انواع روش های اپیزیوتومی یا برش در ناحیه واژن
اپیزیوتومی بریدگی جراحی در ناحیه میان دوراه (ناحیه بین واژن و مقعد) است تا مدخل واژن را بزرگتر کند. این کار زایمان نوزاد را آسان تر می کند. گرچه اپیزیوتومی یکی از معمول ترین روندهای جراحی در زایمان است، ولی درباره ارزش پزشکی این برش بحث هایی وجود دارد. اینکه آیا اپیزیوتومی به پارگی طبیعی ترجیح داده می‌شود یا خیر، هنوز هم بحث برانگیز است. در این نوشتار به انواع روش های اپیزیوتومی یا برش در ناحیه واژن و همچنین پاسخ به این سوال که آیا اپیزیوتومی بهتر است یا پارگی های طبیعی پرداخته شده است لطفا تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
انواع اپیزیوتومی برای برش در ناحیه واژن
برای تسهیل زایمان به کمک برش اپیزیوتومی از دو روش استفاده می شود:
- اپیزیوتومی میانی (برش در خط میانی - midline)
- اپیزیوتومی خط میانی طرفی (برش در خط میانیِ طرفی - mediolateral)
گرچه استفاده از برش در خط میانِ طرفی در اغلب نقاط دنیا کاربرد بیشتری دارد اما در کشور هایی از جمله کانادا و امریکا، بیشتر برش اپیزیوتومی به روش مدیولترال انجام می شود. هرکدام از این روش های ذکر شده مزایا و معایب خاص خودشان را دارند که پزشک بسته به شرایط و وضعیت پیشرفت روند زایمان یکی از آنها را انتخاب خواهد کرد.
مزایا و معایب اپیزیوتومی در خط میانی (Midline Episiotomy)
در این روش برش کوچکی در راستای یک خط عمود از مدخل واژن تا مدخل مقعد ایجاد می شود.
از مزایای استفاده از این روش ان است که ترمیم ان برای ماما و یا پزشک نسبت به روش دیگر بسیار راحت تر است و زمان کمتری نیز برای بهبود یافتن احتیاج دارد. در طی انجام این برش مادر خون کمتری را از دست می دهد و درد کمتری پس از از بین رفتن بی حسی احساس خواهد کرد. در شروع رابطه جنسی پس از یک ماه از زایمان، درد کمتری در ناحیه واژن و عضلات کف لگن حس می شود.
بزرگ ترین و شاید مهم ترین اشکال این روش افزایش شانس پارگی بیش از اندازه برش حین خروج سر و شانه های جنین، و رسیدن پارگی به عضلات و اسفنگترهای اطراف مقعد است که اصطلاحا به آن پارگی درجه 4 گفته می شود . ترمیم آن نیز نیاز به جراحی دارد. روند بهبود این نوع پارگی های ناخواسته برای بیمار بسیار دشوار بوده و ممکن است برای مدتی به مشکل عدم کنترل کافی و درست مدفوع مبتلا شود.
به دلیل وجود چنین خطر مهم و تهدید کننده ای، بسیاری از ماماها از ایجاد اپیزیوتومی در خط میانی امتناع می کنند.
مزایا و معایب اپیزیوتومی در خط میانی طرفی (Mediolateral Episiotomy)
در این روش، در ناحیه مدخل واژن و در محل ساعت هفت و نیم، یعنی حدودا در زاویه 45 درجه نسبت به خط افق، برشی به سمت عضلات باسن ایجاد می شود.
مهم ترین مزیت این روش کاهش ریسک پاره شدن عضلات و اسفنگتر های اطراف مقعد است. اما از سایر اثرات نامطلوب آن می توان به درد بیشتر پس از اتمام بی حسی، خون ریزی بیشتر، بهبود سخت تر و طولانی تر، ترمیم سخت تر برای ماما و درد بیشتر در هنگام رابطه جنسی در مرتبه های اول یک ماه بعد از زایمان اشاره کرد.
اپیزیوتومی بهتر است یا پارگی های طبیعی؟
این اعتقاد وجود دارد که این برش جراحی در مقایسه با پارگی که به شکل طبیعی اتفاق می‌افتد، خیلی ساده‌تر ترمیم می‌شود، درد کمتری ایجاد می‌کند و سریع‌تر بهبود می‌یابد. طبق مطالعات جدید پزشکی، پارگی طبیعی به نسبت اپیزیوتومی درد کمتری دارد و سریع‌تر بهبود می‌یابد. مادران با پارگی طبیعی، زودتر آمیزش جنسی داشته‌اند و درد آنان نیز کمتر بوده است تا خانم‌هایی که زایمانی با اپیزیوتومی داشته‌اند.
نکته مهم در این مساله است که لبه های برش ایجاد شده بوسیله اپیزیوتومی کاملا صاف است، به این ترتیب در هنگام ترمیم برش، دوختن هر یک از عضلات به قرینه های آنها در سمت دیگر بسیار ساده تر است. در صورتیکه لبه های پارگی ایجاد شده بدون برش اپیزیوتومی، ناصاف و کنگره ایی است و روند دوخت و ترمیم را برای ماما بسیار دشوارتر می سازد.
اگر می‌خواهید اپیزیوتومی نشوید، پیش از زایمان خود به روشنی این مورد را مطرح کنید. البته ذکر کنید: "مگر در مواردی که کاملاً ضروری باشد". در ملاقات‌های بارداری با پزشک این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.
باید بدانید که در صورت زایمان اضطراری، باید از اپیزیوتومی کمک گرفت. در واقع، انتظار بیش از حد برای انقباض رحم و فشار بیش از اندازه به جنین آسیب می‌رساند. همچنین در مواردی که خطر زیادی برای پارگی شدید وجود دارد یا زایمان سریع پیش می رود، اپیزیوتومی ضرورت می یابد.
البته برخی مداخلاتی که هنگام زایمان انجام می شود مثل استفاده از مسکن درد اپیدورال نیز اغلب ضرورت اپیزیوتومی را افزایش می‌دهد. از آنجا که استفاده از اپیدورال ناحیه کف لگن نیز تحت تاثیر قرار می گیرد، ممکن است مادر نتواند به شکل موثری فشار آورد و روند زایمان کند شود، بنابراین پزشک به منظور تسریع روند زایمان و خارج کردن جنین از اپیزیوتومی استفاده کند تا فضای کافی برای بکارگیری ابزار فوسپس را داشته باشد. البته هر چه میزان استفاده از اپیدورال کمترباشد، احتمال ضرورت اپیزیوتومی نیز کاهش می‌یابد.
مطالعه بیشتر:
1- اپیزیوتومی چیست و چه عوارضی دراد؟
2- برای بهبود پس از اپیزیوتومی چه مدت زمان لازم است؟
3- انواع عفونت واژن و روش های درمان آن
4- پارگی پرینه یا میان دوراه در زایمان طبیعی و روش های جلوگیری از آن
5- مراقبت از ناحیه پرینه و واژن پس از زایمان
