تاثیر انواع روش های جلوگیری از بارداری بر باروری
تا زمانی که به فکر بارداری و تشکیل خانواده بیفتید، احتمالا سال‌ها جلوگیری کرده اید. اما وقتی تصمیم به باردار شدن می گیرید، متوجه خواهید شد که سال ها استفاده از انواع روش های جلوگیری از بارداری چه تاثیری بر بدن شما گذاشته و چه مدت طول می کشد تا دوباره بارور شوید.
مشکل اینجاست: اطلاعات نادرست زیادی وجود دارد. چه در اینترنت جست‌وجو کنید و چه سوال‌هایی از متخصصان پزشکی بپرسید، بی تردید درباره اینکه انواع روش های جلوگیری از بارداری مثل قرص، آی یو دی و غیره چگونه بر باروری شما اثر می‌گذارند، پاسخ‌های متناقضی می شنوید. برای دریافت اطلاعات درست نظر متخصصان را درباره آخرین و به‌روزترین اطلاعات جویا شدیم.
به گفته دکتر پل بلومنتال، پروفسور زنان و زایمان، خوشبختانه به جز چند مورد، فورا پس از متوقف کردن جلوگیری، باروری شما باز می‌گردد.
توجه داشته باشید که دکتر بلومنتال نمی‌گوید که قدرت باروری شما به قدرت سال ها پیش باز خواهد گشت. او نمی‌گوید که به وضعیتی فوق‌العاده (کامل) باز می‌گردد. البته در اکثر موارد به همان قدرت باروری باز می‌گردید که اگر داروی ضد حاملگی استفاده نکرده بودید، آن را داشتید. میزان باروری شما به موارد بسیاری بستگی دارد که ربطی به ضد بارداری های مصرفی شما ندارد. مثلا دیگر همان سنی نیستید که چند سال پیش داشته اید. اگر وقتی استفاده از قرص یا دیافراگم را شروع کردید، بیست و پنج ساله بودید و اکنون سی و پنج ساله‌اید، احتمال باردار شدن تان در سال اول کاهش خواهد یافت. مشکل سلامتی و شیوه زندگی نیز بر باروری اثر می‌گذارد. در زیر درباره روش های متفاوت جلوگیری از بارداری می‌خوانید و از آنچه باید درباره‌ی تاثیر آنها بر باروریتان بدانید، آگاه خواهید شد.
انواع روش های جلوگیری از بارداری
1- تاثیر جلوگیری از بارداری با کاندوم بر باروری زنان
اگر برای جلوگیری به کاندوم یا دیافراگم متکی هستید، بازگشت به باروری شما به همان سادگی است که استفاده از این وسایل را کنار گذارید. به گفته دکتر بلومنتال، این روش‌های جلوگیری فقط زمانی کارسازند که در بدن یا بر بدن باشند. در واقع، استفاده از کاندوم با حمایت از شما در برابر بیماری‌های مقاربتی مثل سوزاک و کلامیدیا که می‌تواند به ناباروری بینجامد، به باروری تان کمک می‌کند. اگر براساس چرخه عادت ماهانه خود برنامه ریزی می کنید و فقط در روزهای " ایمن" ماه آمیزش جنسی می‌کنید، بهره بیشتری می‌برید و وقتی می‌خواهید باردار شوید، از قبل بر چرخه تخمک گذاری خود آگاهی خوبی دارید.
اما با این حال، پزشکان توصیه می‌کنند که پیش از اقدام به بارداری با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. به گفته دکتر هیلدا هاچرسون، دستیار پروفسور زنان و زایمان، حدود شش ماه قبل از تلاش برای باردار شدن، بانوان باید برای آزمایش‌های خون و به روز رسانی ایمن سازی های ضروری، شروع مکمل های ویتامین و در صورت لزوم تغییراتی در شیوه زندگی و کاهش وزن خود نزد پزشک بروند.
2- تاثیر جلوگیری از بارداری با قرص های ضد بارداری بر باروری زنان
درباره داروهای ضد بارداری‌های خوراکی با پنج خانم حرف بزنید و درباره نوع تاثیر آنها بر باروری شان، پنج عقیده متفاوت را می‌شنوید. برخی بانوان معتقدند که سال‌ها استفاده از قرص های ضد بارداری، چرخه عادت ماهانه آنان را منظم و در نهایت در لقاح جنین به آنان کمک کرده است. عده‌ای نیز باور دارند که مصرف این هورمون‌های صنعتی احتمالا تخمدان‌های آنان را تنبل کرده است.
خانمی می‌گوید: نگران بودم که پس از دوازده سال استفاده از قرص های ضد بارداری، مدتی طول بکشد تا باردار شوم. اما در نهایت چند روز پس از اینکه بدون استفاده از قرص برای اولین بار عادت ماهانه خود را دیدم، متعجب شدم. شگفت‌زده بودم و چند ماه طول کشید تا از نظر ذهنی با فکر باردار شدنم منطبق شوم.
برخی از بانوان از اینکه شاید آثار به جا مانده قرص های ضد بارداری بر جنین آنان تاثیر گذارد، چنان احساس نگرانی می کنند که پیش از تلاش برای باردار شدن، ماه‌ها از کاندوم استفاده می‌کنند. به گفته دکتر آن دیویس، دستیار پروفسور زنان و زایمان، برخی افراد درک نادرستی از مصرف قرص های ضد بارداری دارند و فکر می کنند که وقتی مصرف قرص را متوقف می‌کنند، به گونه ای باید پیش از باردار شدن، سیستم بدن خود را شست و شو دهند. اما بچه‌هایی زیادی وجود دارند که وقتی مادران شان قرص استفاده می‌کردند، بارداری اتفاق افتاده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که به طور کلی افزایش خطر اختلالات مادرزادی نیز برای این بچه‌ها وجود ندارد.
این موضوع که پس از قطع مصرف قرص های ضد بارداری، شروع تخمک گذاری ماه‌ها طول می‌کشد، واقعاً نادرست است. به گفته دکتر بلومنتال، تخمک گذاری باید در چند هفته آغاز شود. افزون بر این، بر اساس جدیدترین مطالعات، طی یک سال پس از متوقف کردن مصرف قرص، 80 درصد از بانوانی که می‌خواهند باردار شوند، به نتیجه می‌رسند. البته ممکن است برای برخی بانوان علائم هورمونی بین مغز و تخمدان که باعث تخمک گذاری میشود با اختلالاتی همراه باشد. اما به طور میانگین بازگشت به باروری سریع است و طی یک سال به نتیجه خواهد رسید. در اکثر مواردی که بعد از متوقف کردن مصرف قرص‌ها ماه‌ها طول کشیده است تا عادت ماهانه دوباره شروع شود، اغلب عوامل پنهان مثل سن، وزن یا دیگر مسائل زیستی مقصرند.
خبر خوب درباره قرص های ضد بارداری این است که ضد بارداری های خوراکی با کاهش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان و رحم، در واقع قدرت باروری را بهبود می بخشند. این داروها همچنین مانع بروز نشانه‌های آندومتریوز می‌شوند که می توانند باعث مشکل ناباروری شوند.
اما آیا واقعاً قرص ضد بارداری می‌تواند به باردار شدن کمک کند؟ دقیقاً خیر. با این حال برخی از بانوانی که چرخه‌های پراکنده داشتند، معتقدند که چند سال استفاده از قرص به تنظیم سیکل قاعدگی آنها آن کمک کرده است. البته پزشکان هشدار می‌دهند که این تنظیم چرخه عادت ماهانه مصنوعی است و وقتی بانوان قرص مصرف نمی‌کنند، باروری آنان به جایگاهی قبلی باز خواهد گشت. در واقع با صرف نظر از اینکه مادر از قرص ضد بارداری استفاده کرده باشند یا خیر، به هر حال، با گذر زمان چرخه عادت ماهانه برخی بانوان به طور خودکار تنظیم میشود.
وقتی تصمیم گرفتید که به مصرف قرص پایان دهید، آخرین بسته ماه خود را تمام کنید و سپس برای باردار شدن آماده شوید. بسیاری از پزشکان استفاده از روش‌های جلوگیری را تا زمانی که یک یا دو خونریزی دیده شود توصیه می کنند. این توصیه فقط برای کمک به در مسیر نگه داشتن چرخه عادت ماهانه است تا بتوانید موعد زایمان را پیش‌بینی کنید. حتی اگر مصرف قرص ضد بارداری را متوقف کنید و پیش از اینکه عادت ماهانه خود را ببینید، باردار شوید، تصویربرداری سونوگرافی می تواند به تشخیص مدت بارداری کمک کند.
3- تاثیر جلوگیری از بارداری با سایر داروهای ضد بارداری هورمونی بر باروری زنان
دپو پروورا، نوعی داروی ضد بارداری است که برای پیشگیری از تخمک گذاری، هر سه ماه یک بار در بازو یا باسن بانوان تزریق می شود و برای خانم‌های که می‌خواهند به زودی باردار شوند، مناسب نیست. به علاوه، همیشه پیش از تجویز دارو، پزشکان باید درباره زمان بندی برنامه خانوادگی بانوان سوال کنند. چون داروی دپو پروورا، در حالی که روش ضد حاملگی بسیار موثری است، نوعی ضد بارداری هورمونی نیز هست که می تواند بر قدرت باروری تاثیر داشته باشد. به گفته دکتر دیویس، گرچه داروی دپو پروورا، پس از سه ماه با اطمینان تاثیر خود را از دست می‌دهد، ولی خروج کامل آن از بدن زمان بر است. بر اساس پژوهش‌ها، زمان میانگین برای بازگشت باروری ده ماه پس از آخرین تزریق است، گرچه شاید بارداری پس از سه ماه رخ دهد. یک سال و نیم پس از آخرین تزریق، میزان بارداری مصرف‌کنندگان داروی دپو پروورا مشابه عموم افراد است.
علاوه بر قرص ضد بارداری و داروی دپو پروورا، چند روش هورمونی ضد حاملگی دیگر وجود دارد. ولی چون این روش ها جدیدند، درباره "پتچ" که از طریق پوست مقدار اندکی از هورمون‌ها را منتقل می‌کند یا "حلقه" که از طریق حلقه کوچک و انعطاف‌پذیری قرار گرفته در داخل فرج برای سه هفته هورمون‌ها را رها می‌سازد، اطلاعات چندانی وجود ندارد. اما طبق شواهد، فوراً پس از برداشتن آنها از بدن، باروری بازمی‌گردد.
البته هنوز برخی بانوان استفاده از کاشت ضد بارداری "نورپلانت" را مناسب می دانند. از آنجا که این ضد بارداری قرار بود فقط برای پنج سال موثر باشد، ولی وقتی این ضد بارداری از بدن خارج شد، آثار باقیمانده‌ای آن بر باروری تا مدت ها ادامه یافت، امروزه استفاده از آن کمتر مورد تایید قرار دارد.
4- تاثیر جلوگیری از بارداری با آی یو دی بر باروری زنان
پس از مدتی طولانی که آنها در فهرست سیاه بودند، در چند سال اخیر این ابزار داخل رحمی موارد مصرف بسیاری داشته‌اند. در سال 1980، گزارش‌ها حاکی از آن بود که انواع آی یو دی باعث بیماری التهاب لگن میشود و به ناباروری می‌انجامد. به گفته‌ی دکتر بلومنتال، آنچه اکنون به آن پی بردیم این است که مسئله اصلی خود این ابزار نیست، بلکه قرار گرفتن در معرض امراض مقاربتی است. بر اساس تجزیه و تحلیل گسترده اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، وقتی آی یو دی به بانوانی که رابطه جنسی پر خطری ندارند داده می شود (رابطه جنسی زناشویی)، خطر بیماری التهاب لگن بسیار ناچیز خواهد بود و فقط در نخستین هفته های قرار دادن آن اندکی احتمال خطر افزایش خواهد یافت.
به گفته‌ی دکتر بلومنتال، وقتی آی یو دی از بدن خارج شد، بازگشت باروری نسبتاً سریع است و تاثیری مشابه قرص ضد بارداری و داروی دپو پروورا دارد. وقتی آی یو دی برداشته میشود و از آنجا که تخمدان واقعاً تاثیر نپذیرفته است، طی یک یا چند چرخه‌ی عادت ماهانه، رحم بهبود می‌یابد، اثر آی یو دی از بین می‌رود و باروری به میزان قبلی باز می‌گردد.
دکتر بلومنتال بر فواید باروری بالقوه نوع خاصی از آی یو دی به نام "میرنا" تاکید می‌کند و می گوید: ضد بارداری داخل رحمی میرنا برای پنج سال آثارش باقی می‌ماند و نوعی استروئید صنعتی است. این ضد بارداری نوعی پشتیبانی در برابر امراض مقاربتی به وجود می‌آورد (گرچه اچ‌‌آی‌وی از آن جمله نیست)، زیرا هورمون بسیار اندکی که در آی یو دی وجود دارد، مخاط دهانه رحم را ضخیم می‌سازد و از ورود باکتری‌ها به داخل رحم جلوگیری می‌کند.
5- تاثیر جلوگیری از بارداری با روش بستن لوله یا سترون سازی بر باروری زنان
هر سال بیش از یک میلیون مرد و زن امریکایی سترون سازی را انتخاب می کنند و تقریباً بین یک درصد تا 5% از آنان در نهایت فکر خود را عوض می‌کنند و روند بازگشت آن را برمی‌گزینند. دکتر هاچرسون می‌گوید: به مراجعان خود می‌گویم که به بستن لوله‌ها فکر نکنند تا زمانی که صددرصد مطمئن باشند که دیگر نمی‌خواهند باردار شوند. در واقع، این روند را برای خانم‌های زیر سی سال انجام نمی‌دهم. در حالی که به مراجعان هشدار داده میشود که سترون سازی به معنای روندی همیشگی است، افراد طلاق می‌گیرند و دوباره ازدواج می‌کنند یا فقط تغییر عقیده می‌دهند، و برای آن بانوان، اغلب باردار شدن دوباره امکان‌پذیر است.
برای بانوانی که لوله‌هایشان بسته شده است، شانس باردار شدن پس از روند بازگشت، بر اساس سن آنها، مدت زمان بین سترون سازی و روند بازگشت، روش جراحی اصلی و طول لوله‌ی باقیمانده برای پیوند حدود 40 تا 70 درصد است. اما پزشکان هشدار می‌دهند که حتی با روند بازگشت موفق، میزان باروری هرگز به جایگاهی که بوده است، بازنخواهد گشت. به گفته دکتر دیویس، زمانی که لوله ها آسیب دید، وقتی آنها را دوباره به یکدیگر پیوند می‌زنید، همیشه جای زخمی در آن محل وجود خواهد داشت. افزون بر این خطر بارداری خارج از رحم نیز افزایش می یابد.
به نسبت بانوان، مردانی که وازکتومی داشتند، میزان موفقیت روند بازگشت آنها بیشتر است. در نهایت، بین 85 تا 97 درصد از مردان در انزال خود اسپرم خواهند داشت و تقریبا نیمی از زوج‌ها باردار می‌شوند. چشمگیرترین عامل طول مدت بین وازکتومی و روند بازگشت است. زمان میانگین برای باردار شدن دوازده ماه است.
با سترون سازی (بستن لوله) زن یا مرد، بدون روند بازگشت و از طریق بارورسازی آزمایشگاهی (آی وی اف) امکان باردار شدن وجود دارد. بدون اینکه مجبور باشند از مجاری مسدود عبور کنند، اسپرم مستقیماً از تخم‌ها و تخمک‌ها از تخمدان‌ها برداشته میشود. اما به علت مخارج زیاد آی وی اف، انجمن اورولوژی امریکا توصیه می‌کند که روند بازگشت وازکتومی پیش از روش آی وی اف اجرا شود.
به گفته دکتر بلومنتال، پس از انتخاب روش ضد بارداری باید یادتان باشد که وقتی آن را متوقف می‌کنید، باید برای باردار شدن آماده باشید.
