مهمترین علائم بیش فعالی - کم توجهی در کودکان چیست؟
به طور کلی اختلال بیش فعالی-کم توجهی در کودکان در زمان نوجوانی تشخیص داده می شود و براساس منابع معتبر علمی میانگین سنی تشخیص این اختلال 7 سال است. وجود این علائم در کودکان بزرگتر می تواند نشانه ابتلا آنها به اختلال بیش فعالی-کم توجهی باشد ولی اغلب این کودکان در اوایل زندگی نیز طیف گسترده ای از این علائم را در خود داشته اند. در ادامه به 14 مورد از مهمترین علائم بیش فعالی در کودکان اشاره کرده و سپس به توضیح در مورد آنها می پردازیم:
اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) چیست؟
اختلال کم توجهی-بیش فعالی که به اختصار ADHD نیز نامیده می شود نوعی اختلال پیچیده عصبی- رشدی است که می تواند بر بسیاری از جنبه های زندگی کودک از جمله موفقیت در مدرسه و همچنین روابط او با همسالانش تاثیر بگذارد. علائم این اختلال بسیار گسترده و تشخیص آن در برخی موارد دشوار است. هر کودکی ممکن است در طول زمان حداقل برخی از علائم بیش فعالی را در خود تجربه کند ولی این مساله به معنای ابتلای او به این عارضه نمی باشد. بنابراین برای تشخیص عارضه پزشک باید کودک شما را با استفاده از معیارهای مختلف ارزیابی کند.
مهمترین علائم بیش فعالی در کودکان و نوجوانان
مهمترین علائم بیش فعالی که ممکن است برای والدین قابل تشخیص باشد شامل:
1- مشکل در توجه
به نظر می رسد که شایع ترین نشانه مشترک بیش فعالی عدم توانایی در شناخت نیازها و خواسته های دیگران است. که این عامل نیز خود می تواند به دو علامت بعدی زیر منجر شود:
• قطع کردن صحبت دیگران
• مشکل در رعایت کردن نوبت خود
2- قطع کردن صحبت دیگران
توجه متمرکز بر خود سبب می شود که کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی-کم توجهی دائم صحبت دیگران را در حین مکالمه قطع کرده و یا بازی کودکان دیگر را بهم بزند.
3- مشکل در رعایت کردن نوبت
کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی- کم توجهی معمولا در رعایت کردن نوبت خود در حین انجام فعالیت های کلاسی و یا در هنگام بازی با کودکان دیگر دچار مشکل می شوند.
4- آشفتگی در بروز عواطف
ابتلا به اختلال بیش فعالی باعث می شود کودک در کنترل احساسات خود دچار مشکل شده و یا در برخی مواقع دچار پرخاشگری شود.کودکان بزرگتر اغلب با همسالان خود درگیری و مشاجره دارند.
5- بی قراری و نا آرامی
احتمالا مهمترین علائم بیش فعالی بیقراری کودک است. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی معمولا توانایی آرام نشستن در یکجا را ندارند. آنها در صورت اجبار به نشستن ممکن است از جای خود برخاسته و شروع به دویدن به اطراف کنند. آنها در هنگام نشستن بر صندلی خود نیز با تکان های پیاپی دائما در جای خود پیچ و تاب می خورند.
6- شلوغ و پرسروصدا بودن
بی قراری و ناآرامی در کودکان مبتلا به بیش فعالی باعث می شود که بازی کردن های بی سروصدا و حفظ آرامش در طول مشارکت در فعالیت های تفریحی برای آنها دشوار شود.
7- ناتمام گذاشتن کارها
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است به انجام کارهای مختلف علاقه نشان دهند ولی معمولا در به پایان رساندن آنها مشکل دارند. به عنوان مثال ممکن است کودک انجام کار منزل و یا یک تکلیف درسی را شروع کرده و پیش از به پایان رساندن آن به سراغ کار بعدی که توجهش را به خود جلب کرده برود.
8- عدم تمرکز
عدم تمرکز نیز از مهمترین علائم بیش فعالی است. به نحوی که کودک حتی هنگامی که مستقیما با او صحبت می کنید قادر به توجه به گفته های شما نیست.
کودک ادعا می کند که صحبت های شما را شنیده در حالیکه قادر به تکرار هیچ یک از گفته های شما نیست.
9- اجتناب از تلاش ذهنی مستمر
مشکل عدم تمرکز باعث می شود کودک از انجام فعالیت هایی مانند توجه به درس یا انجام تکالیف درسی که نیاز به تلاش ذهنی مستمر دارد خودداری کند.
10- بی دقتی
کودکان مبتلا به بیش فعالی معمولا در ساماندهی امور و اجرای فعالیت هایی که نیاز به برنامه ریزی دارند دچار مشکل می شوند. این مساله می تواند به اشتباهات ناشی از بی دقتی منجر شود ولی با این حال نمی توان آن را نشانه تنبلی یا هوش پایین در این کودکان دانست.
11- خیال پردازی
کودکان مبتلا به بیش فعالی همیشه شلوغ و پر سروصدا نیستند. در واقع آرام بودن کودک و مشارکت کمتر او در فعالیت های گروهی در مقایسه با همسالان خود از دیگر علائم ابتلا به این اختلال است. کودک ممکن است به نقطه ای از فضا خیره شده و با نادیده گرفتن آنچه درمحیط پیرامونش رخ می دهد شروع به خیالبافی کند.
12- مشکل در نظم و ساماندهی امور
ابتلا به اختلال بیش فعالی باعث می شود که کودک در دنبال کردن کارها و فعالیت ها دچار مشکل شود. در نتیجه این مساله می تواند منجر به بروز مشکلاتی در مدرسه شود زیرا کودک به سختی قادر به نظم دهی به فعالیت ها و اولویت بندی در انجام تکالیف مدرسه است.
13- فراموش کردن وظایف
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است انجام کارهای روزانه مانند رسیدگی به امور شخصی و یا انجام تکالیف مدرسه را فراموش کنند. آنها اغلب اوقات وسایل شخصی خود از جمله اسباب بازی هایشان را گم می کنند.
14- بروز علائم در محیط های مختلف
کودک مبتلا به بیش فعالی علائم مربوط به این اختلال را در بیش از یک محیط نشان می دهد. به عنوان مثال ممکن است مشکل عدم تمرکز هم در محیط خانه و هم در مدرسه در کودک دیده شود.
سیر تغییر علائم همراه با بزرگ تر شدن کودک:
کودکان مبتلا به بیش فعالی علی رغم آنکه بزرگتر می شوند توانایی خود کنترلی آنها در مقایسه با سایر همسالان اغلب در سطوحی پایین باقی می ماند. این مساله اغلب سبب می شود که کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال در مقایسه با سایر همسالان خود نابالغ به نظر برسند. برخی از فعالیت های روزانه که ممکن است نوجوانان مبتلا به بیش فعالی در انجام آنها دچار مشکل شوند عبارتند از:
• تمرکز در درس ها و تکالیف مدرسه
• درک نشانه های اجتماعی
• سازش با همسالان
• حفظ و رعایت بهداشت شخصی
• کمک در انجام امور منزل
• مدیریت زمان
• دقت در رانندگی
کلام آخر
برخی از این رفتارها در مقاطعی از زمان در همه کودکان مشاهده می شود. در واقع خیال پردازی، بی قراری و یا پریدن به میان صحبت دیگران همگی از رفتارهای شایع در کودکان بوده و عاملی برای نگرانی به شمار نمی رود.
ولی وجود علائم زیر در کودک نگران کننده بوده و باید به پزشک مراجعه کرد:
• مجموعه ای از علائم بیش فعالی در مدتی طولانی در کودک شما مشاهده شود.
• رفتار کودک در موفقیت او در مدرسه تاثیر گذاشته و به تعاملات منفی با همسالانش منجر شود.
اختلال بیش فعالی در کودکان قابل درمان است. چنانچه کودک شما به این اختلال مبتلا شده است تمام گزینه های درمانی را امتحان کنید. چنانچه مهمترین علائم بیش فعالی ذکر شده در این متن را در رفتار فرزند خود مشاهده می کنید، می توانید به پزشک متخصص و یا یک روانشناس مراجعه کرده و در مورد انتخاب بهترین گزینه های درمان با او مشورت کنید.
بیشتر بدانید:
1- اختلال نقص توجه - بیش فعالی چیست؟
2- غذاهایی که برای کودک بیش فعال مناسب است؟
3- کودکان بیش فعال چه غذاهایی را نباید مصرف کنند؟
4- علائم بیش فعالی کودک چیست و بیش فعالی کودک چند نوع است؟
