آزمایش شمارش گلبول های سفید به چه دلیل انجام می شود؟
شمارش گلبول های سفیدکه در آزمایش خون با نام WBC نشان داده می شود، آزمایشی است که تعداد گلبول های سفید را در بدن اندازه گیری می کند. شمارش گلبولهای سفید با نام تست لکوسیت نیز شناخته می شود و اغلب همراه با شمارش کامل خون است. این تست معمولاً برای غربالگری شرایط مختلف که ممکن است بر سلامت کلی بدن تأثیر بگذارد، مورد استفاده قرار می گیرد. اصطلاح "شمارش گلبول های سفید" نیز به طور کلی برای اشاره به تعداد گلبول های سفید موجود در بدن استفاده می شود. انواع مختلفی از گلبول های سفید، هر یک با درصدی متفاوت در بدن وجود دارد. اما، گاهی اوقات، به دلیل بیماری زمینه ای یا عفونت، تعداد آنها کاهش می یابد یا از محدوده سالم خارج می شود. با ما همراه باشید تا درباره محدوده طبیعی تعداد گلبول های سفید خون با هم صحبت کنیم و ببینیم بالا یا پایین بودن شمارش این سلول ها در بدن، به چه معناست؟
آزمایش شمارش گلبول های سفید به چه دلیل انجام می شود؟
شمارش گلبولهای سفید خون اغلب در یک آزمایش خون ساده اندازه گیری می شود و بخشی از آزمایش شمارش کامل خون است. گلبول های سفید که لکوسیت نام دارد، بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند. آنها از مغز استخوان نشات می گیرند و در سراسر جریان خون حرکت می کنند. این سلول ها با حمله به باکتری ها، ویروس ها و میکروب های مهاجم، به بدن کمک می کنند تا با عفونت مبارزه کند.
شمارش گلبولهای سفید نشان دهنده عفونت‌های پنهان بدن است و پزشکان با استفاده از آن می توانند به وجود بیماری‌های خودایمنی، نقص ایمنی و اختلالات خونی پی ببرند و نیز اثربخشی شیمی درمانی، پرتودرمانی و سایر درمان ها را در افراد مبتلا به سرطان مورد بررسی قرار دهند.
شمارش افتراقی گلبول های سفید
گاهی پزشک به شمارش افتراقی گلبولهای سفید نیاز دارد. در آزمایش افتراقی برای اینکه ببینیم آیا انواع مختلف گلبولهای سفید از نظر تعداد در محدوده طبیعی قرار دارند یا خیر، گلبول سفید را تجزیه کرده و تعداد هر یک از انواع آن را به تفکیک گزارش می کنیم. پنج نوع اصلی گلبول سفید وجود دارد که نقش های مختلفی در محافظت از بدن در برابر عفونت و مقابله با سلول های عفونی ایفا می کنند. این نوع گلبول های سفید عبارتند از:
- نوتروفیل ها
- لنفوسیت ها
- ائوزینوفیل ها
- مونوسیت ها
- بازوفیل ها
محدوده طبیعی شمارش گلبول های سفید چقدر باید باشد؟
شمارش طبیعی گلبول های سفید خون نشان می دهد که سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی کار می کند. محدوده طبیعی برای تعداد گلبول های سفید معمولاً بین 4000 تا 11000 در میکرولیتر است. عواملی مانند سن و جنس تعیین کننده محدوده طبیعی گلبولهای سفید هستند.
طبق نظر انجمن لوسمی و لنفوم، محدوده‌های طبیعی شمارش گلبولهای سفید خون برای افراد مختلف به شرح زیر است:
- مردان بالغ: 5000 تا 10000 گلبول سفید در هر میکرولیتر خون
- زنان بالغ: 4500 تا 11000 گلبول سفید در هر میکرولیتر خون
- کودکان: 5000 تا 10000 گلبول سفید در هر میکرولیتر خون
توجه داشته باشید شمارش گلبول های سفید در خانمهای باردار، نوزادان و کودکان زیر دو سال ممکن است با این محدوده ها متفاوت باشد.
همچنین محدوده نرمال گلبولهای سفید خون در آزمایشگاه های مختلف متفاوت است و مقدار طبیعی آن در برگه آزمایش قید خواهد شد. یکی دیگر از اندازه گیری های رایج برای حجم خون، میلی متر مکعب است. یک میکرولیتر برابر با یک میلی متر مکعب است. انواع سلول‌هایی که گلبولهای سفید را تشکیل می‌دهند معمولاً درصد طبیعی از تعداد کلی گلبول سفید را تشکیل می دهند. بر اساس نظر
انجمن لوسمی و لنفوم درصد طبیعی سلول های موجود در گلبول های سفید خون را به شرح زیر بیان می کند:
- نوتروفیل: 55 تا 70 درصد شمارش کلی گلبول سفید خون
- لنفوسیت: 20 تا 40 درصد شمارش کلی گلبول سفید خون
- ائوزینوفیل: 1 تا 4 درصد شمارش کلی گلبول سفید خون
- مونوسیت: 2 تا 8 درصد شمارش کلی گلبول سفید خون
- بازوفیل: 0.5تا 1 درصد شمارش کلی گلبول سفید خون
وجود درصد بالاتر یا کمتری از هر یک از سلولهای فوق، می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.
بالا یا پایین بودن شمارش گلبول های سفید خون
غیرطبیعی بودن آزمایش گلبول های سفید به این معنی است که تعداد گلبول های سفید فرد نسبت به جنسیت و سن او خارج از محدوده طبیعی قرار دارد. تعداد کم یا زیاد گلبول های سفید خون نشان دهنده یک اختلال خونی یا بیماری است که بر اساس داروهای مصرفی، علائم و سوابق بیماری ها نیاز به سبب شناسی و بررسی دارد.
آیا پایین بودن گلبول سفید خطرناک است؟
در صورتی که تعداد گلبول های سفید خون در آزمایش شمارش کم باشد، اصطلاحاً لکوپنی نام دارد و به دلایل زیر اتفاق می افتد:
- وجود ویروس اچ آی وی یا بیماری ایدز
- وجود اختلالات خود ایمنی
- اختلالات یا آسیب مغز استخوان
- لنفوم
- عفونت های جدی
- بیماری های کبد و طحال، مانند بزرگ شدن طحال
- لوپوس
- پرتو درمانی
- استفاده از برخی داروها، مانند شیمی درمانی و آنتی بیوتیک ها
- اعتیاد به الکل
- مالاریا
در صورتی که تعداد سلولهای نوتروفیل در شمارش کلی گلبول سفید کم باشد، به آن نوتروپنی می گویند. از آنجا که سلولهای نوتروفیل 55 تا 70 درصد از گلبول های سفید خون را تشکیل می دهد، اغلب لکوپنی را ناشی از کمبود نوتروفیل می دانند و برای نشان دادن تعداد کم گلبولهای سفید از اصطلاح نوتروپنی به جای کلوپنی استفاده می کنند.
ابتلا به نوتروپنی فرد را در معرض افزایش خطر عفونت، بیماری و مرگ قرار می دهد زیرا بدن گلبول های سفید کافی برای محافظت از خود در برابر میکروب ها و باکتری ها ندارد. افرادی با این شرایط، باید نکات بهداشتی و ایمنی مانند استفاده از ماسک در محیط های عمومی را رعایت کنند تا کمتر در معرض عفونت باشند و خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهند.
آیا بالا بودن گلبول سفید خطرناک است؟
لکوسیتوز اصطلاح پزشکی است که برای توصیف تعداد بالای گلبول های سفید خون استفاده می شود. موارد زیر از جمله دلایل افزایش تعداد گلبول های سفید خون است:
- عفونت هایی مانند سل، سپسیس، یا شوک سپتیک
- تب
- جراحت یا سوختگی
- بارداری
- آلرژی
- آسم
- واکسیناسیون اخیر
- برخی داروها، مانند کورتیکواستروئیدها، اپی نفرین، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- استرس
- آسیب بافتی
- همولیز حاد
- خونریزی
- واکنش لوسموئید
- حمله قلبی
- عمل جراحی
افزایش تعداد گلبول های سفید خون نیز ممکن است مزمن باشد یعنی به دلیل وجود یکی از بیماری های زیر مدت زیادی طول بکشد:
- استعمال دخانیات
- تومورها در مغز استخوان
- سرطان خون
- شرایط التهابی، مانند آرتریت و بیماری روده
- چاقی
- واسکولیت یا التهاب رگ های خونی
پزشک برای تعیین علت تعداد غیرطبیعی شمارش گلبول های سفید به آزمایش‌های بیشتری نیاز دارد. پس از تشخیص علت کمی یا فزونی تعداد گلبول های سفید خون و توصیه یک برنامه درمانی، پزشک به صورت دوره ای تعداد گلبول های سفید خون را با آزمایش های خون بیشتر بررسی می کند.
چنانچه تعداد گلبول های سفید خون در محدوده غیرطبیعی باقی بماند، می تواند نشان دهنده بدتر شدن وضعیت بیمار باشد. پزشک از این اطلاعات برای تنظیم شیوه های درمان استفاده می کند. اگر شمارش گلبول های سفید به وضعیت طبیعی بازگردد، نشان می دهد که درمان موثر بوده است.
علائم شمارش غیرطبیعی گلبول های سفید خون
علائم کاهش تعداد گلبول های سفید خون عبارتند از:
- بدن درد
- تب
- لرز
- سردرد
علائم افزایش غیرطبیعی تعداد گلبول های سفید چیست؟
تعداد بالای گلبول های سفید خون اغلب علائمی ایجاد نمی کند، اما شرایط زمینه ای که باعث این فزونی می شوند، علائم خاص خود را به همراه دارند.در صورتی که علائم کاهش تعداد گلبولهای سفید در بیمار دیده شود، پزشک آزمایش شمارش گلبول سفید و شمارش کلی خون را توصیه می کند. این دو آزمایش در آزمایش های دوره ای سالانه نیز تجویز می شوند.
آمادگی برای آزمایش شمارش گلبول های سفید خون
شمارش تعداد گلبول های سفید خون به آمادگی خاصی نیاز ندارد. می توانید با هماهنگی قبلی به آزمایشگاه مراجعه کنید. لازم به ذکر است مصرف برخی داروها می تواند در نتایج آزمایشگاهی تداخل ایجاد کند و شمارش گلبول های سفید را پائین تر یا بالاتر از حد واقعی نشان دهد. تعدادی از این داروها عبارتند از:
- کورتیکواستروئیدها
- کینیدین
- هپارین
- کلوزاپین
- آنتی بیوتیک ها
- آنتی هیستامین ها
- دیورتیک ها
- داروهای ضدتشنج
- سولفونامیدها
- داروی شیمی درمانی
قبل از آزمایش خون، پزشک را از تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه ای را که مصرف می کنید، مطلع نمایید.
از شمارش گلبول های سفید خون چه انتظاری باید داشت؟
معمولاً در آزمایشگاه ها، یک نفر به عنوان متصدی، از بیمار خون می گیرد. این نمونه خون معمولاً از ورید بازو یا ورید پشت دست گرفته می شود، درد ندارد و مدت زمان آن بسیار کوتاه است.
متصدی ابتدا موضع را تمیز و میکروب زدایی می کند. سپس یک نوار الاستیک به قسمت بالای بازوی می‌بندند. این نوار الاستیک به پر شدن رگ از خون کمک می کند و خون گیری با سهولت بیشتر انجام می شود. آنگاه به کمک سوزن و سرنگ، خون را در یک لوله جمع آوری می کند. نوار الاستیک از روی بازو باز شده و روی موضع گاز استریل قرار می دهند تا خونریزی متوقف شود.
روش خون گیری از کودکان خردسال و نوزادان متفاوت است. در این گروه سنی، ابتدا با یک لانست پوست را سوراخ کرده و سپس با استفاده از یک نوار تست یا یک ویال کوچک خون را جمع آوری می کنند. لانست وسیله ای است که سوزن بسیار ریزی روی آن تعبیه شده است. یک آزمایشگاه معمولاً نتیجه را به صورت چاپ شده یا آنلاین در اختیار بیمار قرار می دهد.
عوارض آزمایش شمارش گلبول های سفید خون
• خون گیری معمولاً کاری ساده است و عوارضی ندارد. اما در افرادی که رگ های کوچکی دارند، دشواری هایی ایجاد می کند. ممکن است متصدی آزمایشگاه نتواند بار اول رگ را پیدا کند، یا وقتی سوزن داخل بازو یا دست قرار دارد، مجبور شود برای خون گیری سوزن را به اطراف حرکت دهد. حرکت سوزن در بدن باعث درد شدید یا سوزش خواهد شد. عفونت در محل سوزن، خون ریزی بیش از حد، سبکی سر یا غش و خونریزی زیر پوست یا هماتوم از عوارض نادر آزمایش خون هستند.
هیچ پژوهش علمی نشان نداده است که غذا یا رژیم غذایی خاصی می تواند موجب افزایش تولید گلبول های سفید شود. استفاده از منابع خوب پروتئین در رژیم غذایی اهمیت زیادی دارد، زیرا بدن برای ساخت گلبول های سفید از اسیدهای آمینه موجود در پروتئین استفاده می کند.
ویتامین‌های ب 12 و فولات نیز برای تولید گلبولهای سفید مورد نیاز هستند، بنابراین مصرف روزانه یک مکمل مولتی ویتامین و مواد معدنی توصیه می شود. اگرچه ثابت نشده است، اما این نظر نیز وجود دارد که افزودن ویتامین ث، ویتامین ای، روی، سیر، سلنیوم و حتی غذاهای تند به رژیم غذایی، می تواند عامل تقویت سیستم ایمنی باشد. افرادی که به دلیل سرطان یا سایر علل لکوسیتوز تحت درمان هستند، قبل از مصرف هر مکملی برای رفع مشکلات غیرطبیعی بودن شمارش گلبول های سفید باید با پزشک صحبت کنند، زیرا گاهاً این مکمل ها در درمان اختلال ایجاد می کنند.
مطالعه بیشتر:
لوکمیا یا سرطان خون چگونه تشخیص داده می شود؟
بالا بودن WBC در آزمایش خون بارداری به چه معناست؟
تعداد گلبول های سفید خون (WBC) در بارداری چقدر است؟
تفسیر آزمایش کامل خون یا آزمایش CBC در بارداری چگونه است؟
