اهمیت بازی برای کودکان
شما هم جزو آن دسته از والدینی هستید که فکر می کنید بازی کردن تنها یک تفریح و روشی برای تخلیه انرژی بچه ها است؟ اگر اینطور است باید بگوییم که کاملا در اشتباه هستید. در واقع بازی ها، نکات مثبت و فواید دیگری را نیز برای دلبندتان به همراه دارند که با خواندن این مقاله می توانید در مورد اهمیت بازی برای کودکان بیشتر بدانید. از جمله نکات کلیدی که در این متن راجع به اهمیت بازی در کودکان به آن ها اشاره می شود و احتمالا برایتان جالب خواهد بود، این است که:
• اهمیت و ضرورت بازی برای کودکان این است که بازی کردن کلیدی برای یادگیری، رشد، ارتقای اعتماد به نفس و ایجاد حال خوب در فرزند شما محسوب می شود.
• بازی های بدون ساختار و چهارچوب و رایگان، بهترین نوع بازی برای کودکان خردسال به شمار می روند.
• با رشد بچه ها، نحوه بازی کردن آن ها نیز تغییر می کند.
اهمیت بازی برای کودکان
بازی کردن در فرآیند یادگیری و رشد فرزند شما نقش اساسی دارد. هنگامی که کودک شما بازی می کند، این کار روش ها و زمان های مختلف و بسیاری را برای یادگیری در اختیار او قرار می دهد. بازی کردن همچنین به دلبند شما کمک می کند تا:
• اعتماد به نفس پیدا کند.
• احساس دوست داشتن، خوشبختی و امنیت کند.
• مهارت های اجتماعی، زبان و ارتباطات خود را توسعه دهد.
• درباره چگونگی مراقبت از دیگران و همچنین محیط زیست و اطراف خود بیشتر یاد بگیرد.
• مهارت های بدنی و توانمندی های جسمانی را پرورش دهد.
انواع مختلف بازی ها
بازی های بدون ساختار و رایگان بهترین نوع بازی برای کودکان خردسال هستند. انجام دادن این بازی ها، بستگی به آن چیزی دارد که در آن زمان رخ داده و مورد توجه فرزند شما قرار می گیرد. بازی های رایگان برنامه ریزی نشده هستند و به کودک اجازه می دهند تا از تخیل خود استفاده کرده و با سرعت خودش در مسیری که دوست دارد، حرکت کند.
نمونه هایی از بازی های بدون ساختار که ممکن است بچه ها به آن ها علاقه نشان دهند، عبارت هستند از:
• بازی های خلاقانه به تنهایی یا با دیگران، از جمله بازی های هنری یا موسیقی.
• بازی های تخیلی و ذهنی به عنوان مثال، ساخت خانه ها با وسایل خانه بازی یا با جعبه یا پتو، لباس پوشیدن و اجرا کردن شخصیت های مختلف بر حسب لباسی که به تن کرده اند، آرایش کردن و یا حتی بازی منتسب به خاله بازی که در آن بچه ها نقش های مختلفی همچون پدر، مادر و غیره را به صورتی باورپذیر بر عهده گرفته و نقش آفرینی می کنند.
• جست و جو و اکتشاف در فضای بازی جدید یا مورد علاقه مانند کمد، حیاط خانه، پارک، زمین بازی و غیره.
شما می توانید بخشی از بازی های بدون ساختار وروجک خود باشید و با او مانند یک هم بازی، مشارکت کنید. گاهی اوقات تمام کاری که به عنوان پدر یا مادر باید انجام دهید، این است که فرزند خود را به سمت درست هدایت کنید، مثلا او را به سوی لباس ها و اسباب بازی هایش، یا به سمت میز و مداد رنگی و کاغذهای او ببرید تا مشغول بازی شود. بعضی اوقات هم هستند که ممکن است لازم باشد کمی بیشتر فعال باشید. به عنوان مثال به او برای بازی کردن ایده بدهید: خب به نظرت امروز "چطور لباس بپوشیم؟" یا اینکه "امروز می خواهی نقش چه کسی را بازی کنی؟".
بازی های ساختاری متفاوت هستند. این سبک از بازی ها سازمان یافته تر بوده، در یک زمان ثابت یا در یک فضای مشخص اتفاق می افتند و اغلب توسط یک بزرگسال هدایت می شوند.
برای اینکه بهتر متوجه شوید به چه بازی هایی اشاره داریم، می توانید با نمونه هایی از بازی های ساختار یافته که در متن زیر به آن ها اشاره شده است، آشنا شوید:
• کلاس های آشنایی با آب (بازی با آب) برای کودکان نوپا و یا کلاس های یادگیری شنا برای کودکان بزرگتر.
• گروه های قصه گویی برای کودکان نوپا و پیش دبستانی در کتابخانه محلی
• کلاس های رقص، موسیقی یا نمایش برای بچه ها در هر سنی که اهمیت بازی گروهی برای کودکان را متذکر می شوند.
• بازی های رومیزی یا تخته ای خانوادگی مانند انواع پازل ها و ...
• ورزش های اصلاح شده مانند کریکت، بسکتبال، فوتسال، فوتبال و ... که انتخابی مناسب برای کودکان کمی بزرگتر هستند.
اهمیت بازی کودکان چیست و بازی ها چگونه با فرزند شما رشد و پیشرفت می کنند؟
با رشد دلبند دوست داشتنیتان، اهمیت بازی برای کودکان و نحوه بازی کردن او نیز تغییر می کند. احتمالا متوجه خواهید شد که به مرور زمان فرزندتان خلاق تر شده و با اسباب بازی ها و ایده هایش، بازی های جدید و بیشتری را آزمایش می کند. البته که این مساله ممکن است به این معنی باشد که حالا دیگر او برای بازی کردن به مکان و زمان بیشتری نیاز دارد.
به علاوه، بچه ها همانطور که بزرگ و بزرگ تر می شوند، با امتحان کردن اشکال مختلف بازی در مسیر رشد و تکامل خود پیش می روند. این روند شامل بازی کردن به تنهایی، بازی در کنار سایر کودکان و همچنین انجام بازی های تعاملی با سایر بچه ها است.
ایده هایی برای بازی کردن در سنین مختلف بچه ها
نوزادان تازه متولد شده و شیرخواران: برای تشویق رشد و تکامل، این ایده ها را اجرایی و بازی کنید. برای بچه های کوچک در این سنین، بهترین اسباب بازی خود شما هستید. نگاه کردن به صورت شما و شنیدن صدایتان برای کوچولویی که تازه پا به این دنیا گذاشته است، به تنهایی یک بازی جذاب به حساب می آید و اگر لبخند بزنید، این جذابیت چندین برابر هم خواهد شد.
شاید دوست داشته باشید ایده ها و بازی های زیر را با دلبند شیرین خود امتحان کنید:
• موسیقی، آهنگ ها و یا وارد کردن ضربه های ملایم و آرام به شکم فرزندتان هنگام آواز خواندن یا به صدا درآوردن زنگ: این فعالیت ها باعث تحریک و تقویت قدرت شنوایی و حرکات او می شوند.
• دالی بازی (پوشاندن صورت با دست ها و سپس باز کردن آن ها و نشان دادن مجدد چهره): این بازی به نظر ساده، برای رشد اجتماعی و عاطفی کوچولوی کنجکاو شما یک راه عالی است.
• قلقلک های ملایم یا لمس کردن اشیا با بافت های مختلف: مانند پر، گل، فلز یا کف: این کارها باعث پیشرفت حس لامسه می شوند.
• قرار دادن اشیایی در اختیار فرزندتان با اندازه ها، رنگ ها و شکل های مختلف: این موارد می توانند دلبند شما را به دستیابی و چنگ زدن موارد مختلف ترغیب کنند.
• مبلمان محکم، توپ، اسباب بازی ها یا جعبه ها: این موارد می توانند به وروجک شما کمک کنند تا بتواند سینه خیز رفتن را امتحان کند و یا اینکه بایستد و راه برود. در نظر گرفتن زمان منظمی برای سینه خیز رفتن بر روی شکم و زمین، بسیار مهم است. این کار به دلبند شما کمک می کند تا قدرت بدنی و کنترل عضلات خود را توسعه دهد. سینه خیز رفتن و تلاش برای حرکت به جلو بر روی شکم، همچنین به فرزند شما اجازه می دهد تا دنیا را از منظری متفاوت ببیند و تجربه کند.
کودکان نوپا: برای تشویق رشد و تکامل، این ایده ها را اجرایی و بازی کنید
در اینجا ایده هایی وجود دارند که کودک نوپای شما ممکن است از انجام دادن آن ها لذت ببرد:
• چیزهای بزرگ و سبک مانند جعبه های مقوایی، سطل ها یا توپ های بازی می توانند کودک شما را به دویدن، ساختن، فشار دادن و یا کشیدن ترغیب کنند.
• خط کشیدن با گچ، استفاده از طناب، آلات موسیقی یا ظروف می توانند مهارت هایی همچون پریدن، لگد زدن، پایکوبی کردن، قدم برداشتن و دویدن را تشویق کنند.
• حلقه ها، جعبه ها، سنگ های بزرگ یا بالش ها برای پرورش مهارت هایی همچون بالا رفتن، متعادل ماندن، پیچ و تاب خوردن، این سو و آن سو جنبیدن یا غلتیدن مناسب هستند.
• بازی های پیراستن و مرتب کردن خود با روسری، کلاه و ... برای تقویت قوه تخیل و خلاقیت انتخاب بسیار خوبی به شمار می روند.
• برآمدگی ها، تونل ها یا گوشه ها می توانند فرزند شما را به انجام فعالیت های بدنی مانند خزیدن و کاوش کردن محیط اطراف خود تشویق کنند.اگر هنگام بازی کودک نوپای خود موسیقی مورد علاقه او را پخش کنید، می تواند صداها و ریتم های مختلف را حین بازی کردن آزمایش کند. همچنین ممکن است دوست داشته باشید با کوچولوی خود به آواز، رقص و کف زدن بپردازید. این هم اقدام جذابی است که بچه ها به آن علاقه دارند.
کودکان پیش دبستانی: برای تشویق رشد و تکامل، این ایده ها را اجرایی و بازی کنید
در اینجا چند ایده برای کمک به پیشرفت ذهن و بدن کودک پیش دبستانی شما آورده شده است که امتحان کردنشان خالی از لطف نیست:
• ظروف قدیمی شیر، قاشق های چوبی، ظروف خالی گلدان گیاهان، چوب ها، کاغذهای خرد شده، سطل های پلاستیکی، قابلمه ها و لباس های قدیمی برای بازی های خیالی و بدون ساختار گزینه های بسیار مناسبی هستند.
• پازل های ساده و بازی هایی که باید در آن ها انطباق دادن را تمرین کرد مانند دومینوی حیوانات به بهبود حافظه و تمرکز کودک شما کمک می کنند.
• بازی کردن با خمیر مایه، خمیرهای بازی و همچنین گل تهیه شده از خاک رس به فرزند شما کمک می کند تا مهارت های حرکتی ظریف را پرورش دهد.
• نواختن موسیقی مورد علاقه با قابلمه و ماهی تابه ها برای برپا کردن یک کنسرت رقص یا ساخت ریتم و آهنگ عالی هستند.
• بازی کردن با توپ می تواند مهارت هایی همچون لگد زدن، پرتاب کردن یا غلتاندن را تقویت کند.
هنگامی که کودک خود را به لگد زدن یا پرتاب کردن تشویق می کنید، سعی کنید او را وادار کنید تا هر بار از یک سمت بدن خود استفاده کرده و بدین ترتیب اندام های سمت راست و سمت چپ هر دو با هم توانمند شوند.
بچه ها در سنین مدرسه: برای تشویق رشد و تکامل، این ایده ها را اجرایی و بازی کنید
فرزند شما با بزرگتر شدن و پا گذاشتن به سن مدرسه می تواند با اشیا و فعالیت های زیر سرگرم شود:
• مبلمان، ملحفه، سبدهای شستشو، چادرها و جعبه ها که به کمک آن ها می توان خانه های بزرگی را بسازد و در آنجا سرگرم شود.
• ساخت موانع خانگی و تلاش برای عبور از آن ها که باعث می شود فرزند شما به روش ها، جهت ها و سرعت های مختلف حرکت کند و در این زمینه مهارت های لازم را به دست بیاورد.
• بازی هایی مانند «اسم فامیل» برای بازی با کلمات عالی هستند و به رشد دانش و سواد دانش آموز کوچک و تازه کار شما کمک می کنند.
• انجام دادن فعالیت های ساده مثل پخت و پز و تهیه غذا برای رشد مهارت های روزمره فرزندتان بسیار مناسب است.
• و در نهایت انجام بازی ها با کمک گرفتن از تخیل خود کودک شما که نتیجه آن معمولا بسیار جذاب خواهد بود. برای انجام این کار فرزندتان بسته به قدرت تخیلی که دارد، می تواند خودش را به یک ابرقهرمان یا شخصیت داستانی مورد علاقه تبدیل کند.
اگر دلبند شما دوست دارد که که در برخی از فعالیت های ورزشی یا تیمی شرکت کند، می توانید او را در تیم هایی که برای کودکان در سنین مدرسه وجود دارند، ثبت نام کنید. سایر فعالیت ها شامل فعالیت های هنری و صنایع دستی هستند که فرزندتان می تواند بعد از مدرسه یا در زمان تعطیلات تابستانی، گزینه مورد علاقه خود را در میان آن ها انتخاب و دنبال کند.
اهمیت بازی برای کودکان، اگر فرزند شما نمی خواهد بازی کند، چه باید کرد؟
ممکن است مواقعی وجود داشته باشد که فرزندتان بگوید نمی خواهد بازی کند، به عنوان مثال، شاید به دلیل انجام دادن یک فعالیت طولانی مدت خسته یا کسل شود و بازی را رها کند. در چنین شرایطی جای نگرانی وجود ندارد و می توان گفت که به طور معمول این اتفاق طبیعی است.
اما باتوجه به اهمیت بازی برای کودکان، گاهی اقات کم بازی کردن یا علاقه نشان ندادن به بازی ها می تواند هشدار و نشانه ای از یک اختلال رشدی باشد. بنابراین از کنار این مساله بی تفاوت عبور نکنید و در صورت مشاهده چنین مواردی با مربی فرزندتان و یا یک پزشک متخصص صحبت کنید:
• کوچولوی شما در بازی های تعاملی مانند "دالی بازی" شرکت نمی کند.
• کودک نوپای شما علاقه کمی به اسباب بازی ها دارد و یا اینکه از اسباب بازی ها به روشی کاربردی و صحیح استفاده نمی کند. به عنوان مثال، به جای اینکه مانند بچه های هم سن و سال خود یک ماشین اسباب بازی را در اتاق بچرخاند، فقط به چرخاندن چرخ های آن علاقه نشان می دهد.
• فرزند شما در سن پیش دبستانی علاقه ای به بازی با کودکان دیگر ندارد، یا اینکه به انجام دادن بازی هایی که در آن ها باید وانمود کند مانند "خاله بازی"، هیچ علاقه ای نشان نمی دهد.
باتوجه به اهمیت بازی برای کودکان، درصورت مشاهده چنین نشانه هایی بهتر است با یک روانشناس کودک مشورت کنید.
مطالعه بیشتر:
بازی و فعالیت با کودکان و اثرات آن
شناخت فواید بازی های خلاقانه برای کودکان
آثار و فواید بازی نمایشی و نقش بازی کردن برای کودکان
نقش بازی در رشد و آموزش کودکان از بهبود خلاقیت تا سلامت جسمانی و ...
