رکتوسل در زنان و رکتوسل در مردان به چه دلیلی ایجاد می شود؟

رکتوسل یعنی چی؟

رکتوسل همان افتادگی رکتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ) است. رکتوسل شدید می تواند به یبوست و ناراحتی در دفع منجر شود، اما اگر افتادگی خفیف باشد، هیچ علامتی نخواهد داشت. در موارد خفیف افراد می توانند در خانه رکتوسل را درمان کنند اما این عارضه شدید شود ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.

انواع افتادگی کف لگن

هنگامی که عضلات کف لگن ضعیف می شود، رکتوسل اتفاق می افتد. رکتوسل نوعی افتادگی اندام لگنی است و در زنان، راست روده به سمت دیواره پشتی واژن برآمده می شود.

انواع دیگر افتادگی احشای لگنی شامل:

• افتادگی دیواره قدامی واژن یا سیستوسل، جایی که مثانه ادرار به سمت دیواره جلوی واژن برآمده می شود.

• افتادگی رحم، هنگامی که رحم به درون واژن فرو می رود

• افتادگی کاف واژن، که در آن قسمت بالایی واژن پس از جراحی برداشتن رحم، پایین افتاده و به درون مجرای واژن برآمده می شود.

انواع افتادگی لگن می تواند از نظر شدت متفاوت باشد. بعضی از افراد ممکن است همزمان چند نوع مختلف آن را داشته باشند.

رکتوسل چه علائمی دارد؟

رکتوسل خفیف ممکن است علائمی ایجاد نکند. این عارضه در حدود 40 درصد از زنان مشاهده می شود، اگرچه ممکن است بیشتر آنها اصلا وجود رکتوسل را متوجه نشوند.

در موارد خفیف رو به متوسط رکتوسل، ممکن است فرد متوجه فشار داخل واژن شود، یا اینکه احساس کند روده هایشان پس از مدفوع کردن کاملاً خالی نشده است.

در موارد متوسط، در هنگام تخلیه مدفوع ممکن است درد و ناراحتی وجود داشته باشد. احتمال ابتلا به یبوست بیشتر است و ممکن است در هنگام رابطه جنسی نیز درد وجود داشته باشد. برخی افراد مبتلا به آن می گویند گویی "چیزی در لگن فشار می آورد" یا به سمت پایین می رود.

در موارد شدید رکتوسل، ممکن است بی اختیاری مدفوع وجود داشته باشد، و گاهی اوقات برآمدگی ممکن است از طریق دهانه واژن یا از طریق مقعد بیرون بزند.

علت ایجاد رکتوسل چیست؟

رکتوسل در بارداری نیز می تواند ایجاد شده یا بدتر گردد. زایمان سخت و طولانی واژینال نیز می تواند آن را شدیدتر کند. افزایش سن نیز خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد. علت اصلی افتادگی رکتوم تضعیف ساختارهای پشتیبانی کننده لگن خصوصا راست روده ای است. ابتلا به این عارضه دلایل گوناگونی می تواند داشته باشد ازجمله:

بارداری و زایمان

حاملگی و زایمان از فاکتورهای اصلی ایجاد کننده رکتوسل در زنان هستند. اگر وزن جنین زیاد باشد، در صورت طولانی شدن زایمان احتمال افتاده شدن رکتوم زیاد است. هرچه تعداد زایمان واژینال بیشتر باشد، احتمال ابتلا به رکتوسل در زنان بیشتر است. خطر افتادگی رکتوم در زایمان سزارین کمتر است.

افزایش سن

در سن 50 سالگی، تقریباً نیمی از زنان علائم افتادگی اندام های لگن را دارند و در سن 80 سالگی، از هر 10 نفر، بیش از 1 نفر تحت عمل پرولاپس قرار می گیرد. با افزایش سن بافت ها تحلیل رفته و قدرت کمتری برای حمایت از احشای لگنی دارند.

چه عوامل دیگری که می توانند سبب افتادگی رکتوم شوند؟

کسانی که هرگز زایمان نکرده اند نیز می توانند به رکتوسل مبتلا شوند. موارد زیر عوامل خطر این عارضه هستند یعنی داشتن آنها احتمال ابتلا به رکتوسل را بیشتر می کند:

• کاهش سطح استروژن در یائسگی که باعث انعطاف پذیری کمتر بافت های لگن می شود

• جراحی برداشتن رحم یا سایر جراحی های لگن

• یبوست مزمن

• سرفه طولانی مدت، مانند برونشیت مزمن

• چاقی یا اضافه وزن

• بلند کردن مرتب اجسام سنگین

جراحی های مکرر برای زنان خطرناک است. اگر فردی چندین عمل جراحی زنان یا رکتوم انجام دهد، دستکاری های پزشکی می تواند کف لگن را ضعیف کرده و منجر به رکتوسل شود.

رکتوسل در مردان بیشتر رخ می دهد یا در زنان؟

در مردان، رکتوسل می تواند در نتیجه پروستاتکتومی، یعنی برداشتن غده پروستات، به عنوان درمانی برای سرطان پروستات ایجاد شود. لازم به ذکر است که زنان بیشتر از مردان دچار رکتوسل می شوند.

رکتوسل چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک به طور معمول این عارضه را پس از معاینه واژن و راست روده تشخیص می دهد. یک مطالعه تصویربرداری می تواند شدت رکتوسل را تعیین کند. توضیحات بیمار درمورد داشتن یا نداشتن درد، یبوست، احساس پری در واژن و رکتوم و ... می تواند در تشخیص کمک کننده باشد.

اگر پزشک در حین معاینه چیزی غیرمعمول پیدا کند، ممکن است آزمایش تصویربرداری مانند MRI یا اشعه ایکس را برای بررسی علل احتمالی این مشکل توصیه کند. دفئوگرام نوعی خاص از مطالعه اشعه ایکس است که به پزشک کمک می کند اندازه رکتوسل و میزان تخلیه بیمار را تشخیص دهد.

افتادگی رکتوم چگونه درمان می شود؟

بسته به شدت رکتوسل، پزشک ممکن است درمان های خانگی دارو یا در مواردی جراحی را پیشنهاد کند.

درمان های خانگی رکتوسل

نکات زیر می تواند از پیشرفت رکتوسل جلوگیری کند یعنی در صورت وجود رکتوسل از بدتر شدن علائم جلوگیری خواهد کرد:

• تمرینات کف لگن، مانند تمرینات کگل، می توانند عضلات کف لگن را تقویت کنند.

• نوشیدن مایعات زیاد و خوردن غذاهای پر فیبر می تواند یبوست را کاهش دهد.

• پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین نیز می تواند از بدتر شدن علائم جلوگیری کند.

• درمان سرفه های طولانی مدت می تواند فشار وارده بر عضلات کف لگن را کاهش دهد.

• در صورت ابتلا به چاقی یا اضافه وزن ممکن است کاهش وزن توصیه شود.

نکته بسیار مهم این است که فشار آوردن به مدت طولانی هنگام اجابت مزاج می تواند مشکل را بدتر کند. جلوگیری از یبوست می تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند.

دارو برای درمان رکتوسل

در برخی موارد دکتر ممکن است داروهایی را تجویز کند ازجمله:

• نرم کننده های مدفوع برای رفع یبوست

• درمان جایگزینی هورمون (HRT) برای جلوگیری از افتادگی بافت ها بعد از یائسگی.

• پساری واژن - یک حلقه پلاستیکی است که درون واژن قرار داده می شود و برای حمایت از بافت های بیرون زده بسیار موثر است.

عمل جراحی

مداخلات جراحی مربوط به انواع مختلف افتادگی اندام لگن شامل موارد زیر است:

• کولپوپکسی خاجی

• کولپوپکسی ساکروسپینوز

• کلپوپکسی رحم و ساکرال

• مش ترانس واژینال

جراح می تواند بافت کشیده یا آسیب دیده را از بین ببرد. بعضی اوقات ممکن است برای تقویت دیواره بین واژن و رکتوم از مش استفاده کنند.این روش ها می توانند از جراحی باز تا روشی با حداقل تهاجم متفاوت باشد. در برخی موارد، جراح از طریق یک برش در واژن، بافت آسیب دیده را ترمیم می کند.

متخصص زنان در مورد گزینه های جراحی با بیمار صحبت خواهد کرد و احتمالاً انتخاب نوع جراحی به میزان افتادگی و وضعیت فرد از جمله سن، سلامت عمومی و اینکه آیا آنها می خواهند بچه بیشتری داشته باشند یا نه بستگی دارد.

برای جلوگیری از رکتوسل چه کنیم؟

اقداماتی هستند که می توانند احتمال ابتلا به رکتوسل یا بدتر شدن آن را کاهش دهند.

پس از زایمان ورزش های کف لگن را انجام دهید: هر کسی که اخیراً زایمان کرده است باید به طور منظم تمرینات توصیه شده کگل را انجام دهد.

سرفه مزمن را درمان کنید: کسی که سرفه مداوم، عفونت قفسه سینه و سایر مشکلات ریوی دارد باید به دنبال مراقبت پزشکی باشد. استعمال دخانیات شرایط ریه را بیشتر می کند و باید از آنها اجتناب شود.

وزنتان را در محدوده طبیعی نگه دارید: حفظ وزن سالم می تواند خطر افتادگی رکتوم را کاهش دهد. یک رژیم غذایی سالم و نوشیدن مقدار زیادی آب می تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند. هرکسی که قبلاً دچار افتادگی شده است باید از انجام فعالیت هایی مانند برداشتن وسایل سنگین پرهیز کند، زیرا باعث بدتر شدن آن می شود.

مطالعه بیشتر:

ماهیچه‌های کف لگن

تمرین و تقویت عضلات کف لگن یا کگل در دوران بارداری

پرولاپس لگن و علت و درمان پرولاپس اعضای لگنی چیست؟

اورتروسل یا یورتروسل چیست و خطرات و درمان این بیماری چیست؟