علائم اوتیسم در کودکان و علت ایجاد اوتیسم چیست؟
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان کمک میکند تا با آموزش‌های خاص به کودک تا حدی مشکلات رشدی و رفتاری او را کاهش دهید. در این مقاله با ما باشید تا علائم اوتیسم، این اختلال حرکتی- رفتاری را در سنین مختلف بهتر بشناسید.
اوتیسم چیست؟
اوتیسم در رشد کودک سبب تاخیر شده و در یادگیری کلام، بازی کردن و ارتباط با دیگران اختلال ایجاد میکند و به همین دلیل به آن اختلال حرکتی رفتاری می‌گویند. علایم اختلال اوتیسم بسیار گسترده بوده و در حالی که برخی کودکان چند علامت خاص از آن را تجربه میکنند برخی دیگر با موانع زیادی برخورد میکنند که زندگی شان را فلج خواهد کرد. کودکان مبتلا به اوتیسم در هر طیفی از این اختلال که قرار بگیرند سه مشخصه اصلی خواهند داشت: اختلال در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی، عدم ارتباط با جهان اطراف و عدم انعطاف پذیری در رفتار.
علت ایجاد اوتیسم چیست؟
در مورد علل بروز اوتیسم و بهترین درمان برای آن حرف و حدیث‌‌های بسیاری وجود دارد اما یک مسئله واضح است و آن اینکه کودکانی که در سن پایین مشکل‌شان تشخیص داده میشود را بهتر میتوان درمان کرد. با این وجود در هیچ سنی پس از تشخیص اختلال نباید ناامید بود و کودک را ر‌ها کرد. درمان‌ها می‌تواند اثرات ناشی از این اختلال را کاهش داده و به مستقل شدن کودک در زندگی کمک کند.
علائم اوتیسم
والدین بهترین افراد برای تشخیص علائم اوتیسم در نوزادان و کودکان هستند. آنها در جایگاهی قرار دارند که می‌توانند رفتارهای کودک را دیده و بررسی کنند. گاه یک روانپزشک یا روانشناسی که تنها 15 دقیقه با فرزند شما در ارتباط بوده نمی‌تواند متوجه اختلال شود. برای تشخیص اختلال اوتیسم در کودک این نکات را مد نظر قرار دهید:
- رشد کودک را بررسی کنید: کودکان مبتلا به اوتیسم درگیر برخی تاخیر‌ها در رشد می‌شوند. بررسی روند رشد احساسی، اجتماعی و مغزی کودک می‌تواند کمک کننده باشد. اما اگر فرزند شما تاخیر رشدی دارد این به معنی ابتلا صد درصد به اوتیسم نیست.
اگر درمورد علائم اوتیسم نگران هستید با متخصص مشورت کنید:
اگر احساس میکنید کودک شما در راه رفتن یا تکلم دچار اختلال و تاخیر شده و این کندی قابل توجه است حتما در این رابطه با متخصص اطفال مشورت کنید.
- صبر نکنید: برخی والدین که ناظر کندی رشد فرزندانشان هستند می‌گویند منتظر شدیم تا ببینیم چه میشود. منتظر نمانید. در اوتیسم کودک سن طلایی برای پیشرفت دارد و اگر صبر کنید و این سن بگذرد میزان تاثیرگذاری درمان‌ها کم خواهد شد. کودک شما نیاز دارد سریعا تشخیص بگیرد و اگر مبتلا به اختلال اوتیسم است سریعا باید درمان‌ها برایش آغاز شود.
- به غریزه خود اعتماد کنید: مسلما پزشک با دیدن و بررسی رشد کودک می‌تواند متوجه علائم اوتیسم در کودک شود اما گاه اتفاق می‌افتد که حتی بهترین پزشکان نیز نتوانند اوتیسم را تشخیص دهند. پس به غریزه والدی خود اعتماد کنید و اگر معتقدید فرزند شما رفتارهایی خاص و نامناسب و غیرطبیعی از خود بروز می‌دهد حتما با چندین متخصص مشورت کنید.
عقبگرد از جدی ترین علائم اوتیسم است
برخی کودکان مبتلا به اوتیسم برخی مهارتهای ارتباطی را میآموزند اما بعد بین 12 تا 24 ماهگی عقبگرد میکنند. مثلا کودکی که یاد گرفته مادر و پدر را صدا بزند نام آنها را فراموش میکند یا کودکی که آموخته برخی بازیها مثل دالی باشه را انجام دهد آن را کنار میگذارد. هر نوع از دست دادن کلام یا مهارتهای حرکتی و اجتماعی را باید جدی گرفت. عقبگرد خط قرمز و مشخصه بارز و خطرناک اوتیسم است.
علائم اوتیسم در کودکان و نوزادان
زمانی که اوتیسم سریع و در سن پایین تشخیص داده شود چون مغز هنوز جوان است میتوان به کمک درمان‌ها ساختار آن را اصلاح کرد. تشخیص اوتیسم قبل از 24 ماهگی دشوار است اما علایم اوتیسم بین 12 تا 18 ماهگی آغاز می‌شوند و از مهمترین علایم آن " بچه خوب " است. این اصطلاح به این معنی است که کودک مبتلا به اوتیسم در سن پایین ساکت، مستقل و بدون نیاز به والدین به نظر میرسد اما اگر هوشیار باشید می‌تواند علایم دیگری را هم در او تشخیص دهید. کودکان مبتلا به اوتیسم را وقتی صدا می‌زنید به سمت‌تان برنمی‌گردند یا موقع غذا خوردن و حرف زدن به طرف مقابل نگاه نمیکنند.
علایم اولیه اوتیسم
• کودکان مبتلا به اوتیسم نگاه و ارتباط چشمی برقرار نمیکنند.
• به اسم خود یا به صداهای آشنا واکنش نشان نمیدهند.
• وقتی به چیزی اشاره میکنید انگشت شما را دنبال نمیکنند.
• از حرکات برای برقراری ارتباط با دیگران مثل تکان دادن دست به نشانه خداحافظی استفاده نمیکند.
• برای جلب توجه از خودشان صدا در می‌آورد.
• از بغل شدن و لمس شدن خوششان نمی‌آید.
• از حرکات و کلام اطرافیان تقلید نمیکنند.
• با دیگران بازی نمیکنند و از بازی گروهی لذت نمی‌برند.
• درکی از صدمه رساندن یا ناراحت کردن دیگران ندارند.
خط قرمز‌‌های رشدی
اگر کودک شما در هر مرحله از رشد دچار تاخیر شد حتما با متخصص در رابطه با آن صحبت کنید:
شش ماهگی: نخندیدن یا عدم شیرین زبانی
9 ماهگی: عدم برقراری ارتباط و رفت و برگشت کلامی و لبخند و همچمین عدم وجود بیانات چهره ای
12 ماهگی:عدم پاسخ گویی با صدا کردن اسم
12 ماهگی: عدم آغاز تکلم با صدا درآوردن
12 ماهگی: عدم وجود حرکات رفت و برگشتی مثل بای بای کردن یا اشاره به اجسام
16 ماهگی: عدم تکلم
24 ماهگی: جمله‌‌های بی ارتباط به هم و عدم وجود ادامه و ربط بین حرف‌ها
علائم اوتیسم در کودکان بزرگتر
نقص در برقراری ارتباط اجتماعی و داشتن اختلالات زبانی و گفتاری و همچنین عدم توانایی در برقراری ارتباط غیرکلامی و رفتارهای نرم از علایم این اختلال در سنین بالاتر است.
علایم اختلال اوتیسم در حوزه روابط اجتماعی
• بی توجهی و نادیده گرفتن افراد حاضر در محیط
• عدم توانایی در بازی کردن و دوست یابی
• عدم تمایل به لمس شدن و نوازش یا بغل شدن
• عدم توانایی شرکت در بازی‌های گروهی یا استفاده درست از وسایل بازی
• درک نکردن احساسات اطرافیان و عدم تمایل برای صحبت در مورد آنها
• عدم توجه به دیگران زمانی که در مورد او صحبت میکنند
• عدم علاقه به اشتراک گذاری اسباب بازیها با دیگران
برقراری ارتباطات پایه ای برای کودکان و نوجوانان مبتلا به اوتیسم دشوار است. اکثر این کودکان دوست دارند در دنیای خودشان باشند و به تنهایی زندگی کنند.
علایم اختلالات گفتاری و زبانی در کودکان مبتلا به اوتیسم
• صحبت کردن با تن یکسان مثلا تمامی جملاتشان شبیه جملات سوالی است.
• برخی کلمات را بدون هدف مرتبا تکرار میکنند.
• بجای پاسخ دادن به سوال مجدد سوال را تکرار میکنند.
• در استفاده از دستور زبان اشکال دارند مثلا زمان‌های افعال یا ضمایر نادرست به کار می‌برند.
• گاه مفهوم جملات ساده را متوجه نمی‌شوند.
• درک شعر و ضرب المثل یا کنایه را ندارند.
علایم اختلالات ارتباطی غیرکلامی
• ارتباط چشمی برقرار نمیکنند.
• بیانات چهره‌ای نامناسب با موقعیت دارند.
• به علایم بیانی چهره دیگران یا به صدا و حالات چهره‌شان بی تفاوت هستند.
• رباتی حرف می‌زنند و احساسات در چهره‌شان مشخص نیست.
• واکنشی متفاوت از دیگران به صدا‌ها یا بو‌ها یا حتی لمس الیاف دارند و به افرادی که تلاش میکنند نظر آنها را به خود جلب کنند بی تفاوتند.
• حرکات تکراری و کلیشه ای انجام می‌دهند.
این کودکان توانایی استفاده از زبان بدن را ندارند.
علایم عدم انعطاف پذیری
• پیروی از یک روش خاص در کارها (همیشه از یک راه به مدرسه می‌روند).
• عدم توانایی در پذیرش تغییرها (این موضوع می‌تواند شامل ساعت خواب یا تغییر در دکوراسیون منزل باشد).
• کشش عجیب به برخی وسایل مخصوصا وسایل کشیده و بلند و چینش آنها به شکلی خاص.
• علاقه داشتن به موضوعات خاصی مثل نقشه یا ساعات حرکت قطار یا آمار ورزشی و از برکردن آنها.
• تماشای طولانی مدت اشیای محرک از جمله ماشین لباسشویی یا چرخ.
• انجام حرکات تکراری مثل تکان دادن مرتب دست یا جلو و عقب رفتن پاندولی. این نوع حرکات سبب آرامش کودک مبتلا به اوتیسم میشود.
علائم اوتیسم، برخی رفتارهای کلیشه ای و تکراری
• تکان دادن دست‌ها
• جلو و عقب رفتن
• چرخیدن
• حرکت انگشت
• تکان دادن رفت و برگشتی سر
• یک خط مستقیم راه رفتن و برگشتن
• حرکت دادن انگشت مقابل چشم ها
• تکان دادن سریع انگشتان
• ضربه زدن به گوشها
• خراشیدن و خاراندن
• بالا انداختن اسباب بازیها
• چرخاندن اشیا
• چرخاندن چرخ ماشین‌ها
• تماشای حرکت اشیای در حال حرکت
• خاموش و روشن کردن لامپ
• صداهای تکراری درآوردن
دلایل ابتلا به اوتیسم
به نظر میرسد اوتیسم دلایل ژنتیکی داشته باشد اما عوامل محیطی هم در بروز آن بی تاثیر نیست. زمانی که کودکی با نقص ژنتیکی مرتبط با اوتیسم متولد میشود اگر شرایط محیطی برایش محیا شود به اوتیسم دچار خواهد شد.
از عوامل محیطی دخیل در بروز اوتیسم میتوان به آلودگی و سموم موجود در اتمسفر اشاره کرد.
ارتباط اوتیسم و رفتار والدین
مصرف دارو‌های ضدافسردگی مخصوصا در 3 ماه نخست بارداری، سوء تغذیه و عدم دریافت فولیک اسید به میزان کافی، بالا بودن سن والدین، اختلالات دوران بارداری یا زمان زایمان و کم خونی یا کم وزنی نوزاد موقع تولد، عفونت‌‌های دوران بارداری، مواجهه مادر با سموم شیمیایی و فلزات سنگینن از دلایل احتمالی بروز اوتیسم در کودکان است.
در بارداری چه کنیم تا فرزندمان اوتیسم نگیرد؟
• مولتی ویتامین مصرف کنید: مصرف 400 میلی گرم اسید فولیک روزانه در دوران بارداری می‌تواند از بسیاری مشکلات مادرزادی از جمله تنگی کانال عصبی پیشگیری کند. در رابطه با اوتیسم هنوز این موضوع از نظر علمی به اثبات نرسیده اما متخصصان معتقدند تا حدی کمبود اسید فولیک در بروز این اختلال نقش دارد.
• اگر از افسردگی رنج می‌برید در مورد دارو‌های مصرفی در دوران بارداری با متخصص خود مشورت کنید.
• در دوران بارداری غذا‌های سالم بخورید، ورزش کنید و مراقب ابتلا به انواع عفونت‌‌ها باشید.
ارتباط اوتیسم و واکسیناسیون
برخلاف بسیاری ادعا‌ها تاکنون تحقیقات علمی به اثبات نرسانده که واکسیناسیون اطفال می‌تواند باعث اوتیسم شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر آمریکا، سازمان جهانی بهداشت و سازمان غذا و داروی آمریکا و انجمن اطفال آمریکا همگی تاکید اکید دارند که باید واکسیناسیون به موقع انجام شود و هیچ آماری از پایین تر بودن میزان اوتیسم در جوامعی که واکسیناسیون انجام نمیدهند وجود ندارد. اگر درمورد علائم اوتیسم نگرانید چه باید کرد:
اگر کودک شما دچار تاخیر در رشد است یا علائم اوتیسم و رفتارهای غیرطبیعی در رفتارش مشاهده میکنید به سرعت با روانشناس قرار ملاقات بگذارید امروزه ابزار‌ها و روش‌های مناسبی برای تشخیص اوتیسم وجود دارد. تست‌هایی هم وجود دارد که با پاسخ دهی به آنها میتوان احتمال اوتیسم را در کودک تشخیص داد. در بسیاری از موارد تشخیص اوتیسم زمانبر است. در این شرایط درمان‌ها را همزمان با روند تشخیص آغاز کنید. این درمان‌ها شامل استفاده از خدمات کاردرمانی، گفتاردرمانی، رفتار درمانی و بازی درمانی است.
بیشتر بدانید:
2- زندگی از دید یک فرد مبتلا به اوتیسم (autism)
3- ابتلا به اوتیسم با رسوب سرب در دندان نوزاد
4- علائم اوتیسم در نوزادان چیست؟ نشانه ها و علت اوتیسم کودکان
