‌شود كه نه تنها هوش رياضي فوق‌العاده‌اي داشت، بلكه هوش بصري و تخیل او نيز بالا بود و علاقه فراواني هم به نواختن ويالن داشت.
8 توصیه ساده اما کاربردی برای تقویت هوش در کودکان
دكتر "ديويد پرلموتر" متخصص مغز و اعصاب معتقد است بين 0 تا 5 سالگي والدين اين توانايي را دارند كه هوش فرزندشان را بالا ببرند و حتي 30 نمره به IQ او بيفزايند. به گفته ايشان هوش بچه‌ها به دنبال تجربه و تمرين افزايش مي‌يابد و در اين ميان حواس پنجگانه يعني بينايي، شنوايي، لامسه، چشايي و بويايي مي‌توانند سلول‌هاي مغزي را تحريك كرده و به ساخت هزاران "سيناپس" يا راه‌هاي ارتباط سلولي مغزي بيانجامند كه این امر خود باعث افزايش هوش كودك مي‌شود. دراين ميان بطور حتم تغذيه در دوران بارداري و در كودكي، محيط، بازي‌ها، تلويزيون، رايانه و بازي‌هاي كامپيوتري نقش دارند. موارد زير توصيه‌هايي ساده و در عين حال بسيار موثر و كاربردي است كه آينده‌اي روشن براي فرزندتان رقم مي‌زند.
1-رژيمغذايي مناسب انتخاب كنيد
از جمله روشهای باهوش شدن کودک، توجه به تغذیه او است. تغذيه متعادل و متناسب بطور حتم در رشد هوشي كودكان موثر است. البته مادر بايد اين تغذيه را از دوران بارداري آغاز كند و پس از تولد نیز لازم و ضروري است كه نوزاد حداقل تا يك سال از شيرمادر تغذيه كند. تحقيقات نشان داده تغذيه با شيرمادر مي‌تواند 7 نمره IQ كودكان را افزايش دهد. بعد از اتمام شيردهي انتخاب رژيمغذايي غني از پروتئين (تخم‌مرغ، ماهي، گوشت‌قرمز، حبوبات...) مي‌تواند باعث افزايش توجه و تمركز و قدرت تفكر در كودكان شود. قندها نيز از جمله گروه‌هاي غذايي مورد نياز مغز و سوخت اصلي مغز كودكان محسوب مي‌شود. بهترين نوع قند، قندهاي موجود در غلات و ميوه‌ها هستند. در كنار اين مواد استفاده كافي و به اندازه از ويتامين‌ها و مواد معدني اهميت ويژه‌اي دارد. قندهاي صنعتي و شكر برخلاف باور عموم اثر منفي بر كاركرد مغز داشته و مي‌تواند میزان توجه و توانايي تمركز را در كودكان كاهش دهد.
2- با كودكتان تعامل داشته باشيد
از مهمترین راههای باهوش شدن کودک بازی کردن با او است. بررسي‌هاي محققان نشان داده است كودكاني كه والدين با آنها بازي نمي‌كنند و به اندازه كافي به آنها توجه ندارند از نظر مغزي رشد كمتري داشته و كودكانی افسرده‌اند در حالي كه بازي با كودك و دخالت دادن او در امور مي‌تواند تا حد زيادي باعث افزايش هوش كودك مي‌شود.
3- با كودكتان حرف بزنيد، به او گوش دهيد و برايش كتاب بخوانيد...
از دیگر راههای باهوش شدن کودک حرف زدن با او و کتاب خواندن است. در صورتي كه با كودكتان حرف بزنيد و برايش كتاب بخوانيد و از او بخواهيد با شما حرف بزند زبان او را پرورش داده‌ايد. البته اين كار به شرطي بر هوش كودك تاثير مي‌گذارد كه از زباني كودكانه بهره نگيريد و اشياء، نسبت‌هاي خانوادگي، اعضاي بدن و روزهاي هفته را همانند يك فرد بزرگسال نام ببريد. اجازه بدهيد دايره لغات كودكتان وسعت يابد. هر چه مي‌توانيد خواندن كتاب را سريع‌تر براي فرزندتان شروع كنيد تا زبان را بهتر بياموزد. كودكاني كه والدين براي آنها كتاب مي‌خوانند معمولاً در آينده علاقه مفرطي به خواندن كتاب داشته و در دوران تحصيل و پس از آن در دوران بزرگسالي انسان‌هايي موفق‌تر و باهوش‌تری خواهند بود.
4- اجازه بدهيد كودكتان بازي كند
بازی برای تقویت هوش کودکان دبستانی بسیار موثر است. وقتي كودكان بازي مي‌كنند از توانايي هاي هوشي، اجتماعي، فيزيكي و احساسي خود به نحو احسنت كمك مي‌گيرند. وقتي كودكي با ساير بچه‌ها بازي مي‌كند ياد مي‌گيرد از ايده‌هاي آنها استفاده كرده و احساساتش ر ا بروز دهد. بازي شما با كودكتان نيز همين تاثير را در او خواهد داشت.
5- كودك را تشويق به ورزش كنيد
شاید یکی از موثرترین راههای باهوش شدن کودک تشویق و تمجید باشد. ورزش و تمرين‌هاي بدني، جسم كودك را قوي و ذهن او را هوشيار مي‌كند. در بدن كودكي كه ورزش مي‌كند هورمون رشد بيشتری ترشح شده و جريان خون به سمت مغز تندتر است و اين امر باعث توليد سلول‌هاي مغزي جديد و افزایش هوش مي‌شود. با توجه به تاثیر بازی برای تقویت هوش کودکان پیش دبستانی می توانید بهترین و خلاقانه ترین بازی ها را انتخاب کرده و در آنها مشارکت داشته باشید.
6- اجازه بدهيد كودكتان شاهد فعاليت‌هاي هوشي باشد
كودكان از بزرگسالان تقليد مي‌كنند. كتاب بخوانيد، كارهاي خلاقانه انجام دهيد و اجازه دهيد فرزندتان از شما تقليد كند.
7- تماشاي تلويزيون را محدود كنيد
برای افزایش هوش کودکان دبستانی تماشای تلوزیون را محدود کنید. بازي‌هاي كامپيوتري و تماشاي تلويزيون و برنامه‌هاي آموزشي خوب است، اما میزان آن را محدود كنيد. هرگز تلويزيون يا كامپيوتر را در اتاق كودكتان قرار ندهيد. تحقيقات نشان داده تماشاي زياد تلويزيون و بازي با رايانه مي‌تواند اثر منفي بر هوش كودكان داشته باشد.
8- به او موسيقي بياموزيد
ازجمله راهکار های افزایش هوش کودک پیش دبستانی آموزش موسیقی است. طبق بررسي‌هاي به عمل آمده گوش سپردن به موسيقي كلاسيك مي‌تواند باعث تحريك حافظه، توجه، تمركز، انگيزه و يادگيري كودك شود. در ضمن استرس را كاهش داده و اين موضوع براي مغز بسيار مفيد است. آموزش موسيقي به كودكان بالاي 3 سال نيز تاثير ويژه‌اي بر هوش آنها دارد. بهترين ابزار موسيقي براي آغاز آموزش پيانو است. باتوجه به این که از مهمترین راههای باهوش شدن کودک یادگیری موسیقی است، درصورتی که برایتان مقدور است، فرزندتان را در یکی از کلاس های موسیقی ثبت نام کنید.
