روش های پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان چیست؟
شاید برای شما این باور پیش آمده باشد که فقط برخی افراد با خلاقیت فراوان در موضوعات چالش برانگیز مهارت دارند و سایر افراد جامعه توانایی طبیعی یادگیری نحوه حل مسائل ریاضی و علوم بسیار پیچیده را ندارند. بسیار جالب خواهد بود، اگر بدانید که تحقیقات در حیطه آموزش و مغز افراد در دهه های اخیر خلاف این باور را نشان داده اند. محققان دریافته اند كه كودكان و بزرگسالان می توانند از نظر هوشی تربیت شوند و رشد کنند. یکی از فاکتورهای مهم پرورش خلاقیت در کودکان این است که خلاق بودن نتیجه تلاش و مطالعه زیاد است. معلمان این موضوع را ساختار فکری رشد یافته می نامند.
پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان
این اصطلاح توسط دکتر کارول دوک، محقق آموزشی دانشگاه استنفورد ابداع شد. او ساختار فکری رشد یافته را با یک ساختار ذهنی ثابت مقایسه می کند. در حالی که افرادی که ساختار فکری رشد یافته دارند، معتقدند که می توانند هوش خود را افزایش دهند، افراد با ساختار فکری ثابت بر این باورند که نمی توان هوش را پرورش داد. به طور کلی، در حال حاضر محققان این اعتقاد را دارند که توانایی یادگیری مطالب دشوار و چالش برانگیز از تفکر شما برای توانستن انجام آن کارها ناشی می شود.
برای پرورش خلاقیت در کودکان دبستانی چه کنیم؟
تمام نکات ارائه شده در این مطلب با در نظر گرفتن انجام کامل دروس و تکالیف مدرسه نوشته شده اند. احتمالا پس از خواندن این مطلب متوجه خواهید شد که این ها واقعا رویکردهایی هستند که برای حل هر مشکلی در زندگی موثرند. بسیار خوب است که ساختار فکری کودکتان را علاوه بر کارهای تعیین شده در مدرسه انجام دهید. در واقع شما می خواهید که ساختار فکری کودکتان تبدیل به یک نگرش کلی در زندگی او شود و فقط محدود به انجام تکالیف مدرسه او نباشد.
1. به فرزندان خود بیاموزید حتی اگر اشتباهی در آموزش رخ دهد.
شما بهتر از کودکتان می دانید که وقتی می ترسید شکست بخورید، امتحان یک چیز جدید چقدر سخت است. آموزش موارد جدید به فرزندتان، باعث می شود کودک شما یک چالش جدید را امتحان کند و اگر در حین انجام آن کار اشتباهی انجام دهید هم هیچ مشکلی ندارد، زیرا کودک متوجه می شود که راه های بسیاری برای انجام یک کار وجود دارند. در روند تلاش برای پرورش خلاقیت در کودکان، فرزندان شما می آموزند که چه راهکاری موثر و کدام یک اشتباه هستند.
2. به کودکان بیاموزید که از ایده ها و روش های جدید برای حل مشکلات استفاده کنند.
مشکلات و وظایف مختلف برای تکمیل شدن به راهکارها و روش های مختلفی نیاز دارند. اگر کودک شما با مشکلی دست و پنجه نرم می کند، از او سوال کنید که آیا راه دیگری وجود دارد که ممکن است برای حل این مشکل کمک کننده باشد.
درجهت پرورش خلاقیت در کودکان، هرگز وسوسه نشوید که مشکل کودک را با ارائه راه حل درست کنید. اگر کودک شما واقعا درگیر موضوعی است، به او کمک کنید تا از جرقه های ذهنی خود برای حل مسائل کمک بگیرد و تمام تلاش خود را برای پیدا کردن پاسخ انجام دهد. سعی کنید از فرزند خود بپرسید که از چه منابع دیگری می تواند برای کسب اطلاعات بیشتر استفاده کند. این منابع می توانند شامل موارد زیر باشند:
• بخش های مختلف در کتاب درسی
• وب سایت های آنلاین
• هم کلاسی های مدرسه
• دوستان و آشنایان
3. به کودکان بیاموزید که تمام تلاش خود را برای حل یک مسئله سخت به کار گیرند، حتی اگر رسیدن به جواب نهایی در ذهن آنها ممکن نباشد.
برخی از مشکلات برای تکمیل به مراحل مختلفی نیاز دارند. شما احتمالا کلاس های ریاضی دبیرستان خود را به خاطر داشته باشید که این نوع مشکلات را داشتید. اما استانداردهای سختگیرانه جدیدی که در مدرسه استفاده می شوند، به گونه ای طراحی شده است که بچه ها را در معرض مشکلاتی قرار می دهد که باید مورد تجزیه و تحلیل و تفکر قرار گیرند و آن ها نمی توانند از طریق حفظ کردن بعضی راه حل ها و محاسبات سریع به جواب برسند.
کارهایی که برای پرورش خلاقیت در کودکان و تشویق این مهارت های حل مسئله طراحی شده است، در کلاس های ابتدایی ارائه می شود تا بچه ها از همان ابتدا حل مسئله را شروع کنند.
به جای اینکه به کودک خود بگویید که بلافاصله تسلیم شود و از معلم نحوه حل مسئله را بپرسد، او را تشویق کنید تا برای ادامه کار خود تلاش کند. گاهی اوقات پس از برداشتن اولین قدم به سوی حل مسئله مراحل بعدی بسیار آسانتر می شوند. در بعضی مواقع فرزند شما متوجه خواهد شد که باید از طریق دیگر به مسئله نگاه کند اما بدون برداشتن اولین قدم ها او به این بخش نمی رسد.
4. به کودکان بیاموزید که انجام اشتباهات برای رشد مغز کمک کننده هستند.
دکتر کارول دوک به طور مکرر معلمان را تشویق می کند تا به دانش آموزان یادآوری کنند که اشتباهات به رشد مغز آنها کمک می کند. دکتر دوک معتقد است که وقتی کسی به راحتی پاسخی برای حل مسئله پیدا می کند، دانش خود را بدون اینکه چیزی یاد بگیرد، نشان داده است. وقتی کسی اشتباه می کند، مجبور می شود دلیل را بفهمد و سپس در این کار چیز جدیدی یاد می گیرد.
استفاده از جمله "اشتباهات باعث می شود مغز من رشد کند" نه تنها ترس از اشتباه کردن را از بین می برد، بلکه باعث می شود کودک تشویق شود تا بداند که جواب درست چیست. به جای پاداش دادن به کسی که دارای ساختار فکری ثابت (باهوش) است سعی کنید کودک را در یک مسیر یادگیری مداوم قرار دهید.
5. به کودکان بیاموزید که به راهکارهای خود برای حل مسئله توجه کنند.
این کار به این معنی نیست که کودکان یکسری مراحل برای رسیدن به جواب نهایی برای حل مسئله ریاضی یا چیز دیگر را دنبال کنند. بلکه باید خودشان برای حل یک مسئله تصمیم بگیرند.
آیا کودکتان برای درک بهتر مراحل انجام کار نقشه ای برای خود نقاشی می کند؟
آیا کودکتان به دنبال پیدا کردن پاسخی برای سوالات خاصی است که از او پرسیده شده است؟
راهکارهای حل مسئله معمولا می توانند در موقعیت های دیگری نیز به کار برده شوند.
می توانید از او بپرسید که چه راه حلی برای رسیدن به جواب انتخاب کرده است و یا او را برای تغییر روش حل مسئله تشویق کنید. می توانید در هنگام حل مسئله کنار فرزندتان بنشینید و سوالاتی در مورد چگونگی انجام آن بپرسید و یا پس از پایان انجام آن کار در مورد نحوه رسیدن به راه حل از او توضیح بخواهید.
6. به کودکان بیاموزید که درباره اشتباهاتشان صحبت کنند.
در واقع شما از او می خواهید که یک مکالمه راحت در مورد علت شکست روش های انتخاب شده و روش حل مشکلات و تکمیل کار داشته باشید. با این کار فرزندتان می آموزد که آن راهکارهایی که قبلا امتحان کرده و نتیجه بخش نبوده می تواند تغییر دهد تا به یک نتیجه مطمئن برسد. این روش به کودک کمک می کند تا مهارت های ارتباطی با سایر افراد را کسب کند، که این مهارت در محیط کار آینده او یک ارزش محسوب می شود.
7. به یاد داشته باشید که همیشه نمی توانید به یک ساختار فکری پرورش یافته 100 درصدی برسید.
ایجاد ساختار فکری پرورش یافته ممکن است یک روش کلی برای یادگیری مطالب چالش برانگیز و حل مشکلات سخت باشد، اما اینکه شما همیشه در حال پرورش ساختار ذهنی باشید غیرواقعی به نظر می رسد. اگر برای حل مسئله ای به کودک خود دلگرمی ندادید و او را برای حل مسئله تشویق نکردید خود را سرزنش نکنید. به دلیل اینکه هیچ کس همیشه کامل نیست.
تلاش برای پرورش خلاقیت در کودکان مهم تر از کامل بودن است. هر چه بیشتر این عقیده را در زندگی خود داشته باشید، فرزند شما هم بیشتر رشد خواهد داشت.حتی اگر معلمان مدرسه معتقد باشند که هر کودکی می تواند از طریق یادگیری هوش خود را تقویت کند، کودک شما ممکن است در موقعیت هایی باشد که نتواند بر اوضاع تسلط یافته و قادر به حل مسئله باشد. فقط باید در این زمان ها به کودکان یادآوری کنید که دست از تلاش برندارند تا به نتیجه مطلوب برسند.
مطالعه بیشتر:
شناخت فواید بازی های خلاقانه برای کودکان
اسباب بازی هایی برای افزایش هوش و خلاقیت کودک
آثار و فواید بازی نمایشی و نقش بازی کردن برای کودکان
نقش بازی در رشد و آموزش کودکان از بهبود خلاقیت تا سلامت جسمانی و ...
