زایمان طبیعی به ساده ترین زبان و توصیه های کاربردی

زایمان طبیعی یا سزارین! احتمالاً تصمیم‌گیری در مورد نوع زایمان به دلیل نداشتن تجربه‌ای از روز زایمان مادر را دچار تردید می‌کند و از اعتماد به نفس او می‌کاهد. هر تصمیمی که برای زایمانتان داشته باشید، نکات زیر کمک می‌کند که پیش از رسیدن به روز زایمان، اعتمادبه‌نفس بیشتری به دست آورید.

1. شروع دردها

شروع دردها زمانی است برای اینکه بچه وارد مجرای زایمان شود، دهانه رحم شروع به باز شدن می‌کند. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید، صبر کنید تا به بیمارستان برسید. این مرحله به طور میانگین شش تا دوازده ساعت طول می‌کشد، و حتی می‌تواند بسیار طولانی‌تر شود. پس از رسیدن به بیمارستان، ماما شما را معاینه می‌کند تا بتواند زمان زایمان را تخمین بزند و شما را برای انجام پذیرش آماده کند.

تشخیص انقباض‌های واقعی: اگر مطمئن نیستید که این گرفتگی‌ها واقعی هستند یا نه! و در مورد تفاوت درد زایمان واقعی و انقباضات براکستون‌ هیکس سردرگم هستید از آنچه دکتر کارن نوردال، متخصص زنان و زایمان، قانون 1-2-3 می‌نامد، استفاده کنید: اگر گرفتگی‌ها طی دو ساعت، سه دقیقه از یکدیگر فاصله دارد و هر گرفتگی هم یک دقیقه طول می‌کشد، وارد مراحل زایمان شده‌اید!

• برای رفتن به بیماریتان عجله نداشته باشید

به جای حضور در بیمارستان طی مراحل اولیه زایمان به زندگی معمول خود بپردازید، زیرا این زمان می‌تواند یک روز یا بیشتر ادامه یابد. اگر هراسانید که مبادا کنار خیابان زایمان کنید، بدانید که چنین صحنه‌ی تاثربرانگیزی اغلب در فیلم‌ها رخ می‌دهد. اگر خیلی نگران این موضوع هستید در هتلی نزدیک به بیمارستان مستقر شوید. آسودگی خاطر شما ارزش مخارجش را دارد.

وقتی در هنگام انقباض‌ها توان صحبت کردن نداشتید، کم‌کم مشکوک می‌شوید که آیا زمان آن فرا رسیده است! با متخصص زنان و زایمان تماس بگیرید. او با شنیدن صدای شما می‌تواند بگوید که در مرحله‌ی زایمان واقعی هستید یا نه! به او اطلاع دهید که در راه هستید تا او نیز در بیمارستان در منتظر شما باشد. به این ترتیب، روند پذیرش کوتاه‌تر می‌شود. به بیمارستان بروید. کیف لوازم ضروری‌تان را فراموش نکنید!

• برای رفتن به بیمارستان زمان مناسبی را در نظر داشته باشید

یک ماما، می‌گوید: می‌دانم که در هنگام تعویض شیف‌های بیمارستانی، کارکنان تا چه حد پُرمشغله هستند. خودم در زایمان چهار فرزندم سعی کردم در این ساعت‌ها وارد بیمارستان نشوم. در این زمان اوضاع آشفته می‌شود. بنابراین، از رفتن به بیمارستان در ساعت‌های تعویض شیفت کارکنان خودداری کنید.

• پیش از رفتن به بیمارستان فاصله انتقباض ها را یادداشت کنید

زمانی‌ که در حال پذیرش هستید، احتمالاً هنگام پاسخ دادن به سوال‌های پرستار، حواستان به انقباض بعدی خودتان است. بنابراین پیش از آمدن به بیمارستان از همسر یا همراه خود بخواهید که زمان و فاصله انقباض‌ها را یادداشت کند تا بتواند هنگام پاسخگویی به سوالات به شما کمک کند (تعداد و طول مدت انقباض‌ها، آیا کیسه آب شما پاره شده است و آیا خونریزی دارید، دچار استرپتوکوک گروه B+ هستید آیا شکم درد یا دیدی تار دارید).    

2. مرحله فعال زایمان طبیعی

دهانه رحم اکثر بانوان هنگام زایمان فعال هر یک تا دو ساعت، یک سانتیمتر باز می‌شود. این مرحله می‌تواند سه تا شش ساعت یا بیشتر ادامه یابد. در این زمان دیگر خنده‌ای در کار نیست و وارد "فاز فعال زایمان" می‌شوید. تمرکز شما فقط به خودتان، بچه و شدت انقباض‌ها محدود می‌شود.

• یک مرحله را گذرانده‌اید.

شاید از اینکه شوهرتان دائماً شانه‌ی شما را می‌مالد، خسته شده باشید. از او بخواهید تا روش دیگری را برای ماساژ دادن امتحان کند، مثل فشار آوردن ملایم بر ماهیچه‌های کنار ستون فقرات که بسیار آرام‌بخش است.  

• برای غیرمنتظره‌ها برنامه‌ریزی کنید

احتمالاً باشرکت در کلاس‌های زایمان مطالبی یاد گرفته‌اید و درباره‌ی امکان وقوع پیچیدگی‌های مختلف اطلاعاتی بدست آورده اید. در مورد احتمال بروز بی‌تاب شدید چیزهایی فراگرفته‌اید، ولی در این مرحله ممکن است مشکلاتی را از سر بگذرانید که مربی زایمان یادتان نداده است.

دکتر شرلی روس، متخصص زنان و زایمان، می‌گوید: هنگامی‌که در مراحل زایمان هستید، پخش موسیقی یا گرفتن عکس توسط همسرتان باعث می شود که او احساس ‌کند در انجام کارها مشارکت دارد.  شاید شما نتوانید چیزی بخورید یا بنوشید، اما او را تشویق به این کارها کنید. معمولاً در مراحل فشار آوردن، وقتی از مسکن اپیدورال استفاده می‌شود، همراه مادر خسته و بی‌حال می‌شود. این متخصص توصیه می‌کند که در چنین حالتی شوهر روبه‌روی مادر بایستد و شانه‌های او را بگیرد و به چشمانش نگاه کند یا فقط اتاق را ترک گوید.

کلر آدکینز، ماما، می‌گوید: گاهی اتفاق می افتد که از ما می‌خواهند پرستار را عوض کنیم. علت تعویض را نمی‌دانیم، ولی می‌دانیم که همه نمی‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند. پس اگر نمی‌توانید از پس رویارویی با پرستار برآیید از شوهرتان بخواهید میانجی‌گری کند. او می‌تواند بگوید که "اینها نیازهای همسرم است – چگونه می‌توانید کمکش کنید؟"  این مقابله‌ای مودبانه و بسیار کارامد است.

• اطراف خود را خلوت کنید

اکنون نباید نگران احساسات بازدیدکنندگان شوید، پس از پرستارتان بخواهید که تماشاگران بی‌فایده را به بیرون هدایت کند. زایمان شما را آسیب‌پذیر می‌سازد و احساس شرمساری روند زایمانتان را آهسته می‌کند. داشتن یک کلمه رمز با پرستار برای چنین مواقعی توصیه می‌شود (واژه‌ای ساده اما مبهم). وقتی که می‌خواهید دیگران اتاق را ترک کنند، مثلاً هنگام معاینه یا وقتی زمان فشار آوردن می‌رسد، از این واژه استفاده کنید.

برخی از بیمارستان‌های شلوغ و جاهایی که متخصص بی‌هوشی بیست و چهار ساعته و هفت روز هفته دارند. اگر نمی‌توانید انقباض‌های بیشتری را تحمل کنید، فوراً بخواهید تا نوبت شما را جلو بیندازند.

بهترین زمان برای دریافت مسکن چه وقتی است؟

دکتر ادوارد یاگمور، متخصص بی‌هوشی و مدیر کمیته‌ی بی‌هوشی در زایمان انجمن متخصصان بی‌هوشی امریکا، می‌گوید: وقتی درد دارید و به دنبال راهی برای آرام شدن هستید، زمان آن است که مسکن را دریافت کنید. توصیه می‌شود تا زمانی که دهانه‌ی رحم سه سانتیمتر باز شده باشد از دریافت مسکن کنید پرهیز کنید. به این ترتیب، روند زایمان نیز کند نمی‌شود. البته وضعیت هر شخصی متفاوت است. مادرانی هستند که در بازشدگی یک تا دو سانتیمتری دهانه‌ی رحم، اپیدورال دریافت کردند و با آرامش بیشتر به روند زایمان ادامه دادند. پس با خیال آسوده با مشورت متخصص بی هوشی در خواست مسکن کنید.

 چه زمانی دیگر دیر است؟

 به این موضوع بستگی دارد که اولین بار است مادر می‌شوید یا خیر. اگر چنین است، دریافت اپیدورال حتی در بازشدگی نه و نیم سانتی‌متری دهانه رحم هنوز دیر نیست – چون هنوز چند ساعت دیگر از مراحل فشار آوردن را پیش رو دارید. داشتن تجربه زایمان‌های قبلی روند زایمان را سریع‌تر می‌کند و زمان انتظار را کمتر می‌کند.

آیا اپیدورال به سزارین منجر می‌شود؟

به گزارش نشریه‌ی پزشکی نیوانگلند، اپیدورال احتمال ضرورت سزارین یا استفاده از ابزارهای زایمانی (فورسپس و مکنده‌ی خارج‌کننده) را افزایش نمی‌دهد.

3. مرحله انتقالی زایمان طبیعی

یعنی وقتی که دهانه‌ی رحم با سرعت هر ساعت، یک سانتیمتر، از هفت تا ده سانتیمتر باز می‌شود که به سخت‌ترین اما خوشبختانه کوتاه‌ترین بخش زایمان می‌انجامد و معمولاً برای چند ساعت ادامه دارد. اگر مدت طولانی‌ای است که در این مرحله گرفتار شده‌اید، شاید پزشک مداخله‌ای همچون "پیتوسین" یا "اکسی‌توسین" را توصیه کند.

• حرکت کنید

اغلب تغییر وضعیت (مثلاً از روی چهار دست و پا قرار گرفتن تا ایستادن و تکان خوردن یا گذاشتن یک پا روی صندلی برای استراحت)، جنین را به سمت پایین مجرای زایمان منتقل می‌کند. هر ترکیبی را که احساس می‌کنید درست است، امتحان کنید و از پرستار برای چرخیدن به پهلوی چپ کمک بخواهید. روی سمت چپ بدنتان، تقریباً روی شکم در پهلوی چپ، با پای راست خم شده دراز بکشید. وقتی به زایمان نزدیک هستید، این کار جادو می‌کند و به بچه برای پایین آمدن کمک می‌کند.      

• پیگیر مانیتور جنین نباشید

اگر به دستگاه مانیتور  متصل هستید، ممکن مشاهده هر تغییری در ضربان قلب جنین شما را آشفته ‌سازد. بنابراین از مانیتور روی برگردانید و برای پرت کردن حواس خود از صداهای دستگاه، موسیقی دلنوازی گوش کنید. فقط بر چیزی متمرکز شوید که می‌توانید آن را کنترل کنید: چگونه با انقباض‌ها کنار می‌آیید. در زایمان طبیعی سخت گاهی این مراحل کی طولانی شده و خروج جنین با اندکی دشواری صورت خواهد گرفت. انجام زایمان طبیعی در بیمارستان این امکان را فراهم می کند تا درصورت بروز هرگونه توقفی در روند زایمان، تمام تجهیزات لازم برای انجام سزارین و یا اندیشیدن هر تدبیر دیگری در دسترس پزشک باشد.

• نگران وضعیت واژن و موهای زاید آن نباشد   

در این مقطع، آخرین مسئله‌ای که باید درباره‌ی آن نگران باشید این است: اندام زنانه‌ی شما چگونه به نظر می‌رسد. نگران وضعیت موهای زاید خود نباشید. در اتاق زایمان طبیعی اصلاً به آن توجهی نمی‌شود.

اینکه آینه‌ای نزدیک به پاهایتان بگذارید تا بتوانید روند زایمان را مشاهده کنید، چندان جالب نیست. ممکن است از این کار متنفر شوید. اما تماشای نزدیک شدن سر بچه انگیزه‌ای قوی برای ادامه‌ی کوشش مجدد به شما می‌دهد. به علاوه، این کار به شما کمک می‌کند تا دریابید که چه نوع از فشار آوردنی باعث بیشترین پیشرفت می‌شود. اگر به علت استفاده از اپیدورال نمی‌توانید روند زایمان را احساس کنید، این عمل دو برابر مفید است. 

مرحله نهایی زایمان طبیعی

دکتر نوردال می‌گوید: تازه‌مادران معمولاً حدود دو ساعت فشار می‌آورند. مادرانی که چند بار زایمان کرده اند، سریع‌تر فرزندشان را به دنیا می آورند که اغلب کمتر از یک ساعت می‌شود. پزشک به شما پیشنهاد می‌کند که تا زمان احساس ضرورت صبر کنید، یعنی احساسی مثل دفع مدفوع، حتی اگر دهانه‌ی رحم شما کاملاً باز شده باشد. خانم بروز می‌گوید: فقط از غریزه‌ی خود پیروی کنید و کاری را انجام دهید که احساس می‌کنید، درست است. با درنظر گرفتن این موضوع، وضعیت راست‌قامت - مثل زانو زدن روی بستر یا قرار گرفتن در وضعیت چمباتمه - به پیشگیری از پارگی میان‌دوراه کمک می‌کند. سخت ترین مرحله زایمان طبیعی خروج سر جنین از درون دهانه واژن است که معمولا خیلی طول نخواهد کشید. 

4. تولد نوزاد و بهبود

اگر سخت ترین زایمان طبیعی را نیز پشت سر بگذارید، با در آغوش گرفتن نوزادتان همه سختی ها فراموش خواهند شد. پزشک زنان و زایمان نورسیده‌تان را روی سینه‌ی شما می‌گذارد، در این حال بند ناف هنوز متصل است، مگر فرزندتان در شرایط پُرتنشی قرار داشته باشد. دکتر بند ناف را می‌برد - برای تاخیر در بریدن بندناف و گیره زدن به آن می‌توانید درخواست خود را از  قبل اعلام کنید. یعنی صبر چند دقیقه‌ای پس از زایمان یا تا زمانی که بند ناف تپش خود را متوقف سازد (دانشکده زنان و زایمان امریکا، برای کاهش احتمال لزوم انتقال خون، تاخیر در گیره زدن بندناف را برای نوزادان نارس پیشنهاد می‌کند. براساس پژوهش‌ها تاخیر در بریدن بندناف آهن بیشتری را به بچه منتقل می‌کند، اما ممکن است خطر زردی را فزونی بخشد. بنابراین از قبل، با پزشک مشورت کنید). احتمالاً نوزادان کوچک‌تر برای شروع تغذیه، حرکات ملایمی به سمت پستان آغاز می‌کنند. در همین حین، بدون تلاش زیادی، جفت را زایمان خواهید کرد و تیم پزشکی هر ترمیم ضروری را اجرا می‌کنند.

• آرامش داشته باشید 

امکان دارد پیش از انتقال به اتاقتان، در اتاق زایمان حدود دو ساعت دوره بهبودی را طی کنید. پرستار شما را روی صندلی چرخدار در کنار فرزندتان حمل می‌کند که او نیز در گهواره‌ی چرخداری قرار دارد. هم اکنون انسان زنده‌ای را متولد کرده‌اید و یک پذیرایی ناب سزاوار شماست.

• خوب بخورید

زایمان همچون مسابقه‌ی مارتن است. بنابراین، تعجبی ندارد اگر پس از آن، احساس گرسنگی کنید.

• مکانی راحت و آرامش‌بخش برای خود مهیا کنید

همان طور که به صورت درازکش بهبود می‌یابید، اجازه ندهید که وضعیت نامناسب تخت، شما را ناراحت کند. اگر در تخت بیمارستان مشکلی وجود دارد مشکل را مطرح کنید. با این کار اقامتی شادی‌بخش و آرام در بیمارستان خواهید داشت.

• ماساژ بگیرید

برای بیرون راندن جنین، به تمامی اعضای بدنتان فشار آورده‌اید، از گوش‌ تا کف پا. ماهیچه‌های خسته را به کمک ماساژ آرامش دهید. برخی از بیمارستان‌ها اتاق ماساژ دارند.

• سری به دستشویی بزنید

امکان دارد نتوانید ادرار کنید (یا شاید خود را خیس کنید). پایین تنه‌ی شما تحت فشار شدیدی بوده است! برای پیشگیری از خیس کردن خود، به طور منظم برای رفتن به دستشویی تقاضای کمک کنید. برای کاهش تورم، کیسه یخی را بیرون از لباس زیرتان قرار دهید. پس از برداشتن سوند، (اگر در زایمان طبیعی از اپیدورال استفاده کردید، طی یک تا دو ساعت و اگر زایمان سزارین داشته‌اید، پس از شش ساعت)، اولین فعالیت شما، رفتن به دستشویی است. شخصاً برای رفتن به دستشویی اقدام نکنید. راست‌قامت ایستادن سبب خونریزی شدید می‌شود که می‌تواند به بی‌هوشی بینجامد. اگر برای ادرار کردن مشکلی داشتید، نگران نشوید؛ این امر کاملاً طبیعی است.

•  برای رفتن به خانه عجله نداشته باشید

برای بهبودی شما و اینکه سزارین شده‌اید یا خیر، احتمالاً دو تا سه شب در بیمارستان خواهید بود. به جای شتاب در رفتن به خانه تا جایی که می‌توانید، از امکانات بیمارستان بهره بگیرید. بیمارستان محل یادگیری شماست و می‌توانید این اطلاعات را در منزلتان به کار گیرید. برای یادگیری شیردهی پستانی، تعویض پوشک، آروغ زدن، آرام کردن، قنداق و حمام کردن کمک بگیرید. البته به زودی در این کارها متخصص خواهید شد.

• گرفتن تلفن برای موارد اورژانسی فراموش نشود

بعد از انجام زایمان طبیعی، پیش از ترک بیمارستان، شماره تلفنی بگیرد که در صورت بروز مشکل برای بچه یا شما به طور شبانه‌روزی بتوانید با آن تماس داشته باشید. آن را در تلفن خود ثبت کنید تا در موقعیت‌های اضطراری مجبور به جست‌وجوی بیهوده نشوید.