پرکاری تیروئید در بارداری خطرناک است ؟ چه عوارضی دارد؟
بیماری پرکاری تیروئید در بارداری نوعی اختلال است که غده های تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد. در چنین شرایطی بدن مادر به میزان بسیار بالا یا بسیار پایین هورمون تیروئید تولید می کند. هورمون تیروئید مسئول تنظیم متابولیسم بدن و میزان مصرف انرژی است که تقریباً بر تمامی ارگان های بدن تاثیر می گذارد. افزایش بیش از حد هورمون تیروئید، پرکاری تیروئید نامیده می شود. کاهش بیش از حد هورمون تیروئید نیز کم کاری تیروئید نام دارد.
تیروئید چیست؟
تیروئید یک غده پروانه ای شکل است که 5 سانتی متر طول و حدوداً 20 گرم وزن دارد، این غده در جلوی گردن و زیر حنجره قرار گرفته و دارای دو باله است که هرکدام یک طرف نای را پوشانده است. تیروئید یکی از غده های تشکیل دهنده سیستم غدد درون ریز یا اندوکرین است، غده های سیستم غدد درون ریز وظیفه تولید، ذخیره و آزاد کردن هورمون ها به درون جریان خون را بر عهده دارد. هورمون های ترشح شده به درون جریان خون وارد شده و به سرتاسر بدن انتقال پیدا می کنند و فعالیت سلول های بدن را بطور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد.
غده تیروئید دو نوع هورمون ترشح می کند، هورمون T3 و T4. این هورمون ها بر عملکرد متابولیسم بدن، رشد مغز، تنفس، قلب، سیستم عصبی، دمای بدن، میزان عضلات، خشکی پوست، سیکل قاعدگی، وزن و میزان کلسترول تاثیر می گذارند.
هورمونی بنام TSH یا محرک هورمون تیروئید که بوسیله غده هیپوفیز در مغز آزاد می شود، وظیفه تنظیم میزان تولید هورمون تیروئید را بر عهده دارد. با کاهش میزان هورمون تیروئید در خون، هیپوفیز مغز هورمون TSH بیشتری آزاد می کند.
بارداری چه تاثیری بر عملکرد تیروئید دارد؟
دو هورمون مربوط به بارداری، با نام های گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و استروژن موجب افزایش سطح هورمون تیروئید در خون مادر می شوند. هورمون hCG که توسط جفت تولید می شود، مانند هورمون TSH عمل می کند و تا حدودی موجب تحریک تولید بیشتر هورمون تیروئید می شود. افزایش استروژن موجب تولید بیشتر گلبولین متصل به تیروئید در خون مادر می شود. این تغییرات عادی می توانند گاهی تفسیر آزمایش تیروئید در دوران بارداری را دشوار کنند.
هورمون تیروئید مادر باردار برای رشد صحیح مغز و سیستم عصبی و نخاع جنین بسیار حیاتی است. در سه ماهه اول سلامت جنین به میزان هورمون تیروئید مادر وابسته است، این هورمون از طریق جفت به بدن جنین می رسد. تیروئید جنین نزدیک به هفته 12 بارداری فعالیت خود را آغاز می کند.
غده تیروئید در مادران بارداری که از سلامت کافی برخوردارند، کمی بزرگ می شود، اما نه به اندازه ای که بتوان در معاینه بالینی متوجه آن شد. اما اگر غده تیروئید مادر بارداری به اندازه ای بزرگ شود که قابل مشاهد باشد، باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کرد، زیرا این یکی از علائم بیماری تیروئید بشمار می رود. در دوران بارداری به سختی می توان مشکلات تیروئید مادر را تشخیص دارد زیرا علائمی مانند افزایش هورمون تیروئید در خون، افزایش سایز غده تیروئید، ضعف و بی حالی و نشانه های دیگر، جز علائم بارداری نیز به حساب می آیند.
عوامل ایجاد پرکاری تیروئید در بارداری چیست؟
افزایش هورمون های تیروئید در دوران بارداری معمولاً ناشی از بیماری گِرِیوز یا همان پرکاری اتوایمیون تیروئید است که از هر 500 مادر باردار یک نفر به آن مبتلا می شود. سیستم ایمنی بدن انسان با شناسایی و تخریب باکتری ها، ویروس ها و مواد خارجی مضر دیگر در برابر عفونت ها از بدن محافظت می کند. اما در بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی فرد به سلول ها و اندام های بدن خود حمله می کند.
با وجود بیماری پرکاری تیروئید، سیستم ایمنی بدن نوعی آنتی بادی با نام ایمونوگلوبولین محرک تیروئید (TSI)، که گاهی آنتی بادی گیرنده TSHنام دارد، با تقلید از TSH باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می شود. این آنتی بادی در برخی افراد مبتلا به پرکاری تیروئید موجب بروز مشکلات چشمی مانند تورم چشم، بیرون زدگی چشم از حدقه، سوزش و ناراحتی می شود.
همچنین ممکن است مادر برای اولین بار در دوران بارداری دچار پرکاری تیروئید در بارداری شود. مادرانی که در پیش از بارداری نیز به این عارضه مبتلا بوده اند، در سه ماهه دوم و سوم بارداری با تشدید علائم پرکاری تیروئید روبرو خواهند شد. ممکن است در اواخر بارداری بدلیل افزایش کلی سیستم ایمنی بارداری، علائم این بیماری بهبود یابند، اما معمولاً چند ماه پس از زایمان دوباره عود می کند. به همین دلیل مادرانی که به پرکاری تیروئید مبتلا هستند، باید ماهانه توسط پزشک معاینه و آزمایش شوند.
گاهی پرکاری تیروئید در دوران بارداری بر اثر وجود سابقه آن پیش از بارداری، درمان ناقص و ناموفق آن در گذشته و یا سابقه جراحی تخلیه غده تیروئید ایجاد می شود.
عامل دیگری که می تواند موجب پرکاری تیروئید در دوران بارداری شود، تهوع و استفراغ شدید بارداری است که به کاهش وزن و کم آبی بدن نیز منجر می شود. پزشکان معتقدند تهوع و استفراغ شدید در دوران بارداری ناشی از افزایش هورمون hCG است که می تواند گاهی به ندرت منجر به بروز پرکاری تیروئید موقت در نیمه دوم دوران بارداری شود.
پرکاری تیروئید در بارداری عوارض بر مادر و جنین
پرکاری تیروئید در بارداری به صورت کنترل نشده در دوران بارداری می تواند به مشکلات زیر ختم شود:
- نارسایی احتقانی قلبی
- پره اکلامپسی (افزایش خون در اواخر بارداری)
- طوفان تیروئیدی (افزایش شدید و یکباره علائم پرکاری تیروئید)
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- وزن پایین نوزاد هنگام تولد
بیشتر بدانید:
2- کم‌کاری تیروئید یا هیپوتیروئید
3- روش های تشخیص و درمان کم کاری تیروئید مادرزادی
4- آیا مصرف دارو برای درمان پرکاری تیروئید در دوران شیردهی مجاز است؟
