بی اختیاری ادرار در زنان وآیا بی اختیاری ادرار درمان می شود؟

بی اختیاری ادرار در زنان بیشتر رخ می دهد یا در مردان؟

بی اختیاری ادرار یک مشکل شایع است که بسیاری از افراد را درگیر می کند. طبق انجمن اورولوژی آمریکا، یک چهارم تا یک سوم مردان و زنان در سنین بالا بی اختیاری ادرار را تجربه می کنند. بی اختیاری ادرار در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. تصور می شود که 30 درصد از زنان 30-60 ساله از آن رنج می برند، در حالی که 5 درصد از مردان این عارضه را تجربه می کنند که علت اصلی آن عوارض ناشی از بارداری، زایمان و یائسگی است.

آیا بی اختیاری ادرار در زنان درمان می شود؟

درمان خانگی بی اختیاری ادرار در زنان جوان و مسن به علت ایجاد کننده و شدت آن بستگی دارد. در واقع ابتدا باید مشخص گردد که علت بی اختیاری ادرار در زنان جوان چیست تا بتوان بهترین گزینه درمانی را انتخاب کرد. انتخاب نوع درمان به عوامل مختلفی از جمله شدت بی اختیاری، سن بیمار، سلامت عمومی و وضعیت روانی آنها بستگی خواهد داشت.

انواع بی اختیاری در زنان

انوع بی اختیاری ادرار در زنان عبارتند از:

• بی اختیاری استرسی: هنگام سرفه، خندیدن یا انجام برخی فعالیت ها مانند دویدن یا پریدن، ادرار نشت می کند.

• بی اختیاری فوری: در این نوع نیاز ناگهانی و شدیدی به ادرار کردن وجود دارد و ادرار همزمان یا بلافاصله بعد از آن نشت می کند.

• بی اختیاری سرریز: عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه می تواند منجر به نشت بعد از تخلیه شود

• بی اختیاری کامل: مثانه نمی تواند ادرار را ذخیره کند و مدام نشت می کند.

• بی اختیاری عملکردی: ادرار نشت می کند زیرا ممکن است به دلیل مشکل حرکتی فرد به موقع به دستشویی نرسد.

• بی اختیاری مخلوط: ترکیبی از انواع مختلف

علائم بی اختیاری ادراری استرسی در زنان چیست؟

علامت اصلی بی اختیاری ادراری استرسی در زنان ترشح ادرار (نشت) ناخواسته است. زمان و چگونگی این امر به نوع بی اختیاری ادرار بستگی دارد. این رایج ترین نوع بی اختیاری ادرار است و بیشتر در زنانی که زایمان کرده یا یائسگی را پشت سر گذاشته اند دیده می شود. هنگامی که مثانه و عضلات درگیر در کنترل ادرار تحت فشار اضافی ناگهانی قرار می گیرند، ممکن است فرد به طور غیر ارادی ادرار کند. مثلا در مواقع:

• سرفه، عطسه یا خندیدن

• بلند کردن جسم سنگین

• ورزش کردن

علائم بی اختیاری فوریتی ادرار در زنان چیست؟

بی اختیاری فوریتی ادرار در زنان یک نوع رفلکس یا "مثانه بیش فعال" شناخته می شود، این دومین نوع متداول بی اختیاری ادرار است. در این نوع، انقباض ناگهانی و غیر ارادی دیواره عضلانی مثانه که باعث تمایل به ادرار می شود و نمی توان آن را متوقف کرد.

وقتی تمایل ناگهانی به دفع ادرار ایجاد می شود، فرد بدون توجه به تلاش برای نگه داشتن ادرار، مدت بسیار کمی قبل از ترشح ادرار فرصت دارد تا خود را به دستشویی برساند. جرقه ایجاد کننده تمایل ناگهانی به دفع ادرار ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• تغییر ناگهانی موقعیت

• صدای آب روان

• رابطه جنسی، به خصوص در زمان ارگاسم

آسیب دیدن عضلات یا سیستم عصبی کنترل کننده مثانه می تواند علت اصلی این عارضه باشد.

علائم بی اختیاری سرریز چیست؟

این مورد بیشتر در مردان مبتلا به مشکلات غده پروستات، مثانه آسیب دیده یا مجرای ادرار مسدود شده دیده می شود. بزرگ شدن غده پروستات می تواند فضای داخلی مثانه را کم کند و در این شرایط مثانه نمی تواند به اندازه کافی ادرار را ذخیره کند و یا مثانه نمی تواند به طور کامل تخلیه شود و باعث نشت ادرار خواهد شد. در این موارد معمولا بیماران مرتباً به دفع ادرار نیاز دارند و ممکن است قطره قطره ادرار کنند.

علائم بی اختیاری ادراری عملکردی چیست؟

در بی اختیاری عملکردی، فرد می داند که نیاز به دفع ادرار دارد، اما به دلیل مشکل حرکتی نمی تواند به موقع خود را به دستشویی برساند. علل شایع بی اختیاری عملکردی عبارتند از:

• گیجی

• زوال عقل

• ضعف بینایی یا تحرک

• مهارت ضعیف در باز کردن دکمه های شلوار

• افسردگی، اضطراب

بی اختیاری عملکردی در میان افراد مسن شیوع بیشتری دارد و در خانه های سالمندان شایع است.

علائم بی اختیاری کامل ادرار چیست؟

این یا بدان معناست که در فرد به طور مداوم ادرار نشت می کند، یا به طور دوره ای مقدار زیادی ادرار به صورت غیر قابل کنترل خارج می شود.ممکن است بیمار دارای یک مشکل مادرزادی باشد و یا نخاع و سیستم ادراری او آسیب دیده باشد یا بین مثانه و پیشابراه یک فیستول (مجرای باز) وجود داشته باشد.

علل بی اختیاری ادرار در زنان چیست؟

این عارضه به دلایل گوگاگونی ممکن است رخ دهد، ازجمله:

بی اختیاری استرسی

بی اختیاری استری زمانی رخ می دهد که نشت ادرار همیشه نیست و در برخی مواقع خاص رخ می دهد. عوامل ایجاد کننده بی اختیاری استری عبارتند از:

• بارداری و زایمان که در طی آن به عضلات فشار زیادی وارد می شود.

• یائسگی زیرا افت استروژن می تواند عضلات را ضعیف کند

• برداشتن رحم و برخی دیگر از اقدامات جراحی

• سن

• چاقی

• سیستیت، التهاب مخاط مثانه

• مشکلات سیستم عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) ، سکته مغزی و بیماری پارکینسون

بی اختیاری ادرار چه مشکلاتی می تواند ایجاد کند؟

عدم توانایی در نگهداری ادرار، گاهی اوقات منجر به ناراحتی، خجالت و نیز مشکلات جسمی دیگری می شود. این مشکلات شامل:

• مشکلات پوستی: فرد مبتلا به بی اختیاری ادرار به احتمال زیاد دچار زخم های پوستی، بثورات جلدی و عفونت می شود زیرا پوست در بیشتر مواقع مرطوب و در معرض ادرار است. رطوبت دائمی برای بهبود زخم مضر است و همچنین باعث ایجاد عفونت های قارچی می شود.

• عفونت های دستگاه ادراری: استفاده طولانی مدت از کاتتر ادراری به طور قابل توجهی خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.

• افتادگی واژن و رحم: بخشی از واژن، مثانه و گاهی اوقات مجرای ادرار می تواند به سمت پایین بیفتد. علت این امر معمولاً ضعف عضلات کف لگن است.خجالت کشیدن که می تواند منجر به افسردگی شود. هر کسی که نگران بی اختیاری ادرار است، باید به پزشک مراجعه کرده و برای درمان آن اقدام کند.

درمان بی اختیاری ادرار در زنان چیست؟

درمان بی اختیاری ادرار در زنان به شدت و نوع آن بستگی دارد. مثلا اگر فرد دچار بی اختیاری استرسی خفیف باشد بهترین درمان تقویت عضلات کف لگن برای کنترل بهتر مثانه است. تمرینات کف لگن که به آن تمرینات کگل نیز گفته می شود، به تقویت عضله ادرار و عضلات کف لگن کمک کرده و بی اختیاری را درمان می کند.

آموزش مثانه برای درمان بی اختیاری ادرار

• تلاش برای تأخیر در تخلیه: هدف کنترل ادرار است. بیمار می آموزد که هر زمان تمایل به انجام این کار وجود دارد چگونه ادرار کردن را به تأخیر بیندازد.

• تخلیه مضاعف: این شامل ادرار کردن، سپس چند دقیقه صبر کردن، سپس دوباره ادرار کردن است.

• جدول زمانی توالت: فرد برنامه ریزی برای رفتن به سرویس بهداشتی را در ساعت های معین در طول روز انجام می دهد، مثلاً هر 2 ساعت.

آموزش مثانه به بیمار کمک می کند تا به تدریج کنترل مثانه خود را بدست آورد.

درمان دارویی برای بی اختیاری ادرار در زنان

در برخی موارد که بی اختیاری ادرار نسبتا شدید است، درمان دارویی ضرورت دارد. این نوع داروها معمولاً همراه با سایر روش ها یا تمرینات تجویز می شوند. داروهای زیر برای درمان بی اختیاری ادرار تجویز می شوند:

• داروهای آنتی کولینرژیک مثانه های پرکار را آرام می کنند و ممکن است به بیماران مبتلا به بی اختیاری فوریتی کمک کنند.

• استروژن موضعی ممکن است بافت در مجرای ادرار و واژن را تقویت کرده و برخی از علائم را کاهش دهد.

• ایمی پرامین (توفرانیل) یک داروی ضد افسردگی سه حلقه ای است.

ابزار کمکی برای درمان بی اختیاری ادرار در زنان

دستگاه های پزشکی زیر برای درمان بی اختیاری ادرار در زنان طراحی شده است:

• پساری: یک حلقه سفت و محکم در واژن قرار می گیرد. این وسیله به بالا نگه داشتن مثانه و جلوگیری از نشت ادرار کمک می کند.

• بوتاکس (سم بوتولینوم نوع A): با تزریق این ماده در عضله مثانه، این می تواند به کسانی که مثانه بیش فعال دارند کمک کند.

• عوامل حجیم کننده: با تزریق داخل بافت اطراف مجرای ادرار، این ها به بسته ماندن مجرای ادرار کمک می کنند.

جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار در زنان

چنانچه سایر روش های درمانی موثر نباشد، جراحی تقریبا آخرین گزینه است. زنانی که قصد بچه دار شدن دارند قبل از تصمیم گیری درمورد گزینه های جراحی باید با پزشک مشورت کنند.

• روش های اسلینگ: برای کمک به حمایت از مجرای ادرار و جلوگیری از نشت ادرار، مش زیر گردن مثانه قرار داده می شود.

• کولپوسوسپانسیون: در این روش بالا بردن گردن مثانه می تواند به رفع بی اختیاری استرس کمک کند.

• اسفنگتر مصنوعی: ممکن است یک اسفنگتر مصنوعی یا دریچه ای برای کنترل جریان ادرار بین مثانه و مجرای ادرار کارگذاری شود.

روش های دیگر کنترل بی اختیاری ادرار

کاتتر ادراری: کاتتر لوله ای که از مثانه، از طریق مجرای ادرار خارج می شود و از بدن خارج می شود و در کیسه ای جمع می شود که ادرار را جمع می کند.

پد جاذب: طیف گسترده ای از پد جاذب برای خرید در داروخانه ها و سوپرمارکت ها و همچنین بصورت آنلاین موجود است که ادرار نشت شده را جذب می کند.

چه عواملی احتمال ابتلا به بی اختیاری ادرار در زنان را افزایش می دهد؟

موارد زیر عوامل خطر مرتبط با بی اختیاری ادرار در زنان هستند:

• چاقی: افزایش بیش از حد وزن به مثانه و عضلات اطراف آن فشار وارد می کند. این فشار باعث ضعف عضلات شده و باعث می شود نشت ادرار در هنگام عطسه یا سرفه رخ دهد.

• سیگار کشیدن: کشیدن سیگار می تواند منجر به سرفه مزمن شود، که در طولانی مدت منجر به دوره هایی از بی اختیاری می شود.

• پیری: عضلات مثانه و مجرای ادرار با افزایش سن ضعیف می شوند.

• برخی بیماری ها و شرایط: دیابت، بیماری های کلیوی، آسیب نخاعی و بیماری های عصبی، به عنوان مثال سکته، خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار در زنان سالمند را افزایش می دهد.

راه های تشخیص بی اختیاری ادرار

اگر شک دارید که نشت کمی ادرار واقعا بی اختیاری هست یا نه از متخصص کلی و مجاری ادراری کمک بگیرید. متخصص با کمک روش های زیر تشخیص این عارضه را قطعی خواهد کرد.

معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است واژن را معاینه کرده و قدرت عضلات کف لگن را بررسی کند. آنها ممکن است مقعد یک بیمار مرد را بررسی کنند تا مشخص کنند آیا غده پروستات بزرگ شده است یا نه.

• تجزیه و تحلیل ادرار: آزمایشات لازم مربوط به علائم عفونت و ناهنجاری انجام می شود.

• آزمایش خون: این تست می تواند عملکرد کلیه را ارزیابی کند.

• اندازه گیری پسماند ادرار (PVR): این ارزیابی مشخص می کند که مقدار ادرار باقی مانده در مثانه پس از تخلیه ادرار چقدر است.

• سونوگرافی لگن: تصویری برداری به تشخیص هر گونه ناهنجاری کمک کند.

• آزمایش استرس: از بیمار خواسته می شود فشار ناگهانی وارد کند در حالی که پزشک علائم نشت ادرار را بررسی می کند.

• آزمایش اورودینامیک: این تعیین می کند که مثانه و عضله اسفنکتر ادراری چه میزان فشار را می توانند تحمل کنند.

• سیستوگرام: با اشعه ایکس تصویری از مثانه ارائه می شود.

• سیستوسکوپی: که یک روش دیگر برای تشخیص علت بی اختیاری ادرار در زنان است که در آن از یک لوله نازک که انتهای آن عدسی است به مجرای ادرار وارد می شود. پزشک می تواند هر گونه ناهنجاری در دستگاه ادراری را مشاهده کند.

مطالعه بیشتر: 

زمان شروع تکرر ادرار در بارداری چه موقع است؟

روش های خانگی درمان بی اختیاری ادرار در کودکان چیست؟

مشکلات ادراری در دوران بارداری چند نوع و به چه علت است؟

مشکل تکرر ادرار در بارداری چه زمانی غیر طبیعی محسوب می شود؟