پلاکت پایین در دوران بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟
پس از کم خونی، پلاکت پایین خون دومین اختلال خونی رایج در دوران بارداری است. بین ۵ تا ۸ درصد بانوان در دوران بارداری به پلاکت پایین خون دچار می شوند. گرچه این عارضه در دوران بارداری یا زایمان چندان شایع نیست، اما اگر به شما گفته شد پلاکت خون پایین دارید، بهتر است برای عواقب احتمالی آن آماده باشید.
پلاکت چیست؟
پلاکت سلول های بشقابی شکل هستند که در خون جریان دارد و در صورت نیاز به لخته شدن آن کمک می کند. اگر یک رگ در بدن شما آسیب ببیند، سیگنالی می فرستد تا پلاکت ها فعال شوند و به قسمت آسیب دیده بروند. وقتی پلاکت ها به رگ خونی آسیب دیده می رسند، شاخک هایی از آن ها بیرون می آید تا با قسمت آسیب دیده تماس ایجاد کنند. این باعث لخته شده خون و جلوگیری از خونریزی شدید می شود.
چه زمانی می گوییم پلاکت خون پایین است؟
میزان طبیعی پلاکت بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ میلیون در هر میلی لیتر خون است. اگر تعداد آن ها بیش از ۴۰۰ میلیون باشد، عارضه ترومبوسیتوز نام دارد. اگر تعدادشان کمتر از ۱۵۰ میلیون باشد، عارضه ترومبوسیتوپنی نام دارد.
بیشتر پزشکان به بانوان توصیه می کنند در مرحله ای از بارداری شمارش کامل خون انجام دهند. این یک آزمایش روتین برای بررسی سطح پلاکت خون است.
چه چیزی باعث کاهش پلاکت خون می شود؟
سه دلیل عمده کاهش پلاکت خون شامل این موارد است: ترومبوسیتوپنی ایمنی، پره اکلامپسی و ترومبوسیتوپنی بارداری
ترومبوسیتوپنی ایمنی
ترومبوسیتوپنی ایمنی یک عارضه خودایمنی است که پیش از بارداری رخ می دهد و سیستم ایمنی به پلاکت های بدن حمله می کند. این عارضه معمولا پس از یک عفونت ویروسی در کودکی ایجاد می شود.
معمولا ترومبوسیتوپنی ایمنی پیش از بارداری تشخیص داده می شود اما گاهی اوقات اوایل بارداری با آزمایش خون آن را مشاهده می کنند. اگر میزان پلاکت های خون از سطح خاصی کمتر شود، معمولا برایتان استروئید تجویز می شود. اگر به ترومبوسیتوپنی ایمنی مبتلا باشید، احتمال آن وجود دارد که فرزند شما نیز پلاکت پایینی داشته باشد.
ترومبوسیتوپنی ایمنی نشانه های متعددی دارد:
- آسان زخم می شوید یا زخم های بسیاری دارید
- پایین پاها کهیر می زند که در واقع خونریزی زیر پوستی است
- خون در ادرار یا مدفوع
- خونریزی لثه ها یا بینی
- پس از بریدگی زمان زیادی طول می کشد تا خونریزی قطع شود
- معمولا در دوران قاعدگی خونریزی شدید دارید
پره اکلامپسی
این عارضه با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار خود را نشان می دهد. پلاکت پایین نشان دهنده شکل حادتری از پره اکلامپسی است که به آن سندرم HELLP می گویند که معمولا در سه ماهه سوم دیده می شود.
سندرم HELLP یک عارضه جدی است که معمولا معنایش آن است که جنین باید بلافاصله بدنیا بیاید. پلاکت خون نوزاد طبیعی خواهد بود و چند هفته بعد از تولد پلاکت شما نیز به میزان عادی بازمی گردد.
باید نسبت به نشانه ها و عوارض پره اکلامپسی در دوران بارداری آگاه باشید.
ترومبوسیتوپنی بارداری
دلیل عمده پلاکت پایین در دوران بارداری ترومبوسیتوپنی بارداری است که در حدود ۵ تا ۸ درصد بارداری ها در سه ماهه سوم رخ می دهد. دلیل بروز آن دقیقا مشخص نیست، اما گمان می رود نتیجه افزایش حجم خون در دوران بارداری باشد. در سه ماهه سوم پلاسمای خون تقریبا ۵۰ درصد زیاد می شود.
با افزایش پلاسما، پلاکت ها به میزان زیادی کاهش می یابند و در هر میلی لیتر از خون مقدار کمتری پلاکت یافت می شود. پلاکت های خون هنوز به کار خود ادامه می دهند و پس از تولد نوزاد به سطح طبیعی خود باز می گردد.
دلایل احتمالی دیگر کاهش پلاکت شامل موارد زیر است:
- داروهای خاص مانند رقیق کننده خون
- مصرف زیاد الکل
- انواع خاص سرطان
اگر در دوران بارداری پلاکت خون من کم باشد چه اتفاقی رخ می دهد؟
اگر پیش از بارداری تعداد پلاکت بسیار کم داشته باشید یا در اوایل بارداری این عارضه تشخیص داده شود، احتمال دارد دلیل آن یک عارضه از پیش موجود یا داروهایی باشد که در حال مصرف آن ها هستید.
علت پلاکت پایین در بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟
متاسفانه آزمایش تشخیصی برای تعیین دلیل کاهش پلاکت وجود ندارد، بنابراین باید مدام تحت آزمایش قرار بگیرید تا پزشک تشخیص دهد ترومبوسیتوپنی خوش خیم است یا یک مشکل زیرین وجود دارد.
اگر پلاکت پایین در مراحل بعدی بارداری تشخیص داده شود، پزشک به دنبال نشانه های پره اکلامپسی، یا سندرم HELLP خواهد بود و طبق آن به درمان می پردازد.
آیا پلاکت پایین در بارداری باید درمان شود؟
بعید است ترومبوسیتوپنی بارداری نیاز به درمان داشته باشد، زیرا باعث مشکلات یا عوارضی نخواهد شد. احتمالا پزشک میزان پلاکت خون شما را تحت نظر خواهد گرفت تا ببیند به کاهش ادامه می دهد یا ثابت می ماند.
خطرات پلاکت پایین در دوران بارداری چیست؟
اگر پلاکت خون شما پایین باشد، دلیل اصلی نگرانی افزایش خطر خونریزی هنگام زایمان یا پس از آن است. خصوصا اگر سزارین کنید، این نگرانی بیشتر می شود، چراکه در سزارین خون بیشتری از دست می رود.
در مقایسه با اندام های دیگر بدن، رحم بیشترین منبع خون را دارد. در طول جراحی، رگ های بزرگ خونی بریده و دیواره رحم باز می شود. بیشتر بانوان سالم می توانند این میزان خونریزی را تحمل کنند، اما اگر خون به خاطر پلاکت کم خاصیت انعقاد مناسب را نداشته باشد، خطر خونریزی شدید زیاد می شود.
اطلاع درباره خطرات سزارین مفید است تا بتوانید تصمیم درستی بگیرید.
آیا با پلاکت پایین در بارداری می توانم بی حسی بگیرم؟
اگر درخواست اپیدورال کنید یا به آن نیاز داشته باشید، متخصص بیهوشی باید خیلی مراقب فرو کردن سوزن اپیدورال باشد. اگر فضای اپیدورال به صورت تصادفی پاره شود، ممکن است خون در یک قسمت جمع شود و به ستون فقرات فشار آورد.
با این که این شرایط نادر است، اما می تواند به فلج دائم یا آسیب به ستون فقرات منجر شود. بسیاری از متخصصان بیهوشی در صورت پلاکت پایین در بارداری نسبت به تزریق اپیدورال محتاط هستند.
اگر چاره ای جز سزارین نباشد، برای کاهش خطر از بیهوشی کامل استفاده می شود.
تزریق اپیدورال هرگز بدون خطر نیست، بنابراین حتما از خطرات و مزایای اپیدورال در دوران بارداری مطلع باشید. اگر نگران اپیدورال هستید، خوب است درباره روش های کاهش درد طبیعی برای بارداری اطلاع کسب کنید.
پلاکت پایین در دوران بارداری یک عارضه شایع است و معمولا پس از زایمان برطرف می شود. با این حال، بیشتر پزشکان پلاکت پایین را، فارغ از این که ترومبوسیتوپنی چقدر خفیف باشد، یک عامل خطر برای عوارض بارداری می شمارند.
بسته به نحوه مدیریت پزشک، این موضوع می تواند گزینه های شما برای زایمان را محدود کند. برای بیشتر بانوان، پلاکت پایین به معنای نظارت بیشتر در دوران بارداری است. با حمایت درست و مناسب، پلاکت پایین خون نباید تاثیر چندانی بر بارداری یا زایمان شما بگذارد.
مطالعه بیشتر:
راه های تشخیص، علائم و درمان کم خونی در زنان
کم خونی چیست و چگونه تشخیص داده می شود ؟
هموگلوبین پایین در بارداری و علت بروز هموگلوبین پایین چیست؟
تفسیر آزمایش کامل خون یا آزمایش CBC در بارداری چگونه است؟
