چگونه با افسردگی پس از سقط جنین کنار بیاییم؟
مهم‌ترين توصيه ما به شما مادران عزیز اين است که همان‌طور که از نظر مشکلات پزشکي زير نظر متخصص زنان و زایمان بررسی مي‌شوید، حتما به يک روانپزشک هم مراجعه کنید تا از لحاظ مسائل روان شناختی بررسی شوید، به‌خصوص اگر خانمی پس از سقط جنین احساس ميکند کم حوصله و عصبانی است، ساعت خوابش تغيير کرده، تمايلی به انجام کارهای منزل يا امور شخصی ندارد، کلافه است، اضطراب و دلشوره دارد يا بیجهت نگران است، احساس لذتش از شرايط تغيير کرده و مواردی که در گذشته او را خوشحال میکرده در حال حاضر اثری ندارد، ترس يا گريه های بی دليل دارد يا بی دليل پرخاشگری می‌کند، نسبت به سلامت و وضعيت جسمانی خود بیاهميت شده و...
بايد این علائم را جدی بگيرد و برای جلوگيری از پيشرفت آنها به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند. بسياری از اين علائم ممکن است نيازی به درمان دارويی نداشته باشند و با روش‌های غيردارويی و آرام سازی حل شوند.
مشکلات روانی پس از سقط جنین
بانوانی که سقط جنین عمدی را انتخاب می کنند، معمولا این کار را به خاطر اثرات منفی ادامه بارداری بر زندگی شخصی خود یا فرزندانشان و دیگران انجام می دهند.
اکثریت قریب به اتفاق این بانوان پس از سقط جنین، احساس تسکین می کنند. آنهایی که پشیمان می شوند کسانی هستند که بیشتر تحت تأثیر نشانه های اجتماعی و همچنین عدم حمایت اطرافیانشان قرار می گیرند. خانم ها پس از سقط جنین با واکنش‌ها و احساسات پیش‌بینی‌نشده‌ای روبه‌رو می‌شوند. در برخی فرهنگ‌ها و مذهب‌ها صحبت در این باره دشوار است. برخی زن‌ها به‌دلیل باورهای مذهبی احساس گناه و اضطراب بیشتری را تجربه می‌کنند.
دامنه‌ی احساساتی که بانوان پس از سقط جنین تجربه می‌کنند عبارت‌اند از:
- اندوه و حس فقدان
- حس گناه
- حسرت و پشیمانی
- اضطراب، کاهش توان کنارآمدن با شرایط
- کاهش عزت نفس
- رهایی، کاهش اضطراب
کسانی که سابقه مشکلات سلامت روانی دارند بیشتر احتمال دارد این مشکلات را در پی سقط جنین تجربه کنند.
مادرانی که در طول دوره پری ناتال در آسیب پذیر ترین مرحله نسبت به هر نقطه دیگری از زندگی خود هستند و میزان مرگ و میر در این زمان با توجه به مشکلات سلامت روانی بیشتر است.
طول دوره پری ناتال پس از به دنیا آمدن نوزاد ( بعد از ۲۰ هفته ) شروع می شود و ۲۸ روز بعد از زایمان خاتمه می پذیرد. اگر مقادیر مربوط به دوره پری ناتال به جای سن حاملگی بر پایه وزن هنگام تولد استوار باشند شروع دوره پری ناتال از وزن ۵۰۰ گرم برای جنین در نظر گرفته شود.
خانم ها در دوران کودکی قبل و بعد از زایمان بیشترین آسیب پذیری روان شناختی را دارند. این زمانی است که اضطراب، افسردگی و حتی افکار خودکشی در آنها بیشترین احتمال را دارد. قربانی خشونت، داشتن حاملگی ناخواسته یا اضطراب از اینکه برای سقط جنین دسترسی کمی به امکانات دارند، باعث می شود که احتمال ابتلا به دیابت بیشتر شود.
سندرم استرس پس از سقط جنین (PASS یا PAS)
نشانه‌های سندرم استرس پس از سقط جنین شبیه نشانه‌های اختلال اضطراب پس از حادثه (PTSD) است.
شاید بهتر باشد بگوییم برخی از خانم ها به‌دلیل فشار ناشی از سقط جنین، دچار نوعی اختلال اضطراب پس از حادثه می‌شوند. هرچند این اندازه از فشار و پریشانی به‌ندرت پس از سقط جنین رخ می‌دهد.
بیشتر کارشناسان این حوزه از جمله انجمن روانشناسی آمریکا معتقدند احتمال بروز مشکل ذهنی و روانی پس از سقط جنین با احتمال بروز آن پس از تصمیم به ادامه بارداری برابر است. کارشناسان زیادی معتقدند نتایج علمی قابل‌اتکایی برای تأیید وجود سندرم استرس پس از سقط جنین وجود ندارد.
پژوهشی با بررسی ۵۰۰ خانم از تولد تا سی‌سالگی نشان داد شدت بیماری روانی پس از سقط جنین کمی بیشتر از شدت بیماری در دوره‌ی بارداری است. مادران عزیز دقت داشته باشید گفته می شود کمی بیشتر از شدت بیماری در دوره بارداری می باشد پس جای نگرانی نیست.
حمایت روانی و عاطفی خانواده پس از سقط جنين
خانواده بايد دقيقا همان حمایتی که از مادری که تازه زايمان کرده و فرزندی سالم به دنیا آورده است، از يک خانم تازه سقط کرده هم داشته باشند. چه‌بسا خانمی که زايمان کرده و فرزند سالمی دارد به فرزندش دلخوش است و احساس آرامش خاطری از اين جهت دارد که بعد از 9ماه سختی بالاخره فرزند سالمی به دنيا آورده و نسبت به آينده او دلخوش است. به همین دلیل فردی که جنينش را از دست می‌دهد به حمايت روانی بيشتری از سوی خانواده نياز دارد. پس سعی کنيد بدون چون و چرا کردن موضوع، به او اطمينان خاطر بدهيد که اين اتفاقی است که برای بسياری از خانم ها رخ می‌دهد. بايد با اين موضوع کنار آمد و برای بارداری بعدی آماده شد.
آقایان سعی کنند شرايط و فضای شادی را برای همسر خود فراهم کنند و در صورت تغييرات خلق و خوی همسرشان صبور باشند و تحملشان را بالا ببرند. ايجاد سرگرمی های روزمره، تنها نگذاشتن خانمی که تازه فرزندش را سقط کرده است و ایجاد این باور که وجود خودش و ادامه خوش زندگی مشترک اهميت بيشتری دارد و او هيچ تقصيری نداشته، می تواند باعث دلگرمی و اميدواری خانم به آينده شود و او را برای بارداری بعدی آماده کند.
متخصصان زنان و زايمان معمولا 3 ماه بعد از سقط را زمان مناسبی از لحاظ جسمی برای بارداری بعدی توصيه می‌کنند اما افراد مختلف از نظر روانی با يکديگر متفاوت هستند. ممکن است مادری حتی بعد از چند بار سقط از نظر روانی راحت‌تر و در زمان کوتاهتری با اين مساله کنار بيايد، آن را بپذيرد و با آمادگی دوباره اقدام به بارداری کند اما فرد ديگری اين‌طور نباشد و برای بارداری بعدی به سختی آماده شود.
درمان افسردگی پس از سقط جنین
افسردگی یک بیماری روانی قابل درمان است و ۳ گزینه درمانی برای آن وجود دارد:
- رفتار حمایت گر و پشتیبان
- جلسه های درمانی گفت و گو محور
- دارو
رفتار حمایت‌گر و پشتیبان: رفتار حمایت‌گرانه پزشک در قالب توصیه و نظارت برای درمان افسردگی خفیف مؤثر است. نشانه‌ها به تدریج برطرف می‌شوند و دیدار منظم با پزشک آن را تأیید می‌کند.
جلسه‌های درمانی گفت و گو محور : جلسات درمانی گفت و گو محور برای درمان افسردگی در همه سطوح مؤثر است. این جلسات شامل گفت و گو با روانپزشک برای روان درمانی یا رفتار درمانی شناختی (CBT) است. CBT به فرد کمک می‌کند افکار و احساساتش را درک کند و راهی برای پاسخ به آنها بیابد. صحبت درباره‌ی سقط جنین و آنچه بر فرد می‌گذرد معمولا مفید است.
دارو: گزینه های دارویی برای درمان افسردگی فراوان است. برای درمان افسردگی می‌توان به کمک پزشک از داروهای ضد افسردگی گوناگونی بهره گرفت. درمان دارویی معمولا برای افسردگی شدید و میانه توصیه می‌شود.
افسردگی ممکن است مسئله‌ای درازمدت باشد. رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن به کنار آمدن با افسردگی و بهبودی از آن کمک می‌کند. ورزش نه تنها روحیه بخش است بلکه مزیت های فراوانی برای سلامتی دارد و همچنین یکی از روش های خوب برای برقراری ارتباط با دیگران و رهایی از نگرانی، افسردگی و افکار اضطراب‌آور است. روش‌های دیگری مانند یوگا و مراقبه هم در کنار آمدن با افسردگی مؤثر هستند.
مطالعه بیشتر:
1- جلوگیری از سقط جنین با شناخت آن و علت سقط جنین
2- چگونه پس از سقط جنین به آرامش روحی و روانی برسیم؟
3- همه چیز درباره بارداری شیمیایی (سقط جنین زودهنگام)
4- عوارض سقط جنین عمدی (مشکلات پس از سقط جنین)
5- بارداری موفق پس از سقط جنین با شناخت دلایل و علائم
