تشنج ، علت و درمان تشنج چیست و آیا تشنج کردن ارثی است؟
تشنج تغییراتی در فعالیت الکتریکی مغز است. این تغییرات می توانند دارای علائم قابل توجه یا در مواردی بدون هیچ علائمی باشند. علائم تشنج شدید شامل لرزش شدید بدن و از دست دادن کنترل است. با این حال، تشنج خفیف نیز می تواند نشانه یک مشکل پزشکی مهم باشد، بنابراین شناخت آنها مهم است. از آنجا که برخی از تشنج ها می تواند منجر به آسیب دیدگی شود و یا نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد، در صورت تجربه این مشکل، بسیار مهم است که به دنبال درمان باشید.
انواع تشنج چیست؟
اتحادیه بین المللی علیه صرع (ILAE) طبقه بندی به روز شده را در سال 2017 معرفی کرد که انواع مختلف تشنج را بهتر توصیف می کند. این دو نوع اصلی، تشنج با شروع کانونی و تشنج با شروع عمومی یا گسترده نامیده می شوند.
تشنج با شروع کانونی
تشنج با شروع کانونی قبلا به عنوان تشنج با شروع جزئی شناخته می شد. این مشکل در یک ناحیه از مغز رخ می دهد. اگر به تشنج خود آگاه هستید، به آن تشنج آگاهانه کانونی می گویند. اگر از زمان بروز تشنج بی اطلاع باشید، به عنوان تشنج آگاهانه با اختلال کانونی شناخته می شود.
تشنج با شروع عمومی
این تشنج ها به طور هم زمان از دو طرف مغز شروع می شوند. از انواع متداول حملات تشنج با شروع عمومی، می توان به تونیک-کلونیک، ساده و آتونیک اشاره کرد.
• تونیک-کلونیک: این موارد به عنوان تشنج های گراند مال یا بزرگ نیز شناخته می شوند. "تونیک" به سفت شدن عضلات و " کلونیک " به حرکات تند دست و پا در هنگام تشنج اشاره دارد. در طی این تشنج ها که ممکن است چند دقیقه طول بکشد، به احتمال زیاد هوشیاری خود را از دست خواهید داد.
• ساده: تشنج پتی-مال یا کوچک نیز نامیده می شود، این حملات فقط برای چند ثانیه ادامه دارد. این حملات باعث می شوند شما مرتبا چشمک بزنید یا به فضا خیره شوید. ممکن است افراد دیگر به اشتباه فکر کنند شما خیال بافی می کنید.
• آتونیک: در طی این تشنج ها که به حملات سقوط نیز معروف است، عضلات شما ناگهان شل می شوند. سر شما ممکن است تکان بخورد و یا ممکن است کل بدن شما به زمین بیفتد. حملات آتونیک کوتاه است و حدود 15 ثانیه طول می کشد.
تشنج با شروع ناشناخته
گاهی اوقات هیچ کس ابتدای تشنج را نمی بیند. به عنوان مثال، ممکن است شخصی نیمه شب از خواب بیدار شود و علائم تشنج را در شریک زندگی خود مشاهده کند. به این موارد تشنج با شروع ناشناخته گفته می شود. به دلیل عدم اطلاع کافی از نحوه شروع، این گروه طبقه بندی نشده اند.
علائم تشنج چیست؟
شما می توانید هم زمان حملات کانونی و تشنج عمومی را تجربه کنید، یا یکی می تواند قبل از دیگری اتفاق بیفتد. علائم ممکن است از چند ثانیه تا 15 دقیقه در هر دوره ادامه داشته باشد. بعضی اوقات، علائم قبل از تشنج رخ می دهد. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
• احساس ناگهانی ترس یا اضطراب
• احساس بیماری در معده
• سرگیجه
• تغییر در بینایی
• حرکت تند دست ها و پاها که ممکن است باعث شود اشیاء را رها کنید.
• سردرد
علائمی که نشان می دهد تشنج در حال انجام است عبارتند از:
• از دست دادن هوشیاری و به دنبال آن گیجی
• انقباض عضلانی غیرقابل کنترل
• ریزش کف از دهان
• افتادن روی زمین
• احساس طعم عجیب در دهان
• فشردن دندان ها به هم
• گاز گرفتن زبان
• حرکات سریع و ناگهانی چشم
• ایجاد صداهای غیرمعمول، مانند غر زدن
• از دست دادن کنترل عملکرد مثانه یا روده
• تغییرات ناگهانی خلق و خوی
علت تشنج چیست؟
تشنج می تواند ناشی از برخی از بیماری ها باشد. هر چیزی که بدن را تحت تاثیر قرار دهد ممکن است مغز را مختل کرده و منجر به تشنج شود. برخی از نمونه ها عبارتند از:
• عفونت مغزی، مانند مننژیت
• آسیب مغزی هنگام زایمان
• نقص مغزی که در بدو تولد نوزاد وجود دارد
• خفگی
• سوء مصرف مواد مخدر
• ترک دارو
• عدم تعادل الکترولیت
• شوک الکتریکی
• صرع
• فشار خون بسیار بالا
• تب
• نارسایی کلیه یا کبد
• سطح گلوکز خون پایین
• سکته مغزی
• تومور مغزی
• ناهنجاری عروقی در مغز
آیا تشنج کردن ارثی است؟
تشنج می تواند در اعضای خانواده بروز کند. اگر شما یا کسی در خانواده سابقه تشنج دارید، به پزشک خود بگویید. در برخی موارد، به ویژه در کودکان خردسال، ممکن است علت تشنج ناشناخته باشد.
عوارض تشنج چیست؟
اگر تشنج را درمان نکنید، علائم آن می تواند شدیدتر و به تدریج طولانی تر شود. تشنج همچنین می تواند منجر به آسیب دیدگی مانند سقوط یا ضربه به بدن شود. پوشیدن یک دستبند شناسایی پزشکی مهم است، به دلیل اینکه به کارکنان اورژانس نشان می دهد که شما صرع دارید.
چگونه تشنج تشخیص داده می شود؟
پزشکان می توانند در تشخیص انواع تشنج مشکل داشته باشند. پزشک شما ممکن است آزمایش های خاصی را برای تشخیص دقیق تشنج و اطمینان از موثر بودن درمان هایی که او توصیه می کند، درخواست کند.
پزشک سابقه پزشکی کامل شما و اتفاق هایی که منجر به تشنج می شود را در نظر خواهد گرفت. به عنوان مثال، شرایطی مانند سردردهای میگرنی، اختلالات خواب و فشار روانی شدید می تواند علائمی مانند تشنج ایجاد کنند.
تست های آزمایشگاهی به پزشک شما کمک می کند تا سایر مواردی را که می توانند باعث تشنج شوند، بررسی کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• آزمایش خون برای بررسی عدم تعادل الکترولیت ها
• تست نخاعی برای رد کردن عفونت
• غربالگری سم شناسی برای آزمایش مواد مخدر یا سایر سموم
الکتروانسفالوگرام (EEG) می تواند به پزشک در تشخیص تشنج کمک کند. این تست امواج مغزی شما را اندازه گیری می کند. مشاهده امواج مغزی در هنگام تشنج می تواند به پزشک کمک کند تا نوع تشنج را تشخیص دهد.
اسکن های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI نیز می توانند به ارائه یک تصویر واضح از مغز کمک کنند. با این اسکن ها پزشک می تواند ناهنجاری هایی مانند انسداد جریان خون یا تومور را مشاهده کند.
چگونه تشنج درمان می شود؟
درمان تشنج به علت آن بستگی دارد. با درمان علت تشنج، ممکن است بتوانید از بروز تشنج در آینده جلوگیری کنید. درمان تشنج ناشی از صرع شامل موارد زیر است:
• داروها
• جراحی برای اصلاح ناهنجاری های مغز
• تحریک عصب
• یک رژیم غذایی خاص، معروف به رژیم کتوژنیک (رژیم کم کربوهیدرات، پرچرب و پر پروتئین)
با درمان منظم، می توانید علائم تشنج را کاهش یا متوقف کنید.
چگونه به شخصی که دچار تشنج شده کمک کنید؟
برای جلوگیری از صدمه احتمالی، اطراف فردی را که دچار تشنج است خلوت کنید. در صورت امکان او را به پهلو خوابانده و بالشتی زیر سر او قرار دهید.با آن شخص همراه باشید و در صورت وجود موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید:
• تشنج بیش از سه دقیقه طول بکشد.
• پس از تشنج از خواب بیدار نمی شود.
• تشنج های مکرر را تجربه می کند.
• تشنج در کسی که باردار است اتفاق افتاده است.
• تشنج در کسی رخ داده که هرگز تشنج نکرده است.
مهم است که آرامش خود را حفظ کنید. در حالی که هیچ راهی برای جلوگیری از تشنج وجود ندارد، اما می توانید به او کمک کنید.
آنچه آکادمی عصب شناسی آمریکا توصیه می کند:
• به محض اینکه متوجه علائم تشنج شدید، زمان را یادداشت کنید. بیشتر تشنج ها بین یک تا دو دقیقه طول می کشد. اگر فرد مبتلا به صرع است و تشنج بیش از سه دقیقه طول کشید، با شماره 115 تماس بگیرید.
• اگر فرد تشنج کرده ایستاده است، می توانید با در آغوش گرفتن و یا هدایت آرام او به زمین، از سقوط او یا صدمه زدن به خودش جلوگیری کنید.
• اطمینان حاصل کنید که او از مبلمان یا اشیاء دیگری که ممکن است روی آنها بیفتد یا آسیب ببینند دور است.
• اگر فردی که دچار تشنج شده روی زمین است، سعی کنید او را به پهلو قرار دهید تا بزاق یا استفراغ به جای پایین رفتن از گلو، از دهان او بیرون بریزد.
• چیزی درون دهان فرد نگذارید.
اگر کسی تشنج کرد چه کنیم؟
پس از پایان تشنج، چند نکته ارائه می شود که باید انجام دهید:
• فرد را از نظر جراحات بررسی کنید.
• اگر در هنگام تشنج نتوانستید فرد را به پهلو برگردانید، وقتی که تشنج تمام شد این کار را انجام دهید.
• اگر مشکلی در تنفس دارد با انگشت خود دهانش را از بزاق یا استفراغ پاک کنید و هر نوع لباس سفتی را که در اطراف گردن و مچ دست او است را شل کنید.
• تا زمانی که کاملا بیدار و هوشیار نباشد کنار او بمانید.
• یک مکان امن و راحت برای استراحت او فراهم کنید.
• تا زمانی که کاملا هوشیار و آگاه از محیط اطراف خود نباشد، به او چیزی برای خوردن و نوشیدن پیشنهاد نکنید.
• از او بپرسید کجاست، چه کسی است و چه روزی است؟ ممکن است چندین دقیقه طول بکشد تا کاملا هوشیار شود و بتواند به سوالات شما پاسخ دهد.
نکاتی برای زندگی با صرع
زندگی با صرع می تواند چالش برانگیز باشد. اما اگر حمایت درستی داشته باشید، زندگی راحت و سالم امکان پذیر است.
به دوستان و خانواده خود آموزش دهید: در مورد صرع و نحوه مراقبت از شما در زمان بروز تشنج، به دوستان و خانواده خود بیشتر بیاموزید. این آموزش ها شامل اقداماتی برای کاهش خطر آسیب مانند بالش گذاشتن زیر سر، شل کردن لباس های تنگ و چرخاندن به پهلو در صورت بروز استفراغ است.
روش هایی برای حفظ سبک زندگی فعلی خود پیدا کنید: در صورت امکان فعالیت های معمول خود را ادامه دهید و روش هایی برای کنار آمدن با صرع پیدا کنید تا بتوانید سبک زندگی خود را حفظ کنید. به عنوان مثال، اگر به دلیل تشنج دیگر اجازه رانندگی ندارید، ممکن است تصمیم بگیرید به منطقه ای که امکان پیاده روی یا سیستم حمل و نقل عمومی مناسب دارد، نقل مکان کنید تا همچنان بتوانید رفت و آمد کنید.
نکات دیگر
• یک پزشک خوب پیدا کنید که باعث آرامش شما شود.
• تکنیک های آرام سازی مانند یوگا، مدیتیشن (مراقبه) و تنفس عمیق را امتحان کنید.
• یک گروه پشتیبانی از صرع پیدا کنید. با مراجعه آنلاین یا درخواست توصیه از پزشک می توانید محلی را برای دور هم بودن پیدا کنید.
نکاتی برای مراقبت از فردی که صرع دارد
اگر با فردی مبتلا به صرع زندگی می کنید، مواردی وجود دارد که می توانید برای کمک به آن شخص انجام دهید:
• در مورد وضعیت بیماری او اطلاعات کسب کنید.
• لیستی از داروهای او، قرار ملاقات های پزشکان و سایر اطلاعات مهم پزشکی تهیه کنید.
• با فرد در مورد شرایط او و کمک هایی که نیاز دارد، صحبت کنید.
در صورت نیاز به کمک، با پزشک و یا یک گروه پشتیبانی صرع تماس بگیرید.
چگونه می توانید از تشنج جلوگیری کنید؟
در بسیاری از موارد، تشنج قابل پیشگیری نیست. با این حال، حفظ یک سبک زندگی سالم می تواند بهترین فرصت را در کاهش خطر ایجاد کند. می توانید موارد زیر را انجام دهید:
• خواب کافی داشته باشید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید و به خوبی مایعات بنوشید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• تکنیک های کاهش استرس را بیاموزید.
• از مصرف مواد مخدر خودداری کنید.
اگر از داروی خاص برای بیماری صرع یا سایر موارد پزشکی استفاده می کنید، آنها را طبق توصیه پزشک مصرف کنید.
مطالعه بیشتر:
آیا بیماران صرعی می توانند بچه دار شوند؟
تشنج در کودکان از علائم تا تشخیص و درمان آن چیست؟
صرع در کودکان چگونه است و چه علایم و نشانه هایی دارد؟
