سبکی سر چیست و سبکی سر چه زمانی اتفاق می افتد؟
سبکی سر احساسی شبیه به غش کردن است. در این حالت بدن سنگین و خون رسانی به سر دچار مشکل می شود. به عبارت دیگر، در سبکی سر "احساس تلو تلو خوردن " همراه با تاری دید و از دست دادن تعادل وجود دارد. این عارضه در بیشتر مواقع جای نگرانی ندارد اما گاهی اوقات می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد. از سوی دیگر افرادی که دچار سبکی سر می شوند، ممکن است زمین بخورند به همین جهت همیشه باید جانب احتیاط را در نظر بگیرند و مراقب باشند. در ادامه این مطلب برای شما شرح می دهیم که علت سبکی سر چیست و چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنید.
سبکی سر چه زمانی اتفاق می افتد؟
سبکی سر اغلب زمانی اتفاق می افتد که فرد به سرعت از موقعیت نشسته به موقعیت ایستاده تغییر وضعیت می دهد. این تغییر موقعیت، منجر به کاهش جریان خون به مغز و در نتیجه افت فشار خون می شود که احساس ضعف در فرد ایجاد می کند. اگر به دلیل بیماری یا مصرف ناکافی مایعات دچار کم آبی شده باشید، احتمال سبکی سر بیشتر خواهد بود. این وضعیت با نشستن یا دراز کشیدن به پشت، بهتر می شود.
سبکی سر ممکن است با حالت تهوع و سرگیجه همراه باشد. سرگیجه احساس عدم تعادل یا بی ثباتی ناشی از مشکلات گوش داخلی، مغز، قلب یا استفاده از برخی داروها است. از هر 10 نفر افراد مبتلا به سبکی سر، 4 نفر آنقدر سرگیجه شدیدی دارند که ناگزیر می شوند به پزشک مراجعه کنند. سرگیجه حس تعادل را بر هم می زند و احتمال دارد فرد هر لحظه زمین بخورد به همین جهت خطرناک است.
یکی از انواع سرگیجه، سرگیجه دورانی نام دارد. در این نوع سرگیجه محیط اطراف، در نظر فرد می چرخد. فردی که سرگیجه دارد احساس می کند شناور است یا گویی از حالت افقی به حالت عمودی در می آید، تاب می خورد یا می‌چرخد. سرگیجه در بیشتر موارد از اختلالات گوش داخلی ناشی می شود. در این وضعیت، گوش داخلی سیگنال هایی را به مغز ارسال می کند که با علائمی که چشم ها و اعصاب حسی دریافت می کنند، مطابقت ندارد.
علت سبکی سر چیست؟
علاوه بر کم آبی بدن و تغییر وضعیت، سایر علل شایع این عارضه عبارتند از:
- آلرژی
- ترس از ارتفاع
- سرماخوردگی
- آنفولانزا
- قند خون پایین
- استفاده از تنباکو، الکل، یا مواد مخدر غیرقانونی
- کم آبی ناشی از استفراغ، اسهال، تب و سایر بیماری ها
- هیپرونتیلاسیون به معنی تنفس بسیار عمیق یا سریع
- اضطراب و استرس
برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه نیز می توانند باعث سبکی سر شوند.
بعضی اوقات، این عارضه به دلیل یک بیماری جدی تر رخ می دهد، مانند:
- بیماری های قلبی، مانند حمله قلبی یا ضربان قلب بدون ریتم
- خونریزی داخلی در اندام های داخلی یا سامانه اندامها
- شوکی که باعث کاهش قابل توجه فشار خون می شود
- سکته
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مقدار قابل توجهی خون از دست دادید و احساس سبکی سر دارید، فوراً به مرکز درمانی مراجعه کنید. همچنین، در صورت سبکی سر همراه با علائم حمله قلبی یا سکته بدون فوت وقت با اورژانس تماس بگیرید. این علائم را در نظر داشته باشید:
- افتادگی صورت در یک طرف
- حالت تهوع
- فشار یا درد در قفسه سینه
- تنگی نفس
- تعریق بی دلیل
- استفراغ
در صورت مشاهده این علائم به بیمارستان مراجعه نکنید بلکه با اورژانس تماس بگیرید تا در محل حاضر شوند. اگر سبکی سر بیش از یک هفته ادامه پیدا کرد و منجر به آسیب یا حالت تهوع شد، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر سبکی سر به مرور زمان بدتر شود، مشورت با پزشک الزامی است.
درمان سبکی سر چیست؟
در صورتی که سبکی سر به دلیل از دست دادن شدید خون، حمله قلبی یا سکته نباشد، اغلب به مرور زمان از بین می رود. شیوه نامه های درمانی به بهبود عامل زمینه ای کمک می کنند. چنانچه علت وقوع سرگیجه یا سبکی سر چندان جدی نباشد، به شیوه های زیر درمان می شود:
- نوشیدن آب بیشتر
- دریافت مایعات داخل وریدی که در آن مایعات هیدراتاسیون به داخل رگ تزریق می شود.
- خوردن و آشامیدن مواد غذایی و نوشیدنی های شیرین
- نوشیدن مایعات حاوی الکترولیت
- دراز کشیدن یا نشستن به شکلی که سر پائین تر از بدن قرار بگیرد.
برای موارد جدی‌تر سبکی سر یا سبکی سر پایدار، روش های درمانی زیر در نظر گرفته می شود:
- داروی آمیلوراید یا قرص آب
- رژیم غذایی کم نمک
- داروهای ضد تهوع
- داروهای ضد اضطراب، مانند دیازپام یا والیوم و آلپرازولام یا زاناکس
- داروهای ضد میگرن
- تعادل درمانی معروف به توانبخشی دهلیزی یا وستیبولار که در آن تمریناتی برای کمک به کاهش حساسیت سیستم تعادل به حرکت انجام می شود
- روان درمانی برای کاهش اضطراب
- تزریق آنتی بیوتیک در گوش داخلی که باعث اختلال در تعادل می شود. این کار تعادل را در آن گوش غیرفعال می کند و به گوش دیگر اجازه می دهد تعادل را به دست گیرد.
- حذف ارگان حساس گوش داخلی، که عمل “خارج کردن لابیرنت” معروف است. خارج کردن لابیرنت، یک عمل جراحی نادر برای غیر فعال کردن عملکرد گوش داخلی است که موجب مشکلات تعادل می‌شود، بنابراین گوش دیگر می‌تواند تعادل را برقرار سازد.
چگونه می توانیم از سبکی سر جلوگیری کنیم؟
به آرامی ایستادن و اجتناب از تغییرات ناگهانی در وضعیت بدن می تواند به جلوگیری از این عارضه کمک کند. به خصوص در روزهای بیماری و زمانی که ورزشهای سخت انجام می دهید، مقدار زیادی آب بنوشید. از قرار گرفتن در معرض نور شدید خودداری کنید. بیرون از منزل حتما از عینک آفتابی استفاده کنید.الکل و دخانیات موجب سبکی سر می شوند، از مصرف آنها خودداری کنید. آنتی هیستامین ها، آرام بخش ها و داروهای ضدتهوع نیز ممکن است باعث سبکی سر شوند. بدون توصیه پزشک مصرف داروهای تجویزی را قطع نکنید.
اگر همیشه سرگیجه دارید، موارد زیر به بهبود کیفیت زندگی شما کمک می کنند:
- توجه داشته باشید که ممکن است هنگام راه رفتن تعادل خود را از دست بدهید و زمین بخورید.
- با دقت و آهسته حرکت کنید و در صورت لزوم از عصا استفاده نمایید.
- وسایلی مانند قالیچه ها و سیم های برق را از سر راه خود در منزل بردارید، این وسایل امکان زمین خوردن را افزایش می دهند. کف حمام و سرویس بهداشتی را بازیرپایی های ضد لغزش بپوشانید. منزل شما باید از نورکافی برخوردار باشد.
- به محض اینکه احساس سبکی سر کردید، بنشینید یا دراز بکشید. اگر دچار سرگیجه شدید با چشمان بسته در اتاقی تاریک دراز بکشید.
- در صورتی که اغلب دچار این عارضه می شوید، از رانندگی و کارکردن با ماشین آلات سنگین خودداری کنید.
- رژیم غذایی افرادی که دچار سرگیجه می شوند باید سالم و سرشار از انواع مواد مغذی باشد.
- خواب کافی داشته باشید. 8 تا 10 ساعت برای نوجوانان، 7 تا 9 ساعت برای بزرگسالان جوان و بزرگسالان و 7 تا 8 ساعت برای افراد مسن کافی است.
- به کمک تمرینات تن آرامی مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن از استرس اضافی دوری کنید.
- برای جلوگیری و نیز درمان سبکی سر، مایعات کافی، حداقل هشت لیوان آب در روز بنوشید.
مطالعه بیشتر:
علت، پیشگیری و درمان سرگیجه در بارداری
غش و سرگیجه در بارداری و دلایل غش و سرگیجه در بارداری چیست؟
آیا سرگیجه از علائم یائسگی است ودرمان سرگیجه در یائسگی چیست؟
