کمبود کلسیم در کودکان و نوزادان به چه علت است؟

چرا کلسیم برای کودکان مهم است؟

کلسیم یک ماده معدنی ارزشمند است که در درجه اول به رشد مناسب استخوان های بدن کمک می کند. همانطور که کوچولوی شما به سرعت بزرگ شده و رشد می کند، کلسیم نیز در استحکام کلی استخوان های او نقشی اساسی را ایفا می کند، بنابراین برخورداری از سطوح مناسب این ماده معدنی برای رسیدن به این هدف بسیار مهم است. به علاوه دریافت میزان کافی از کلسیم در دوران رشد، پیامدهای طولانی مدتی را نیز به همراه دارد، زیرا توده استخوانی بزرگسالان بر اساس میزان کلسیم دریافتی آن ها در طی سال های نوزادی تا نوجوانی تعیین می شود. اضافه بر این، کلسیم بر عملکرد صحیح عضلات بدن، فعالیت قلب و انتقال تکانه های عصبی نیز اثرگذار است.

دلایل کمبود کلسیم در نوزادان و شیرخواران

قطع به یقین آگاهی داشتن نسبت به دلایل و عوامل منجر به کمبود کلسیم در بچه ها، به ما کمک می کند که تا حد امکان از بروز این مشکل تهدیدکننده سلامتی جلوگیری کنیم. از جمله عواملی که می توانند در کمبود کلسیم نقش داشته باشند، عبارتند از:

• کمبود اکسیژن در حین پروسه زایمان نوزاد.

• مصرف برخی از داروهایی که برای درمان عفونت های باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرند، مانند داروی جنتامایسین که می تواند بر سطوح کلسیم بدن دلبند کوچک شما تأثیر بگذارد.

• قرار نگرفتن بچه ها در معرض نور خورشید و یا دریافت ناکافی از آن، که منجر به کمبود ویتامین دی (D) می شود. از آنجا که ویتامین دی، به جذب مناسب کلسیم کمک می کند، بنابراین کمبود آن منجر به کاهش سطح کلسیم در بدن فرزند شما خواهد شد.

• نوزادانی که از نقص ژنتیکی مادرزادی به نام سندرم دی جورج (ناشی از نقص در کورموزوم شماره 22 که بر بسیاری از اندام های بدن از جمله قلب، سیستم ایمنی و همچنین روند رشد و تکامل تاثیر می گذارد) رنج می برند هم با سطح پایین کلسیم روبرو هستند.

• مطالعات نشان داده است که نوزادان مبتلا به پرکاری تیروئید مادرزادی نیز جزو بچه هایی هستند که از کمبود کلسیم در بدن خود رنج می برند.

• بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات متعدد، نوزادان نارس، به ویژه آن هایی که قبل از هفته 32 بارداری به دنیا می آیند، احتمالاً دچار کمبود کلسیم در کودکان زیر یکسال خواهند شد.

• برخی گمانه زنی ها در مورد نقش مادران دیابتی در ایجاد هیپوکلسمی (کلسیم پایین) در نوزادان آن ها وجود دارد. یک مطالعه نشان داد که به دلیل پرکاری تیروئید مادر ممکن است روابطی بین آن ها وجود داشته باشد.

• شاید برایتان عجیب باشد اما رژیم غذایی غنی از شیر گاو می تواند منجر به کمبود کلسیم شود. این امر در درجه اول به دو دلیل رخ می دهد. دلیل اول اینکه، بدن نوزادان و شیرخواران، قادر به جذب کلسیم موجود در شیر گاو نیست. و دلیل دوم نیز این است که شیر گاو بدن را اسیدی می کند. بنابراین لازم است کلسیم از استخوان ها گرفته شود تا این اسیدی شدن را جبران کند که این روند در نهایت منجر به از دست دادن کلسیم و افت سطوح آن در بدن می شود.

علائم کمبود کلسیم در کودکان

تشخیص علائم کمبود کلسیم در نوزادان و شیرخواران امری دشوار است. از این رو، بسیار مهم است که از این علائم به خوبی آگاهی داشته و مراقب بروز برخی از نشانه های کمبود کلسیم در بچه ها باشید:

• مشاهده یک لکه بزرگ عرق بر روی بالش (زیر سر او) و روی موهای فرزندتان در طول زمانی که چرت می زند.

• دمدمی مزاج شدن رفتار عاطفی فرزندتان و بروز تظاهراتی همچون خلق و خوی غیرمعمول و بی قراری در او. به علاوه ممکن است متوجه شوید که در کنترل دلبند وروجکتان، با مشکل روبرو شده اید.

• از مهمترین نشانه های کمبود کلسیم در کودک یک ساله دیر تشکیل شدن دندان ها و همچنین بروز نقایصی مانند لق بودن و هم تراز نبودن دندان ها به محض رشد آن ها.

• برجسته شدن شکم بچه که در نتیجه می تواند شبیه به شکم قورباغه، برآمده به نظر برسد.

• افت و پایین آمدن میزان تمرکز ذهنی از دیگر نشانه های کمبود کلسیم در کودکان است.

• بی علاقه شدن به محیط و اتفاقات پیرامون خود.

• از دست دادن اشتها.

• بیش از حد مستعد شدن در برابر بیماری ها به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن.

• ایجاد مشکل در خواب شبانه. یکی از اختلالات رایج در این هنگام "وحشت شبانه" است که بر اثر آن بچه در طی خواب عمیق، دچار ترس شدیدی شده و با گریه بیش از حد و جیغ زدن از خواب می پرد. بنابراین حواستان به این علامت باشد.

• بروز تشنج و حمله ناگهانی صرع مانند به دلیل کمبود اکسیژن رسانی به مغز.

• مشاهده حرکات غیرطبیعی در صورت، مانند جمع کردن و پیچاندن ناگهانی زبان و لب ها، لرزیدن و حرکات سراسیمه چشم ها و ...

• رشد ضعیف و تغییر شکل مفاصل.

• فشار خون پایین.

• انقباض شدید و غیرارادی عضلات (تتانی) یا گرفتگی (اسپاسم) در دست ها و پاها گویی که بچه تشنج کرده است. این یک علامت بسیار جدی و خطرناک کمبود کلسیم در کودکان است و اگر کمبود کلسیم در چنین مواردی به سرعت رفع نشود، متاسفانه می تواند منجر به مرگ شود.

درمان کمبود کلسیم در کودکان 

درست است که کمبود کلسیم مشکلی جدی است و تبعات خطرناکی را نیز به دنبال دارد اما خوشبختانه این اختلال را می توان با انجام دادن چند اقدام ساده، اصلاح کرد:

• اطمینان حاصل کنید که بچه ها به نور خورشید دسترسی کافی دارند. برخورداری از سطوح کافی ویتامین D، به جذب مناسب کلسیم در بدن کمک می کند.

• شیر مادر یکی از بهترین منابع کلسیم برای نوزادان و شیرخواران است. بنابراین با دلایل غیرضروری مثل حفظ زیبایی شکل ظاهری سینه ها، یا تنبلی و مواردی از این دست، دلبند خود را از این منبع غنی و ارزشمند محروم نکنید.

• برای آن دسته از بچه هایی که به دلیل کمبود کلسیم، دچار تشنج شده اند، راه حل تزریق مستقیم کلسیم به درون جریان خون وجود دارد. این کار باید توسط پزشک متخصص و در یک مرکز با تجهیزات پزشکی انجام شود. با این حال، این روش یک اشکال اساسی دارد و آن هم این است که اگر تزریق کلسیم خیلی سریع صورت گیرد، می تواند منجر به نارسایی قلبی شود.

در حالی که کمبود کلسیم در کودکان را می توان با روش هایی که در بالا ذکر شد، اصلاح کرد اما بهتر است که این مشکل به سرعت برطرف شود، زیرا مشاهده شده که بیشتر نوزادان تازه متولد شده در برابر مقادیر کم کلسیم، آسیب پذیر هستند. اقدامات سریع به این دلیل انجام می شوند که مطمئن شویم هیچ آسیب دائمی ایجاد نشده و فرزند دلبند شما می تواند بدون وجود هیچ گونه عوارض اثرگذار بر سلامتی، به خوبی تا دوران بزرگسالی رشد کند.

مطالعه بیشتر:

فواید مصرف ویتامین D برای کودکان

چگونه ویتامین مورد نیاز کودک را تامین می کنید؟

نشانه های کمبود کلسیم در دوران شیردهی چیست؟

چه کودکانی باید ویتامین بخورند و آیا باید به کودک مکمل داد؟