آسیب سر و از کجا بفهمیم آسیب به سر جدی بوده یا نه؟

انواع آسیب سر

آسیب های سر ممکن است بسته یا باز باشند. آسیب سر بسته، به صدماتی گفته می شود که باعث شکستگی جمجمه نشود. آسیب دیدگی باز، نوعی آسیب دیدگی است که چیزی پوست سر و جمجمه را شکسته و وارد مغز می شود.

از کجا بفهمیم آسیب به سر جدی بوده یا نه؟

ارزیابی میزان شدت آسیب به سر فقط با نگاه کردن دشوار است. برخی از جراحات جزئی ناحیه سر زیاد خونریزی می کنند، در حالی که برخی از جراحات عمده اصلاً خونریزی نمی کنند. بسیار مهم است که همه آسیب های سر به طور جدی درمان شده و توسط پزشک ارزیابی شوند.

چه عواملی باعث آسیب سر می شود؟

به طور کلی، آسیب های سر را می توان بر اساس علل آنها، به دو دسته تقسیم کرد. این آسیب ها می توانند در اثر ضربه به سر و یا در اثر تکان شدید اتفاق افتاده باشند. صدمات سر ناشی از تکان شدید بیشتر در نوزادان و کودکان کوچک دیده می شود، اما تکان شدید می تواند افراد بزرگسال را نیز دچار آسیب مغزی کند.

آسیب های ناشی از ضربه به سر معمولاً با موارد زیر همراه است:

تصادفات رانندگی

سقوط

حملات فیزیکی

حوادث مربوط به ورزش

در بیشتر موارد، جمجمه از مغز شما در برابر آسیب جدی محافظت می کند. با این حال، صدمات بسیار شدید که باعث آسیب به سر می شوند می توانند با آسیب به ستون فقرات نیز همراه باشند.

عمده ترین عوارض آسیب سر کدامند؟

مهمترین عوارض  آسیب های سر شامل:

هماتوم

هماتوم خون های جمع یا لخته شده در خارج از رگ های خونی است. اگر هماتوم در مغز ایجاد شود، می تواند بسیار جدی باشد. لخته شدن می تواند منجر به ایجاد فشار در داخل جمجمه شود. این عارضه می تواند باعث از دست رفتن هوشیاری شده و یا منجر به آسیب دائمی مغز شود.

خونریزی

خونریزی کنترل نشده یکی دیگر از آسیب های سر است. ممکن است خونریزی در فضای اطراف مغز شما وجود داشته باشد که خونریزی زیر عنکبوتیه نامیده می شود یا خونریزی داخل مغز که به عنوان خونریزی داخل مغزی شناخته شده است.

خونریزی های زیر عنکبوتیه اغلب باعث سردرد و استفراغ می شوند. شدت خونریزی های داخل مغزی به میزان خونریزی بستگی دارد، اما با گذشت زمان هر مقدار خون می تواند باعث تجمع فشار در مغز شود.

ضربه مغزی

ضربه مغزی زمانی ایجاد می شود که ضربه به سر آنقدر شدید باشد که باعث آسیب مغزی شود. تصور می شود این ضربه نتیجه برخورد مغز به دیواره سخت جمجمه یا نیروی افزایش و کاهش ناگهانی سرعت است. به طور کلی، از دست دادن عملکرد مرتبط با ضربه مغزی موقتی است. با این حال، ضربه مغزی مکرر در نهایت می تواند منجر به آسیب دائمی شود.

ادم

هرگونه آسیب مغزی می تواند منجر به ادم یا تورم شود. بسیاری از آسیب ها باعث تورم بافت های اطراف می شوند، اما هنگامی که در مغز رخ می دهد جدی تر است، زیرا جمجمه نمیتواند کشیده شده و بزرگتر شود تا بتواند با تورم تطبیق پیدا کند. این منجر به تجمع فشار در مغز شده و باعث می شود مغز به جمجمه فشار وارد کند.

شکستگی جمجمه

برخلاف اکثر استخوانهای بدن، جمجمه شما مغز استخوان ندارد. این باعث می شود جمجمه بسیار قوی و شکستن آن دشوار باشد. جمجمه شکسته قادر به جذب شدت ضربه نیست، بنابراین احتمال آسیب به مغز نیز وجود دارد.

آسیب منتشر آکسونی

آسیب منتشر آکسونی (آسیب مطلق) آسیب مغزی است که باعث خونریزی نمی شود اما به سلول های مغزی آسیب می رساند. آسیب به سلولهای مغزی منجر به عدم توانایی آنها می شود. همچنین می تواند منجر به تورم شود و صدمات بیشتری وارد کند. اگرچه مانند سایر اشکال آسیب مغزی از نظر ظاهری قابل مشاهده نیست، اما آسیب منتشر آکسونی یکی از خطرناک ترین انواع آسیب های سر است. این ضربه می تواند منجر به آسیب دائمی مغز و حتی مرگ شود.

علائم آسیب سر چیست؟

سر بیش از سایر اعضای بدن دارای رگ های خونی است، بنابراین خونریزی در سطح مغز یا درون مغز یک نگرانی جدی است. با این حال، همه آسیب های سر باعث خونریزی نمی شوند.

مهم است که مراقب سایر علائم باشید. بسیاری از علائم آسیب جدی مغز بلافاصله ظاهر نمی شوند. همیشه باید چندین روز پس از صدمه به سر، علائم خود را کنترل کنید.

علائم شایع آسیب جزئی سر شامل موارد زیر است:

سردرد

سبکی سر

احساس چرخش

گیجی خفیف

حالت تهوع

صدای زنگ موقت در گوش ها

علائم آسیب شدید سر شامل بسیاری از علائم آسیب جزئی است. همچنین می توانند شامل موارد زیر نیز باشند:

از دست دادن هوشیاری

تشنج

استفراغ

مشکلات تعادل یا هماهنگی

مشکل جدی در جهت یابی

عدم توانایی در تمرکز چشم

حرکات غیرطبیعی چشم

از دست دادن کنترل عضلات

سردرد مداوم یا رو به افزایش

از دست دادن حافظه

تغییر روحیه

نشت مایع شفاف از گوش یا بینی

چه زمانی آسیب به سر نیاز به مراقبت پزشکی دارد؟

آسیب های سر را نباید ساده گرفت. اگر فکر می کنید علائم آسیب جدی در سر دارید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

به طور خاص، اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، همیشه باید فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید:

از دست دادن هوشیاری

گیجی

گمراهی

حتی اگر بلافاصله پس از بروز آسیب مراجعه نمی کنید، اگر بعد از یک یا دو روز هنوز علائمی دارید، باید کمک بگیرید.

در صورت صدمه جدی به سر، همیشه باید با اورژانس محلی خود تماس بگیرید. حرکت گاهی می تواند آسیب دیدگی سر را بدتر کند. پرسنل فوریت های پزشکی آموزش دیده اند تا افراد آسیب دیده را با احتیاط و بدون آسیب بیشتر جابجا کنند.

آسیب دیدگی سر چگونه تشخیص داده می شود؟

یکی از اولین راه ها برای تشخیص و ارزیابی آسیب دیدگی سر استفاده از مقیاس کمای گلاسکو (GCS) است. GCS یک آزمون 15 امتیازی است که وضعیت ذهنی شما را ارزیابی می کند. نمره بالای GCS نشان دهنده آسیب دیدگی کمتر است.

پزشک باید شرایط آسیب دیدگی شما را بشناسد. معمولا، اگر از ناحیه سر آسیب دیده باشید، جزئیات تصادف را به خاطر نمی آورید. اگر ممکن است، باید کسی را با خود بیاورید که شاهد این حادثه بوده باشد. مهم است که پزشک بداند آیا شما از هوش رفته اید و اگر چنین باشد، چه مدت بیهوش بوده اید.

پزشک همچنین شما را معاینه می کند تا به دنبال علائم ضربه، از جمله کبودی و تورم باشد. همچنین باید تحت معاینه عصبی قرار بگیرید. در طول این معاینه، پزشک علاوه بر سایر موارد با ارزیابی کنترل و قدرت عضلات، حرکت چشم و حواس شما، عملکرد عصبی را ارزیابی می کند.

برای تشخیص آسیب های سر معمولاً از آزمایشات تصویربرداری استفاده می شود. سی تی اسکن به پزشک کمک می کند تا شکستگی، نشانه های خونریزی و لخته شدن، تورم مغز و هرگونه آسیب ساختاری دیگر را جستجو کند. سی تی اسکن سریع و دقیق است، بنابراین به طور معمول اولین نوع تصویربرداری است که انجام می دهید. همچنین ممکن است اسکن MRI برای شما انجام شود. این اسکن می تواند نمای دقیق تری از مغز را ارائه دهد. اسکن MRI معمولاً فقط در شرایطی که در وضعیت پایدار باشید تجویز می شود.

آسیب دیدگی سر چگونه درمان می شود؟

درمان صدمات سر به نوع و شدت آسیب بستگی دارد.

با صدمات جزئی سر، غالباً هیچ علامتی غیر از درد در محل آسیب دیده نمی شود. در این موارد ممکن است به شما گفته شود که برای درد خود از استامینوفن (تایلنول) استفاده کنید.

شما نباید داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا آسپرین مصرف کنید. این موارد می توانند هر نوع خونریزی را بدتر کنند. اگر بریدگی باز دارید، ممکن است پزشک از بخیه یا منگنه برای بستن آن استفاده کند. سپس آن را با یک باند می پوشانند.

حتی اگر جراحت شما جزئی به نظر برسد، هنوز باید مراقب وضعیت خود باشید تا مطمئن شوید بدتر نمی شود. این درست نیست که بعد از آسیب دیدن سر خود نباید بخوابید. اما باید هر دو ساعت یک بار بیدار شوید تا علائم جدید بررسی شوند. در صورت بروز علائم جدید یا بدتر شدن باید به پزشک مراجعه کنید.

در صورت صدمه جدی به سر ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید. درمانی که در بیمارستان دریافت می کنید به تشخیص نوع صدمه بستگی دارد. درمان صدمات شدید سر می تواند شامل موارد زیر باشد:

دارو

اگر آسیب مغزی شدید داشته باشید، ممکن است به شما داروی ضدتشنج داده شود. در هفته اول پس از آسیب دیدگی شما در معرض تشنج هستید.

اگر آسیب سر شما باعث تجمع فشار در مغز شده باشد، ممکن است به شما دیورتیک (مدر) داده شود. داروهای ادرار آور باعث دفع مایعات بیشتر می شوند. این می تواند به کاهش فشار کمک کند.

اگر آسیب سر شما بسیار جدی باشد، ممکن است به شما دارویی داده شود تا در کمای مصنوعی قرار بگیرید. اگر عروق خونی شما آسیب دیده باشد، ممکن است این یک درمان مناسب باشد. وقتی در کما هستید، مغز به اندازه معمول به اکسیژن و مواد مغذی نیاز ندارد.

عمل جراحی

برای جلوگیری از آسیب بیشتر به مغز ممکن است لازم باشد که یک عمل جراحی اضطراری انجام شود. به عنوان مثال، ممکن است پزشک برای اهداف زیر عمل جراحی را انجام دهد.

هماتوم را بردارد

جمجمه را ترمیم کند

مقداری از فشار جمجمه خود را آزاد کند

توانبخشی

اگر آسیب سر جدی مغزی داشته اید، به احتمال زیاد برای بازیابی عملکرد کامل مغز به توانبخشی نیاز خواهید داشت. نوع توانبخشی شما بستگی به این دارد که چه عملکردی را در نتیجه آسیب دیدگی از دست داده اید. افرادی که دچار آسیب مغزی شده اند اغلب به بازیابی حرکت و گفتار نیاز دارند.

در دراز مدت چه چیزی انتظار می رود؟

این به شدت آسیب دیدگی شما بستگی دارد. بیشتر افرادی که از ناحیه سر آسیب جزئی دیده اند هیچ عواقب پایداری ندارند. افرادی که از ناحیه سر آسیب جدی دیده اند ممکن است با تغییرات دائمی در شخصیت، توانایی های بدنی و توانایی تفکر مواجه شوند. صدمات شدید ناشی از آسیب سر خصوصاً در دوران کودکی می تواند نگران کننده باشد. به طور کلی تصور می شود مغزهای در حال رشد مستعد آسیب هستند. تیم مراقبت های بهداشتی با شما کار خواهند کرد تا آرا مش خود را حفظ کرده و اطمینان حاصل کنند که تا حد ممکن بهبودی یافته اید.

مطالعه بیشتر:

آسیب های مغزی کودکان!

ضربه به سر کودک چه زمانی خطرناک و نگران کننده است؟

با عوارض بلند مدت آسیب خفیف مغزی کودکان آشنا شوید!

افتادن کودک از تخت و ارتفاع چه خطراتی دارد و نشانه های هشدار کدامند؟