آزمایش اسپرم یا اسپرموگرام چیست و چگونه تفسیر می شود؟
آزمایش اسپرم یا اسپرموگرام (تجزیه و تحلیل مایع منی) آزمایشی است که تعداد اسپرم، سلامت و قدرت زنده ماندن آن را بررسی می کند. مایع منی حاوی اسپرم (به علاوه سایر مواد قندی و پروتئینی) است که در طی انزال آزاد می شود.
چه زمانی آزمایش اسپرموگرام توصیه می شود؟
1- آزمایش اسپرم برای برای بررسی علت ناباروری
تجزیه و تحلیل اسپرم اغلب زمانی توصیه می شود که زوج مشکلی در باروری دارند. این آزمایش به پزشک کمک می کند تا علت ناباروری را در آقایان بررسی کند. این تجزیه و تحلیل همچنین تعیین می کند که آیا تعداد کم اسپرم یا اختلال عملکرد اسپرم دلیل ناباروری است یا خیر؟
پزشکان اغلب دو یا سه آزمایش جداگانه را انجام می دهند تا به نظر نهایی درباره سلامت اسپرم برسند. به گفته انجمن آمریکایی شیمی بالینی (AACC)، آزمایش ها باید حداقل با فاصله هفت روز و طی دو تا سه ماه انجام شود. تعداد اسپرم می تواند روزانه متفاوت باشد. با توجه به میانگین نمونه های اسپرم می توان نتیجه قطعی را بدست آورد.
2- آزمایش اسپرم برای تست موفقیت وازکتومی
مردانی که وازکتومی داشته اند، نیز باید آزمایش اسپرم را انجام دهند تا پزشک مطمئن شود که دیگر اسپرمی در آنها وجود ندارد. در عمل وازکتومی، لوله هایی که اسپرم را از بیضه ها به آلت تناسلی می برند، به عنوان یک روش پیشگیری دائمی، بسته می شوند و جلوی عبور آنها به آلت تناسلی گرفته می شود. پس از وازکتومی، پزشکان اغلب توصیه می کنند که مردان یک ماه یک بار یک آزمایش اسپرم انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که اسپرم در مایع منی وجود ندارد.
چگونه برای آزمایش اسپرم آماده شویم؟
پزشک به شما اطلاعات لازم را درباره این آزمایش می دهد. حتما در زمان مشاوره درباره داروهایی که مصرف کنید نیز او را مطلع کنید.
برای گرفتن بهترین نمونه:
- بیست و چهار تا هفتاد و دو ساعت قبل از آزمایش انزال نداشته باشید.
- دو تا پنج روز قبل از آزمایش از مصرف الکل، کافئین و مواد مخدر مانند کوکائین و ماری جوانا خودداری کنید.
- از مصرف داروهای گیاهی مانند گل راعی اجتناب کنید.
روش نمونه گیری در آزمایش اسپرم چگونه است؟
شما باید یک نمونه منی برای یک تجزیه و تحلیل اسپرم ارائه دهید. چهار روش اصلی برای جمع آوری نمونه منی وجود دارد:
- استمناء
- رابطه جنسی با کاندوم
- رابطه جنسی با خروج قبل از انزال
دو عامل اصلی برای داشتن یک نمونه آزمایش خوب ضروری است.
- اول، اسپرم باید در دمای بدن حفظ شود. اگر بیش از حد گرم و یا خیلی سرد شود، نتایج نادرست خواهد بود.
- دوم، مایع منی باید ظرف 30 تا 60 دقیقه پس از خروج از بدن به مرکز آزمایش منتقل شود.
چه مواردی در آزمایش اسپرم تاثیر منفی دارند؟
برخی از عوامل می تواند بر نتایج آزمایش تاثیر منفی داشته باشد، از جمله:
- مایع منی ای که در تماس با اسپرم کش قرار دارد. مواد اسپرم کش ممکن است در برخی از کاندوم ها وجود داشته باشد و یا استفاده از برخی از پمادها و اسپری ها باعث آسیب به اسپرم شوند.
- انجام تست در زمان اضطراب و استرس شدید
- خطا در آزمایشگاه
- آلودگی نمونه
- الکل
- کافئین
- گیاهان دارویی
- استفاده از داروهای تجویزی که باعث کاهش تعداد اسپرم می شود مانند سایمتیدین (برای رفع مشکلات گوارشی تجویز می‌شود)
- مصرف تفریحی مواد مخدر
- تنباکو
آزمایش اسپرم چگونه تفسیر می شود؟
پس از نمونه برداری از مایع منی، بسته به آزمایشگاهی که به آن رفته اید، نتایج آزمایش باید ظرف 24 ساعت تا یک هفته آماده شود. هنگامی که پزشک نتایج اسپرموگرام را بررسی می کند، عوامل متعددی را در نظر می گیرد. برخی از این موارد شامل:
1- تعداد اسپرم
در تجزیه و تحلیل عادی نمونه مایع منی ای که از شما گرفته شده است باید بین 20 میلیون تا بیش از 200 میلیون وجود داشته باشد. این عامل نیز به عنوان تراکم اسپرم معروف است. تعداد کم اسپرم در مایع منی، باروری را سخت تر می کند.
2- شکل اسپرم
در یک نمونه طبیعی مایع منی، بیش از 50 درصد از اسپرم ها شکل طبیعی دارند. اگر بیشتر از پنجاه درصد از اسپرم های فردی شکل غیر طبیعی داشته باشد، می تواند بر قدرت باروری او تاثیر منفی داشته باشد.
آزمایشگاه ممکن است ناهنجاری هایی را در سر، تنه یا دم اسپرم شناسایی کند. همچنین ممکن است اسپرم نابالغ باشد، بنابراین قدرت باروری تخمک را ندارد.
3- حرکت اسپرم
این میزان حرکت اسپرم ها در یک نمونه و ارزیابی چگونگی حرکت آنها را در بر می گیرد. یک ساعت پس از انزال، حداقل 32٪ اسپرم ها باید حرکت رو به جلو داشته باشند. در یک نمونه طبیعی مایع منی، بیش از 50 درصد اسپرم ها، یک ساعت پس از انزال حرکت می کنند.
جنبش اسپرم، یا حرکت آن، برای باروری بسیار اهمیت دارد، زیرا اسپرم باید به سمت تخمک حرکت کند. یک سیستم خودکار حرکت اسپرم را تجزیه و تحلیل می کند و در مقیاس 0 تا 4 آن را می سنجد. نمره 0 بدین معنی است که اسپرم در حال حرکت نیست و نمره 3 یا 4 نشانگر حرکت خوب آن است.
4- pH مایع منی
مایع منی یک مایع قلیایی است. PH آن باید بین 7.2 تا 7.8 باشد تا نتیجه طبیعی حاصل شود. سطح pH بالاتر از 8.0 می تواند نشان دهنده عفونت باشد. نتیجه کمتر از 7.0 می تواند نشان دهنده آلودگی مایع منی یا انسداد لوله های منی بر باشد.
5- حجم مایع منی
حجم مایع منی برای یک نتیجه طبیعی باید بیش از 2 میلی لیتر باشد. به طور متوسط، هر بار که یک مرد دچار انزال می شود، 2-6 میلی لیتر مایع منی یا حدود 1.2 قاشق چای خوری تا یک قاشق چای خوری مایع منی آزاد می کند. کمتر از این مقدار ممکن است برای باردارشدن یک خانم کافی نباشد. از سوی دیگر، میزان بیشتر از آن نیز می تواند غلظت اسپرم را کاهش دهد.
6- تبدیل شدن مایع منی به حالت رقیق
15 تا 30 دقیقه بعد از انزال، مایع منی باید حالت رقیق پیدا کند. تبدیل مایع منی از حالت غلیظ به یک مایع روان به اسپرم کمک می کند تا حرکت مناسب داشته باشد. اگر مایع منی ظرف 15 تا 30 دقیقه بعد از انزال رقیق نشود، می تواند باروری را تحت تأثیر قرار گیرد.
7- ظاهر مایع منی
مایع منی باید به رنگ سفید و خاکستری باشد، اگر مایع منی به رنگ قرمز قهوه ای باشد ممکن است نشانگر خون در مایع باشد. رنگ زرد مایع منی می تواند نشان دهنده بیماری زردی یا یرقان و یا از عوارض داروها باشد.
نتایج غیر طبیعی آزمایش اسپرم نشانه چیست؟
غیر طبیعی بودن مایع منی یا اسپرم می تواند باعث شود که در روند باروری اختلال ایجاد شود و ناباروری اتفاق افتد. غیر طبیعی بودن آزمایش اسپرم می تواند نشانگر موارد زیر باشد:
- ناباروری
- عفونت
- عدم تعادل هورمونی
- بیماری هایی مانند دیابت
- مشکلات ژنتیکی
- قرار گرفتن در معرض اشعه
اگر جواب آزمایش اسپرم شما غیرطبیعی باشد، احتمالا پزشک پیشنهاد می کند که آزمایش های بیشتری انجام دهید. این آزمایشها عبارتند از:
- آزمایشات ژنتیکی
- آزمایش هورمون
- ادرار بعد از انزال
- نمونه برداری از نمونه های بیضه
- تست سلول های ایمنی ضد اسپرم
مطالعه بیشتر:
1- آزمون برای سنجش اطلاعات خود درباره مایع منی
2- علت زردی مایع منی چیست و چه روش های درمانی برای آن وجود دارد؟
3- کیفیت اسپرم در فصل های مختلف سال
4- تاثیر سیگار کشیدن بر اسپرم مردان
5- دوپینگ اسپرم و تخمک؛ با بهترین مکمل های تقویت کننده قدرت باروری آشنا شوید!
