درک کودک از عدالت در هر مرحله از زندگی چیست؟
"این عادلانه نیست!" شاید شما در زندگی خود برای بارها و بارها این حرف را زده باشید! درست است؟ اما آیا تا به حال به این مسأله فکر کرده اید که عدالت واقعا چه معنایی دارد؟ درک کودک از عدالت چیست؟ چه چیزی را عادلانه و چه چیزی را غیر عادلانه تعبیر می کنند؟ در ادامه این متن می خواهیم با شما در مورد درک کودک از عدالت گفت و گو کنیم.
درک کودک از عدالت
عدالت یکی از مهّم ترین مفاهیم و ارزش های اخلاقی است که به ما کمک می کند تا بفهمیم چه چیزی منصفانه است، یا به بیان دیگر چه چیزی درست بوده و چه چیزی نادرست است.
عدالت در همه ابعاد زندگی انسان ها جریان داشته و هنگامی که برقرار می شود، هر کسی می تواند آنچه را که شایسته آن است، به دست آورد و به حق مسلم خود برسد. بنابراین با برخورداری از عدالت، افراد در هر سن و جایگاهی و با هر نژادی می توانند به خوبی زندگی کنند و از فرصت های برابر برخوردار شوند.برخورداری از عدالت، شانس موفقیت را به همه می دهد و این دنیا را به مکانی بهتر برای همه ما تبدیل می کند. در حقیقت، بدون عدالت، جهان ممکن است رو به زوال رفته و از هم بپاشد!
اگرچه سیستم های اجتماعی و قوانین مدنی، تا حد زیادی به حفظ عدالت کمک می کنند، اما در واقع این هر کدام از ما هستیم که باید به عنوان عضوی از بدنه یک اجتماع، به اصول اخلاقی از جمله حفظ عدالت پایبند بوده و به نابرابری ها و بی عدالتی ها اعتراض کنیم. این ویژگی شخصیتی از بارزترین خصوصیات افراد برتر تاریخ بوده و برخورداری از آن سبب می شود تا افراد به حد نهایت رشد اخلاقی دست پیدا کنند.
اما چگونه می توان به این خصوصیت ویژه دست یافت؟
باید بدانید که اگرچه در حقیقت عدالت خواهی در ذات و فطرت همه ما نهادینه شده اما برای بروز یافتن آن، باید از دوران کودکی بر روی این ویژگی کار کرد و آن را پرورش داد. شاید فکر کنید که مگر بچه ها هم مفهوم عدالت را درک می کنند؟! حقیقت این است که بله! و ما به عنوان والدین وظیفه داریم تا با در نظر گرفتن این موضوع مهم به تقویت هرچه بیشتر این خصوصیت کمک کنیم.
درک کودک از عدالت در هر مرحله از زندگی
کودکان به مرور زمان و با بزرگتر شدن، به اهمیت برخورداری از ارزش های اخلاقی واقف شده و برای دست یافتن به آن ها تلاش می کنند. یکی از این ارزش های اخلاقی، عدالت خواهی است.
درک کودک از عدالت به طور معمول از حوالی سنین 4 تا 6 سالگی آغاز می شود. البته معنا و مفهوم عدالت در ذهن بچه هایی که در این سنین هستند، با آنچه که در ذهن ما بزرگسالان است، کمی تفاوت دارد. بچه ها در این دوران بیشتر به بی عدالتی نسبت به خودشان اعتراض داشته و در مقابل ظلم به دیگران معمولا واکنشی از خود نشان نمی دهند. به عنوان مثال، اگر شما در هنگام تقسیم چند اسباب بازی، تعداد کمتری به فرزند دلبندتان بدهید، ممکن است آن را بی عدالتی در نظر گرفته و به شما اعتراض کند. اما اگر این کار را در حق کودک دیگری انجام دهید، خواهید دید که فرزندتان نه تنها حرفی نمی زند، بلکه ممکن است از شما بابت دادن اسباب بازی زیاد به خودش، تشکر هم بکند! به یاد داشته باشید که بابت این مسأله، از کوچولوی خود ناامید نشوید، زیرا این واکنشی طبیعی بوده و تا حدی در حس خودخواهی ریشه دارد که تا پیش از 8 سالگی بسیار معمول است. اما در عین حال بی تفاوت از کنار آن رد نشده و از همین زمان برای تقویت حس عدالت خواهی در دلبندتان تلاش کنید.
با گذر از سن 8 سالگی و افزایش تعاملات اجتماعی، بچه ها بیشتر معنای عدل و انصاف را درک کرده و روز به روز بیشتر به این مفاهیم اهمیّت می دهند. در این زمان می توان انتظار داشت که کودک در مقابل هر نوع بی عدالتی (چه در حق خودش و چه در حق دیگران)، خشمگین شده و به آن واکنش نشان دهد. با گذشت زمان و رسیدن به سنین نوجوانی و جوانی، ویژگی عدالت خواهی در فرزندان ما شاخص تر و پررنگ تر می شود. ما انتظار داریم که در این سنین، افراد در مقابل هرگونه ظلم و بی عدالتی، ایستادگی کرده و حتی اگر به ضررشان باشد، باز هم با رعایت شرط انصاف، از منافع شخصی خود بگذرند تا عدالت محقق شود.
البته نباید این نکته مهم را فراموش کرد که رشد خصوصیت عدالت خواهی در افراد، تا حد بسیار زیادی تابع فرهنگ جامعه و آموزش های خانواده است و اگر در این موارد ضعفی وجود داشته باشد، نمی توان امیدوار بود که بچه ها به درک خوبی از عدالت برسند.
به عنوان پدر و مادر، چه باید کرد؟
اگر به دنبال ساختن جامعه ای هستید که در آن ظلم و بی عدالتی وجود نداشته باشد، این خود شما هستید که باید دست به کار شوید. اینکه همیشه منتظر اقدام از سوی مسئولین و مجریان قانون بود، راه حل درستی برای رسیدن به یک جامعه آرمانی نیست. در حقیقت هر کدام از ما به عنوان سازندگان یک اجتماع موظفیم تا به عدالت پایبند باشیم و به علاوه فرزندانی را تربیت کنیم که آن ها نیز در مقابل ظلم سکوت نکرده، در هر وضعیتی به دنبال رعایت انصاف باشند و در یک کلام به انسانیت پایبند باشند. برای محقق شدن این امر، همانطور که در بالا اشاره کردیم، باید از همان کودکی روی ویژگی های اخلاقی بچه ها و به ویژه حس عدالت خواهی آنان کار کرد. راهکارهای زیر، از جمله مواردی هستند که به شما برای رسیدن به این هدف مهم کمک خواهند کرد. برای کمک به درک مفهوم عدالت، به فرزندان خود بگویید که:
- شما باید به همه مردم احترام بگذارید، حتی اگر آن ها با شما متفاوت باشند.
- در صورت مشاهده برخورد ناعادلانه با دیگران، سکوت نکرده و حتما به آن ها کمک کنید.
- به جای در نظر گرفتن آنچه برای شما بهتر است، به این فکر کنید که چه چیزی برای همه بهتر است.
- در هر زمان از قوانین پیروی و اطاعت کنید.
- مردم را نادیده نگیرید و در صورت امکان، آن ها را نیز در فعالیت های خود بگنجانید.
- در تمام کارهایی که انجام می دهید صادق و منصف باشید.
علاوه بر این آموزش ها و تمرین مداومشان، درمورد درک کودک از عدالت به خاطر داشته باشید که خودتان هم به عنوان الگوی زندگی فرزندتان، به تمامی این قواعد پایبند بوده و در عین حال هرگز به خاطر منفعت شخصی، عدالت را پایمال نکنید.
مطالعه بیشتر:
والدین چگونه فرزند شاد تربیت کنند؟
7 راهکار برای تربیت فرزندانی شاد و خوش بین
بهترین روش برای تربیت فرزند در شرایط امروزی چیست؟
تربیت کودک لجباز و بهترین روش برای تربیت کودک لجباز چیست؟
