پرتودرمانی برای سرطان سینه آیا مفید و بی خطر است؟
سرطان سینه را می توان به روش های مختلفی از جمله پرتودرمانی درمان کرد. بسته به نوع و مرحله سرطان، پرتودرمانی می تواند به تنهایی یا همراه با سایر روش های درمانی به عنوان درمان سرطان سینه مورد استفاده قرار گیرد. انواع و اقسام برنامه های مختلف پرتودرمانی برای سرطان سینه وجود دارد، داشتن آگاهی بیشتر در مورد آن و آنچه باید انتظار داشت می تواند به شما در آماده شدن برای این درمان کمک کند.
پرتودرمانی چیست؟
به گفته موسسه ملی سرطان، پرتودرمانی از پرتوها یا ذرات با انرژی بالا برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. تشعشعات، رشد سلول های سرطانی را از بین می برد یا کند می کند. در حالی که سلول‌های سالم مجاور را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، سلول‌های سالم معمولاً پس از پایان دوره پرتودرمانی بهبود می‌یابند. پزشکان سعی می کنند به روش های زیر از سلول های سالم محافظت کنند:
• استفاده از دوز کم تابش تا حد امکان
• انجام درمان در مدت زمان طولانی تر
• تابش را به قسمت بسیار خاصی از بدن نشانه گرفتن
به گفته جامعه سرطان آمریکا، رایج ترین نوع پرتودرمانی، پرتوهای خارجی است. با تابش پرتو خارجی، یک دستگاه پرتوهای پرانرژی تابش را به ناحیه ای که سلول های سرطانی در آن پیدا شده اند هدایت می کند.
چه زمانی از اشعه برای سرطان سینه استفاده می شود؟
پرتودرمانی را می توان در موارد مختلفی برای درمان سرطان سینه به کار برد. می توان از آن در شرایط زیر استفاده کرد:
• پس از جراحی حفظ پستان، برای کاهش خطر عود در سینه شما
• پس از ماستکتومی، به ویژه اگر:
- تومور بزرگتر از 5 سانتی متر بود
- سرطان در غدد لنفاوی شما وجود داشت
- حاشیه ها مثبت بود
- برای کمک به کاهش عوارض جانبی در صورت گسترش سرطان به سایر نواحی بدن مانند استخوان ها یا مغز
- بسته به نوع سرطان سینه و مرحله سرطان، می توان از آن با سایر درمان های سرطان مانند جراحی و شیمی درمانی استفاده کرد.
از چه نوع پرتودرمانی برای سرطان سینه استفاده می شود؟
دو نوع اصلی پرتودرمانی وجود دارد: پرتودرمانی خارجی و پرتودرمانی داخلی. برای برخی افراد هر دو نوع درمان استفاده می شود.
تابش پرتو خارجی:
طبق موسسه ملی سرطان، پرتوهای خارجی رایج ترین نوع پرتودرمانی برای سرطان سینه است. با این روش، یک دستگاه بزرگ پرتوهای تشعشع را به ناحیه ای از سینه شما که تحت تأثیر سرطان قرار گرفته است می فرستد. پرتوها مستقیماً به سمت محل تومور شما نشانه می روند. در حالی که دستگاه در اطراف شما حرکت می کند، می تواند تشعشعات را از جهات مختلف به تومور شما بفرستد.
تشعشعات داخلی:
موسسه ملی سرطان همچنین گزارش می دهد که تشعشع داخلی زمانی است که منبع تشعشع به بدن شما وارد می شود. این نوع پرتو به نام براکی تراپی نیز شناخته می شود. در براکی تراپی، دستگاهی با دانه ها یا گلوله های رادیواکتیو به طور موقت در بافت سینه شما که تومور در آن وجود دارد قرار می گیرد. برای سرطان سینه، براکی تراپی اغلب از طریق یک یا چند لوله کوچک یا کاتتر انجام می شود. برخی از عوامل، مانند محل و اندازه تومور، می توانند افرادی را که می توانند این نوع پرتودرمانی را دریافت کنند، محدود کنند. تشعشعات داخلی معمولاً در شرایط زیر بهتر عمل می کند:
• سرطان سینه در مراحل اولیه است
• سرطان فقط در یک نقطه از سینه شما وجود دارد
• جراحی حفظ سینه انجام داده اید
از پرتودرمانی چه انتظاری می توانید داشته باشید؟
دانستن آنچه که باید قبل از پرتودرمانی انتظار داشته باشید می تواند به شما کمک کند تا برای درمان بهتر آماده شوید و نگرانی هایی را که ممکن است از قبل داشته باشید برطرف کنید.
از تابش پرتو خارجی چه انتظاری باید داشته باشیم؟
اگر قصد درمان با پرتوهای خارجی دارید، قبل از شروع درمان با انکولوژیست پرتودرمانی و یک پرستار ملاقات خواهید کرد. آنها شما را در مورد انتظارات پرتوهای خارجی و خطرات و مزایای این درمان راهنمایی خواهند کرد. در این زمان، احتمالاً یک معاینه فیزیکی خواهید داشت و پزشک سابقه پزشکی شما را مرور خواهد کرد. علاوه بر این، انکولوژیست پرتودرمانی و پرتودرمانگر از ناحیه تحت درمان شما اسکن می گیرند. این به تعیین مرزهای ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کند تا بدانند پرتوهای تشعشع را به کجا هدف قرار دهند.
آنها با جوهر علائمی را روی پوست شما رسم می کنند تا ناحیه مورد نظر مشخص شود. در طول دوره درمان به علائم نیاز خواهید داشت. از این علائم برای تعیین نقاط خاص روی بدن شما استفاده می شود، بنابراین پرتوهای تابش دقیقاً ناحیه ای را هدف قرار می دهند که باید درمان شود. گاهی اوقات یک قالب بدن ساخته می شود تا شما را در طول درمان بی حرکت کند و به ثابت نگه داشتن بدن شما کمک کند.
هر درمان فقط چند دقیقه طول خواهد کشید. تنظیم جلسه بیشتر از درمان واقعی طول می کشد. وقتی دستگاه برای درمان روشن می شود، چیزی احساس نمی کنید. این یک روش بدون درد است.
از تشعشعات داخلی چه انتظاری باید داشت؟
قبل از دریافت هر گونه تشعشع داخلی، با انکولوژیست پرتودرمانی خود ملاقات خواهید کرد. آن ها مراحل زیر را برای شما انجام خواهند داد:
• یک معاینه فیزیکی انجام می شود.
• در مورد سابقه پزشکی تان سوال می شود.
• آنچه را که پرتودرمانی داخلی شما مستلزم آن است بررسی می کنند.
بیشتر پرتوهای داخلی یا براکی تراپی با کاتتر انجام می شود. کاتتر یک لوله کوچک و منعطف است که از طریق جراحی در فضای باقی مانده از جراحی حفظ سینه قرار می گیرد. در انتهای کاتتر دستگاهی وجود دارد که می توان آن را داخل سینه باد کرد تا در طول درمان در جای خود بماند. در طول درمان، گلوله ها یا دانه های تشعشع در لوله و داخل دستگاه باد شده قرار می گیرند. آنها معمولاً حدود 10 تا 20 دقیقه یا بیشتر در آنجا می مانند و سپس خارج می شوند. مدت زمانی که گلوله های تشعشع در جای خود باقی می مانند به موارد زیر بستگی دارد:
• نوع سرطان شما
• سلامت کلی شما
• سایر درمان های سرطانی که داشته اید
پس از پایان دوره درمان، کاتتر و دستگاه بادی خارج می شوند.
پرتودرمانی معمولا چقدر طول می کشد؟
با توجه به گزارشات بنیاد ملی سرطان پستان، در مورد سرطان سینه، پرتودرمانی معمولاً حدود 3 تا 4 هفته پس از درمان حفظ سینه یا ماستکتومی شروع می شود. پرتوهای خارجی معمولاً یک بار در روز، 5 روز در هفته، به مدت 2 تا 10 هفته به صورت سرپایی داده می شود. این بدان معناست که می توانید پس از درمان به خانه بروید. گاهی اوقات برنامه پرتوهای خارجی می تواند با برنامه استاندارد متفاوت باشد. چند نمونه از این موارد عبارتند از:
• Accelerated fractionation(تقسیم بندی تسریع شده). درمان در دوزهای روزانه یا هفتگی بزرگتر انجام می شود که طول مدت درمان را کاهش می دهد.
• Hyperfractionation(تقسیم بندی پر تعداد). دوزهای کوچکتر پرتو بیش از یک بار در روز داده می شود.
• Hypofractionation (تقسیم بندی کم تعداد). دوزهای بزرگتر پرتو یک بار در روز (یا کمتر) برای کاهش تعداد درمان ها داده می شود.
برای براکی تراپی (اشعه داخلی)، درمان ها معمولاً دو بار در روز به مدت 5 روز متوالی به عنوان روش های سرپایی انجام می شود. برنامه درمانی خاص شما به آنچه انکولوژیست شما دستور داده است بستگی دارد.
یک گزینه درمانی کمتر رایج این است که تابش را برای ساعت ها یا روزها در بدن باقی بگذارید. با این نوع درمان، برای محافظت از دیگران در برابر تشعشعات در بیمارستان می‌مانید.
پرتودرمانی برای سرطان سینه چه عوارض جانبی دارند؟
عوارض جانبی رایج پرتودرمانی برای سرطان سینه از نوع خارجی سینه عبارتند از:
• تحریک پوستی مانند آفتاب سوختگی در ناحیه درمان
• پوست خشک، خارش دار و حساس
• خستگی
• تورم یا سنگینی در سینه شما
تغییرات پوستی و تغییرات بافت سینه معمولاً در عرض چند ماه تا یک سال از بین می روند.
ریزش مو در اثر تشعشع معمولاً فقط در مناطقی اتفاق می افتد که تابش انجام می شود. اگر تابش پرتو خارجی به سینه داشته باشید، معمولا موهای سر خود را از دست نمی دهید. بسته به ناحیه ای که تابش می شود، ممکن است موهای زیر بغل تان ریزش پیدا کنند. اثرات طولانی مدت ممکن است با تابش پرتو خارجی نیز رخ دهد، که ممکن است:
• سینه تان کوچکتر و سفت تر می شود.
• شیردهی را دشوارتر می کند.
• گزینه های بازسازی را تحت تأثیر قرار می دهد.
• بر اعصاب بازوی شما ضربه وارد می شود.
تشعشعات داخلی معمولاً در مقایسه با پرتوهای خارجی عوارض جانبی کمتری دارند. شایع ترین عوارض جانبی عبارتند از:
• قرمزی یا تغییر رنگ و کبودی
• درد سینه
• عفونت
• آسیب بافت چربی
• جمع شدن مایع در سینه شما
• ضعف و شکستگی دنده های شما در موارد نادر
مدیریت عوارض جانبی پرتودرمانی برای سرطان سینه
بسیاری از عوارض جانبی پرتودرمانی برای سرطان سینه در عرض چند ماه پس از پایان درمان از بین می روند. اگر عوارض جانبی مداوم دارید، با پزشک خود صحبت کنید. اقداماتی وجود دارد که می توانید برای به حداقل رساندن برخی از عوارض جانبی پرتودرمانی برای سرطان سینه انجام دهید.
• پس از پایان پرتودرمانی، خستگی می تواند مدت زیادی ادامه داشته باشد. حتما استراحت کافی داشته باشید، یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید، هیدراته بمانید، به طور منظم ورزش کنید و خستگی خود را ثبت کنید تا بتوانید گزارش دقیقی از این عارضه جانبی به پزشک ارائه دهید.
• فقط از لوسیون و محصولات پوستی توصیه شده توسط پزشک استفاده کنید.
• از قرار دادن هر چیزی خیلی گرم یا خیلی سرد روی پوست آسیب دیده خود اجتناب کنید.
• لباس های گشاد بپوشید که به پوست شما ساییده نشود.
• از سولاریوم خودداری کنید. اشعه ماوراء بنفش می تواند پوست شما را بیشتر تحریک کرده و ملتهب کند.
• از قرار گرفتن در معرض نور خورشید در ناحیه درمان خودداری کنید.
• از دئودورانت ها، عطرها یا محصولات حاوی الکل استفاده نکنید، مگر اینکه به شما گفته شود که بی خطر است.
نتیجه نهایی
پرتودرمانی برای سرطان سینه یک درمان رایج است که رشد سلول های سرطانی را از بین می برد یا کند می کند. در حالی که سلول های سالم مجاور را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، این سلول ها معمولا پس از پایان درمان بهبود می یابند. پرتودرمانی را می توان به تنهایی یا با درمان های دیگر مانند جراحی و شیمی درمانی استفاده کرد.
دو نوع متداول پرتودرمانی برای سرطان سینه، پرتوهای خارجی و پرتوهای داخلی هستند که به نام براکی تراپی نیز شناخته می شوند، که معمولاً عوارض جانبی کمتری دارند. نوع پرتویی که برای شما مناسب تر است به موارد زیر بستگی دارد:
• نوع و مرحله سرطان سینه
• سلامت کلی شما
• سایر درمان های سرطانی که داشته اید
با پزشک خود در مورد گزینه های درمانی پرتودرمانی برای سرطان سینه خود صحبت کنید. با هم می توانید تصمیمات درمانی مناسب خود را بگیرید.
مطالعه بیشتر:
سرطان پستان HER2 منفی، Her2 مثبت بهتره یا منفی؟
مرحله دوم سرطان پستان چیست و چه نوع درمانی مورد انتظار است؟
شیردهی در صورت ابتلا به سرطان سینه، علائم سرطان سینه در دوران شیردهی
