مقایسه انواع روش های عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی
هیسترکتومی یا عمل جراحی برداشتن رحم یکی از روش های درمانی رایج برای درمان بیماری های دستگاه تولید مثل از طریق برداشتن رحم و برخی ارگان های همراه، به صورت کلی یا قسمتی از آن است.
شاید در برخی موارد لازم باشد علاوه بر رحم، گردنه رحم، لوله های فالوپ، تخمدان ها و سایر اندامهای اطراف نیز برداشته شود. هیسترکتومی عمل جراحی وسیعی است که می تواند به عدم تعادل هورمونی بیانجامد و یا سلامت کلی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
دلایل انجام عمل برداشتن رحم و تخمدان یا هیسترکتومی
عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی می تواند به دلایل مختلف انجام گیرد، از جمله این دلایل عبارتند از:
- فیبروئیدهای رحم که باعث درد، خونریزی یا سایر مشکلات می شوند؛
- افتادگی رحم که در واقع لغزیدن رحم از جای معمول و طبیعی به درون واژن است.
- سرطان رحم، گردنه رحم یا تخمدان
- آندومتریوز
- خونریزی غیرطبیعی واژنی
- درد مزمن لگن
- آدنومیوز یا ضخیم شدن رحم
در بیماران غیرسرطانی، هیسترکتومی تنها در صورتی انجام می شود که سایر روش های درمانی موفقیت آمیز نباشد.
پس از هیسترکتومی، اگر تخمدان ها نیز برداشته شوند، دوران یائسگی آغاز خواهد شد و اگر تخمدان ها برداشته نشوند، یائسگی خیلی زودتر از سن طبیعی رخ خواهد داد.
به بیماران توصیه می شود که تا شش هفته بعد از هیسترکتومی از برقراری رابطه جنسی و از بلند کردن اشیای سنگین خودداری کنند. پس از هیسترکتومی، اکثریت قریب به اتفاق بیماران برای بررسی وضعیت درمان و بهبود مشکل اصلی به عنوان مثال درد و قاعدگی شدید، مورد معاینه قرار می گیرند.
بسته به دلیل جراحی و شرایط بیمار نوع متفاوتی از هیسترکتومی توسط پزشک انتخاب می شود. از آنجا که برخی افراد، اصطلاح هیسترکتومی را به اشتباه استفاده می کنند، باید مشخص گردد که آیا در جراحی گردنه رحم یا تخمدان ها برداشته شده اند یا خیر.
- هیسترکتومی جزئی یا مافوق گردنه ای: در این جراحی فقط قسمت فوقانی رحم برداشته شده و گردنه رحم و تخمدان ها دست نخورده باقی می ماند.
- هیسترکتومی کامل یا توتال: در این جراحی کل رحم و گردنه رحم برداشته می شود.
- هیسترکتومی گسترده یا رادیکال: در این جراحی کل رحم، بافتهای اطراف آن، گردنه رحم و قسمت بالای واژن به طور کلی برداشته می شوند. این نوع هیسترکتومی بیشتر در بیماران سرطانی انجام می گیرد. در مورد تخمدان ها نیز ممکن است در وضعیت خود باقی بمانند یا طی عمل جراحی به نام اوفورکتومی برداشته شوند. به عمل برداشته شدن لوله های رحم سالپنژکتومی می گویند. بنابراین، اگر کل رحم، هر دو لوله فالوپ و هر دو تخمدان برداشته شوند، در واقع عمل هستروکتومی و اووفروکتومی- سالپنژکتومی دو طرفه انجام شده است.
انواع روش های عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی
جراحان بسته به تجربیات خود، علت هیسترکتومی و وضعیت کلی بیمار، از روش های متفاوتی برای هیسترکتومی استفاده می کنند. بر اساس تکنیک مورد استفاده، زمان بهبودی و نوع زخمی که بعد از عمل باقی می ماند، تا حدودی مشخص می شود.
به طور کلی دو روش جراحی وجود دارد که یکی جراحی سنتی یا باز و دیگری نوعی عمل جراحی است که به آن روش کم تهاجمی می گویند.
1- هیسترکتومی جراحی باز (هیسترکتومی شکمی)
هیسترکتومی شکمی یک جراحی باز و شایع ترین روش هیسترکتومی است که در 65 درصد موارد انجام می شود. برای انجام این عمل، جراح برشی به طول 13 تا 18 سانتی متر به صورت عمودی یا افقی روی شکم ایجاد می کند. سپس از طریق همین برش رحم خارج می شود.
پس از هیسترکتومی شکمی، معمولا بیمار باید 2 الی3 روز در بیمارستان بماند. پس از بهبودی نیز در محل برش، زخم مشاهده می شود.
2- هیسترکتومی کم تهاجمی
هیستروکتومی کم تهاجمی نیز به روشهای مختلفی انجام می شود:
- هیسترکتومی واژنی: در این روش، پزشک در ناحیه واژن یک برش ایجاد کرده و رحم را خارج می کند. این برش بسته شده و جای زخم باقی نمی ماند.
- هیسترکتومی لاپاروسکوپی: این عمل با استفاده از دستگاه لاپاروسکوپ که شامل یک لوله دوربین دار و یک ابزار جراحی است، انجام می گیرد. در این روش، با ایجاد یک یا دو برش محدود (با قطر حدود یک سانتی‌متر) در سطح پوست شکم لوله دستگاه لاپاروسکوپ که در راس آن دوربین قرار دارد وارد شکم می شود. در لاپاروسکوپی تک برش، فقط یک برش کوچک در ناحیه ناف ایجاد شده و ابزارهای لازم همگی از همان محل وارد حفره شکم می گردند. جراح عمل هیسترکتومی را با مشاهده وضعیت بدن در صفحه نمایش ویدئویی، انجام می دهد.
- هیسترکتومی واژینال با کمک لاپاراسکوپی: در این روش، رحم با استفاده از ابزار جراحی لاپاروسکوپی و از طریق برشی که در واژن ایجاد شده است، از بدن خارج می شود.
- هیسترکتومی لاپاراسکوپی با کمک ربات: این روش شبیه به هیسترکتومی لاپاروسکوپی است، اما طی آن ابزار جراحی در خارج از بدن بیمار توسط جراح با استفاده از سیستم پیشرفته رباتیک کنترل می شود. فناوری پیشرفته امکان استفاده از حرکات طبیعی مچ دست را به جراح می دهد و نیز هیسترکتومی در یک صفحه سه بعدی قابل مشاهده است.
مقایسه هیسترکتومی کم تهاجمی و هیسترکتومی جراحی باز (هیسترکتومی شکمی)
استفاده از رویکرد کم تهاجم برای برداشتن رحم در مقایسه با روش جراحی باز سنتی که در هیسترکتومی شکمی انجام می شد، از مزایای بیشتری برخوردار است. به طور کلی، در روش کم تهاجم نسبت به هیسترکتومی شکمی زمان بهبودی سریع تر، دوران بستری کوتاه تر، درد و زخم کمتر و احتمال عفونت نیز کمتر خواهد بود. در این روش، به طور کلی بیمار می تواند فعالیت عادی خود را در حدود 3 الی 4 هفته بعد از عمل از سر بگیرد، این مدت برای هیسترکتومی شکمی 4 تا 6 هفته برآورد می گردد. در عین حال بسته به ابزارهای مورد استفاده یا زمان صرف شده در اتاق عمل، هزینه های آن به میزان قابل توجهی کمتر از جراحی باز است. البته جراحی کم تهاجم که با استفاده از روبات انجام می شود، بسیار پرهزینه تر خواهد بود. خطر ابتلا به فتق برشی در روش کم تهاجم به مراتب پائین تر است.
به این نکته توجه داشته باشید که همه خانم ها مورد مناسبی برای جراحی کم تهاجم نیستند. وجود بافت زخم از جراحی های قبلی، اضافه وزن و وضعیت سلامتی عمومی عوامل موثری در انتخاب روش کم تهاجم به عنوان یک روش درمانی به شمار می آیند. برای تشخیص اینکه آیا می توان از این روش برای درمان استفاده کرد، به نظر پزشک بستگی دارد.
مطالعه بیشتر:
1- رابطه جنسی و مراقبت های بعد از عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی
2- عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی چیست؟
3- عمل برداشتن رحم چه موقع ضروری است و چه عوارضی دارد؟
4- علت سرطان دهانه رحم چیست و چگونه درمان می شود؟
