هموگلوبین پایین در بارداری و علت بروز هموگلوبین پایین چیست؟

هموگلوبین چیست؟ 

 هموگلوبین یک پروتئین‌ پیچیده در خون است که به انتقال اکسیژن و دی‌اکسیدکربن به نقاط مختلف بدن کمک می‌کند. آهن ترکیب اصلی سلول‌های قرمز خون را تشکیل می‌دهد. از این رو نام هموگلوبین متشکل از «هم» مخفف آهن و «گلوبولین» نام پروتئین است. سطح هموگلوبین در بانوان باید در حدود ۱۲ تا ۱۶ گرم در دسی‌لیتر باشد.

اهمیت هموگلوبین در دوران بارداری

هنگامی‌که یک بانو باردار است، نسبت به حالت طبیعی اکسیژن بیشتری نیاز دارد زیرا جنین نیز به اکسیژن احتیاج دارد. از این‌رو، به‌محض شروع بارداری میزان هموگلوبین خون او اندازه‌گیری می‌شود. ظرفیت حمل اکسیژن خون، به طور مستقیم به غلظت هموگلوبین در گردش بستگی دارد.

میزان طبیعی هموگلوبین

مقیاس اندازه‌گیری هموگلوبین (گرم در دسی‌لیتر) است. میزان طبیعی هموگلوبین در بزرگسالان به شرح زیر است:

• در مواقع غیر از بارداری: ۱۲ تا ۸/۱۵ گرم در دسی‌لیتر یا ۱۲۰ تا ۱۵۸ گرم در لیتر

• سه ماهه اول بارداری: ۶/۱۱ تا ۹/۱۳ گرم در دسی‌لیتر یا ۱۱۶ تا ۱۳۹ گرم در لیتر

• سه ماهه دوم بارداری: ۷/۹ تا ۸/۱۴ گرم در دسی‌لیتر یا ۹۷ تا ۱۴۸ گرم در لیتر

• سه ماهه سوم بارداری: ۵/۹ تا ۱۵ گرم در دسی‌لیتر یا ۹۵ تا ۱۵۰ گرم در لیتر

بدیهی است که اعداد کمتر از این مقدار در هر یک از سه ماهه ها، هموگلوبین پایین در بارداری را مطرح می کند.

علت بروز هموگلوبین پایین در بارداری چیست؟

انتظار کاهش هموگلوبین در دوران بارداری وجود دارد. در حقیقت، کاهش هموگلوبین تا 10/5 دسی‌لیتر نیز در دوران بارداری طبیعی است. دلیل این اتفاق نیز ساده است. حجم خون بانوی باردار تا ۵۰ درصد افزایش پیدا می‌کند تا مواد مغذی مورد نیاز جنین در حال رشد را تامین کند. در هفته ۸ بارداری، سطح پلاسمای خون بیشتر از سلول‌های قرمز خون است. به دلیل کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون،‌ سطح هموگلوبین تا 10/5 گرم در دسی‌لیتر کاهش پیدا می‌کند. کمتر از این اندازه نیاز به رسیدگی پزشکی دارد.

عوارض هموگلوبین پایین در بارداری

میزان هموگلوبین زیر 10/5 گرم در دسی لیتر می‌تواند بر سلامت بانوی باردار تأثیرگذار باشد. از این رو، مصرف مکمل‌های آهن در دوران بارداری به توصیه پزشک بسیار اهمیت دارد. در زیر به عوارض جانبی هموگلوبین پایین خون در دوران بارداری اشاره کرده‌ایم:

• ممکن است احساس خستگی کنید.

• سرگیجه طبیعی خواهد شد.

• رنگ صورت و لب‌ها بی‌رنگ می‌شود.

• حتی در هنگام استراحت تنگی نفس دارید.

• ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند.

• دست و پا اغلب سرد خواهد بود.

• ناخن‌ها ضعیف شده و به راحتی می‌شکند.

این شرایط با افت بیشتر هموگلوبین بدتر خواهد شد. اگر هموگلوبین به 6 گرم در دسی لیتر برسد، ممکن است مادر دچار آنژین قلبی شود. در این شرایط به دلیل جریان کم خون در قلب، درد شدیدی در قفسه سینه احساس می‌شود که به آرامی به بازوها، شانه ها و گردن انتقال پیدا می‌کند.

آیا در معرض خطر کاهش هموگلوبین خون هستید؟

همان‌طور که قبلا اشاره شد، افت مقدار هموگلوبین در طول بارداری طبیعی است. اما اگر در حالت طبیعی مقدار هموگلوبین خون شما کم باشد و باردار شوید، آنگاه خطر کاهش آن در دوران بارداری بسیار بیشتر خواهد شد. برخی از عواملی که باعث کاهش هموگلوبین در بانوان می‌شود به شرح زیر است:

• از دست دادن خون زیاد در دوران قاعدگی، مخصوصا آخرین قاعدگی قبل از بارداری

• داشتن رژیم غذایی با آهن کم

• اهدای خون قبل از بارداری

• عدم جذب درست آهن

• بارداری سریع پس از زایمان

در دوران بارداری ممکن است به سه نوع مشکل هموگلوبین دچار شوید:

1. کم‌خونی ناشی از کمبود آهن. این مشکل هنگامی رخ می‌دهد که بدن آهن کافی برای تولید هموگلوبین ندارد.
2.  کم‌خونی بر اثر کمبود اسید فولیک. بدن برای تولید گلبول‌های قرمز خون که به حمل اکسیژن به بافت‌های بدن کمک می‌کند به اسید فولیک کافی نیاز دارد. عدم مصرف سبزیجات سبز به اندازه کافی می‌تواند باعث مشکلات مربوط به اسید فولیک در بدن شود.
3.  کمبود ویتامین B12. بدن برای ساخت گلبول‌های قرمز سالم به ویتامین B12‌ کافی نیاز دارد. داشتن رژیم غذایی عاری از این ویتامین باعث کمبود میزان هموگلوبین خون می‌شود.

درمان هموگلوبین پایین در بارداری، چگونه هموگلوبین خون را در دوران بارداری بالا ببریم؟

از آنجایی‌که می‌دانیم هموگلوبین خون در دوران بارداری کاهش پیدا می‌کند، باید با پزشک مشورت کنید و مکمل آهن مصرف کنید. در ضمن تغییر رژیم غذایی کمک می‌کند تا آهن، اسید فولیک، ویتامین B12‌ و ویتامین C بدن تامین شود و دچار کمبود هموگلوبین نشوید.در زیر فهرست غذاهایی که این نیاز را برطرف می‌کند آمده است:

• باید سبزیجات با برگ سبز مانند اسفناچ، شنبلیله و میوه‌های خشک، دانه‌های خوراکی مانند جو، ذرت و کنجد استفاده کنید. این خوراکی‌ها منابع مطمئنی از آهن هستند.

• میوه‌های غنی از آهن مانند گواوا، کیوی، انواع هلو، انجیرها، سیب و غیره باید در رژیم غذایی روزانه وجود داشته باشند.

• غذاهای غنی از ویتامین C باید در رژیم غذایی باشد زیرا به جذب آهن کمک می‌کند. میوه‌هایی مانند کیوی،‌ پرتقال، لیموترش و تمشک‌ها منابع غنی از ویتامین C هستند. سبزیجات برگ سبز، فلفل دلمه‌ای، بروکلی و گوجه فرنگی نیز ویتامینC زیاد دارند و باید در رژیم غذایی قرار داده شوند.

• اسید فولیک و ویتامین B کمپلکس به تولید گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کنند و سطح هموگلوبین بدن را بالا می‌برد. غذاهای غنی از اسید فولیک و ویتامین B کمپلکس شامل آووکادو، بامیه، کاهو، شلغم، کلم بروکسل و غیره باید در وعده غذایی وجود داشته باشند.

• به نظر می‌رسد، مصرف زیاد کلسیم، گلوتن و کافئین باعث می‌شود آهن جذب بدن نشود. بنابراین در دوران بارداری باید مصرف موارد زیر را محدود کرد:

1. قهوه و چای
2. ماکارونی و فرآورده‌های گندم (گلوتن)
3.  جعفری (اسید اکسالیت)
4.  محصولات لبنی

همانطور که می بینید درمان هموگلوبین پایین در بارداری کار دشواری نیست، با ایجاد چند تغییر کوچک در رژیم غذایی و درصورت نیاز مصرف مکمل به راحتی می توان این عارضه را درمان کرد.

بیشتر بدانید:

1- زایمان سزارین با کم خونی (هموگلوبین کم)، آیا ممکن است؟

2- تشخیص کم خونی در بارداری

3- کم خونی داسی شکل و بارداری و را های جلوگیری از آسیب به جنین

4- علائم کم خونی در بارداری و روش های پیشگیری از آن

منبع: parenting.firstcry