سونوگرافی سه بعدی چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟
سونوگرافی را می توان پروسه ای معرفی کرد که طی آن تصاویری از بافت های مختلف، ارگان‌ها و اندام های داخلی بدن به وسیله امواج صوتی به دست می آید. لازم به ذکر است که تصاویر حاصل بعد از فرایند شکل گیری و تکامل به دستگاه مربوطه ارسال شده و در نهایت با پردازشی که بر روی آن از طریق دستگاه انجام می شود، تصویر مورد نظر قابل مشاهده می‌شود. در حال حاضر سونوگرافی معمولی یا دو بعدی که تصاویر سیاه و سفید را در اختیار پزشک قرار می‌دهد، یک روش بی‌خطر تصویربرداری در دوران بارداری است، البته مادران باردار نباید درخصوص انجام چنین سونوگرافی هایی هم اصرار بی‌مورد داشته باشند و باید طبق تشخیص پزشک انجام شود. با وجود این به علت بازاری که سونوگرافی در دوره بارداری زنان ایجاد کرده است هر روز دستگاه‌های جدیدی با نام‌های مختلف مانند سونوگرافی سه بعدی، چهار بعدی، داپلر، سونوگرافی واژینال و انواع دیگر وارد بازار می‌شود که اغلب اطلاع رسانی درستی درباره کارکرد و عوارض آنها وجود ندارد.
سونوگرافی سه بعدی چیست و چگونه انجام می شود؟
در سونوگرافی سه بعدی امواج صوتی با زوایای مختلف به بدن جنین تابانده می‌شود و انعکاس این امواج با کمک نرم افزارهای پیشرفته کامپیوتری تغییر داده می‌شود. اسکن اندام می‌تواند به شکل دستی و از سوی سونوگرافیست یا با دستگاه های جدیدتر، توسط پروپ دستگاه صورت گیرد و تصویر سه بعدی ارائه دهد.
در ابتدای امر توصیه می‌شود سونوگرافی توسط رادیولوژیست مجرب و آموزش دیده انجام گیرد. روند انجام این سونوگرافی با سونوگرافی معمولی هیچ تفاوتی ندارد. برخلاف سونوگرافی‌های معمولی، نیازی به پرکردن مثانه قبل از انجام سونوگرافی سه بعدی وجود ندارد. نتایج برخی از مطالعات نشان داده که اگر نیم ساعت قبل از سونوگرافی سه بعدی از جنین یک لیوان آبمیوه طبیعی نوشیده شود، جنین در طول سونوگرافی هوشیارتر خواهد بود. براساس نگرش موجود در مراکز تصویر برداری مدت زمان انجام این سونوگرافی باید تا حد امکان کم باشد.
معایب سونوگرافی سه بعدی چیست؟
سونوگرافی سه بعدی نیز همانند سایر روش ها و مداخلات پزشکی با مزایا و معایبی همراه خواهد بود که در ادامه به مهم ترین مزایا و معایب سونوگرافی سه بعدی مورد بررسی قرار گرفته است.
مشاهده جنین قبل از ۱۷ هفته می‌تواند سبب اضطراب ناشی از شکل عجیب و احساس غیر واقعی بودن جنین در مادر شود. بزرگترین خطر بالقوه سونوگرافی سه بعدی برای مادر باردار احساس کاذب عدم نیاز به سایر مراقبت هاست.
- خطر این امواج به مدت زمان تابش امواج، شدت آنها و بسامد امواج بستگی دارد.
- برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی را به داخل بدن می‌فرستند و چنانچه پروپ این دستگاه به میزان بیش از اندازه بر روی شکم مادر باردار نگه داشته شود، از نظر تئوری حتی می‌تواند کیسه آب اطراف جنین را به شدت گرم کند.
- در سونوگرافی 3 بعدی امواج صوتی توسط دستگاه تولید می‌شود و پس از انعکاس از سطح بدن جنین، دستگاه این امواج بازتابی را به تصویر تبدیل می‌کند.
- اگر فردی که سونوگرافی 3 بعدی انجام می‌دهد مهارت کافی نداشته باشد تمرکز بیش از حد امواج بر روی یک نقطه از شکم قرار می گیرد درنتیجه امواج صوتی در یک نقطه جمع می‌شود که نتیجه ان گرم شدن بیش از حد بافت های بدن جنین و حتی بروز آسیب خواهد بود.
در بیشتر مواردروش سونوگرافی 3 بعدی غیر ضروری است و ضمن اتلاف وقت، هزینه مالی فراوانی را به بیماران تحمیل می‌کند.
مزایای سونوگرافی سه بعدی چسیت؟
استفاده از این تکنولوژی در بررسی ناهنجاریهای جنین اهمیت دارد. در گذشته در تشخيص ناهنجاری جنينی از روش آمنیوسنتز (کشيدن آب اطراف جنين) استفاده می‌شد که امکان سقط جنين وجود داشت، اما امروزه با کمک این نوع سونوگرافی می‌توان بدون بروز هیچ‌گونه خطری برای جنین تا 99 درصد به تشخیص صحیح دست یافت. گرچه سونوگرافی قادر به تشخیص تمامی ناهنجاری های ژنتیکی جنین نیست، اما می تواند اختلالات ژنتیکی که سبب بروز ناهنجاری های ساختاری شده است را تا حد زیادی تشخیص دهد. با توجه به نتایج این سونوگرافی پزشکان می‌توانند به تصمیم گیری بهتری در خصوص ادامه بارداری یا پایان دادن به آن دست یابند.
- همچنین بررسی نتایج اعمال جراحی داخل رحمی، از دیگر کاربردهای سونوگرافی سه بعدی است.
- برای بررسی بهتر اختلالات آناتومیک جنین (هر گونه تغییر در اندام درونی و اندام بیرونی مشخص است).
- اسپینا بیفیدا (نقایص ستون فقرات و نخاع جنین)
- همچنین در آینده می‌توان از اين روش برای تعیین اختلالات عصبی جنین و احتمال وجود فلج مغزی استفاده کرد.
بهترین زمان برای سونوگرافی سه بعدی چه زمانی است؟
سونوگرافی سه بعدی معمولا با توجه به حساسیت جنین در ۳ ماهه اول و به دلیل کم بودن مایع نباید انجام شود و ۳ ماهه دوم بهترین زمان است. در برخی مراکز برای ایجاد تصاویر بهتر توصیه می شود مراجعه بیماران بین هفته 26 و 28 باشد ولی در بعضی از موارد برای تشخیص ناراحتی های مادرزادی جنین از قبیل لب شکری ، شکاف کام (کام شکری) و... سونوگرافی سه بعدی در بارداری، بین هفته 24 تا 32 حاملگی انجام می‌شود. درواقع تعیین بهترین زمان برای انجام سونوگرافی سه بعدی به علت انجام آن بستگی دارد.
مطالعه بیشتر:
1- آیا سونوگرافی 3 بعدی در بارداری ضروری است؟
2- عوارض و خطرات سونوگرافی 3 بعدی برای جنین
3- تفاوت بین سونوگرافی 3 بعدی و چهار بعدی در بارداری
