تفسیر آزمایش دیابت بارداری

چه افرادی در خطر دیابت بارداری هستند؟

دیابت بارداری عارضه ای است که معمولاً در سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد و دلایل بسیاری برای بروز آن وجود دارد به ویژه تغییرات هورمونی که سازوکار کنترل انسولین قند معمول خون را دچار تغییر می‌کند. به زبانی ساده‌تر، زمانی‌که غذا می‌خورید، بدن‌تان غذا را به ذرات گلوکز (قند) تبدیل می‌کند. انسولین هورمونی است که بوسیله سلول‌های موجود در پانکراس تولید شده و به بدن اجازه می‌دهد تا گلوکز را به شکل موثری برای تولید انرژی مصرف کند. زمانی‌که مقدار انسولین کم است یا بدن نمی‌تواند به شکل موثری از انسولین استفاده کند، میزان قند در خون افزایش می‌یابد.

چاقی یکی از علت‌های اصلی ابتلا به دیابت بارداری است و این مشکل در حال شیوع است، زیرا امروزه در جهان چاقی افزایش پیدا کرده است. اما زمانی‌که باردار می‌شوید، شیوه زندگی شما نیز تغییر می‌کند. تحرک شما کمتر می‌شود، بدن‌تان انرژی بیشتری لازم دارد و برای رفع این نیازها (و گرسنگی‌تان)، عادات غذایی نا‌سالم گسترش می‌یابد. استروژن نیز تمایل بیشتری برای خوردن ایجاد می‌کند.

میزان افزایش وزن در بارداری در هر خانمی متفاوت است، اما میانگین بین 12 و 14 کیلوگرم می‌باشد، اگر بارداری خود را با وزن بالایی آغاز کرده‌اید و سپس 20 کیلوگرم افزایش وزن داشته‌اید، احتمال ابتلای به دیابت‌ بارداری افزایش پیدا می‌کند.

به یاد داشته باشید که افزایش وزن، فقط یکی از عوامل خطر است و احتمال دارد مادران لاغر نیز به دیابت های بارداری مبتلا شود. به همین علت است که طی بارداری به نظارت مداوم نیاز دارید. با انجام آزمایش ادرار برای ارزیابی میزان قند در هر ملاقات و نظارت میزان رشد فرزندتان، از سلامت خود و فرزندتان مطمئن شوید. اگر علائم خطر وجود داشته باشد، مثل نشانه‌های رشد بیش از حد جنین یا مقدار زیاد مایع آمنیوتیک، بنابراین آزمایش تحمل پذیری قند، جهت بررسی اختصاصی دیابت بارداری انجام می‌شود.

عوامل خطر عمومی عبارتند از: چاقی، فرزند قبلی به وزن چهار و نیم کیلوگرم یا بیشتر، دیابت های بارداری قبلی، خویشاوند درجه یک مبتلا به دیابت ها یا بنیانی ژنتیکی (خاوره‌میانه‌ای‌ها، جنوب افریقا و سیاهان کارائیب). این آزمایش حدود هفته 28 بارداری انجام می‌شود، چرا که در این زمان جفت شروع به ساختن هورمون دیگری می‌کند (human placental lactogen) که باعث می‌شود قند خون‌تان افزایش یابد و احتمال ابتلاء به دیابت های بارداری بیشتر می‌شود.

نشانه ها و روش های تشخیص دیابت بارداری

بعد از انجام آزمایش دیابت، تشخیص ابتلا به دیابت بارداری نباید موجب ترس و وحشت شما شود، زیرا با پیگیری توصیه‌های پزشکی می‌توانید دوران بارداری و فرزند سالمی داشته باشید.

دیابت بارداری معمولا نشانه‌ای ندارد، اما ممکن است احساس خستگی، تشنگی شدید، نیاز به دفع ادرار بیش از حد یا تاری بینایی داشته باشید. اگر چاق هستید (داشتن ضریب توده بدنی BMI، 30 یا بیشتر)، داشتن والدین یا فرزندی مبتلا به دیابت، زایمان نوزادی سنگین وزن (چهار و نیم کیلوگرم یا بیشتر) دارید، به احتمال بیشتری در خطر هستید. ممکن است، پزشک  برای شما آزمایش تحمل پذیری گلوکز GTT در خواست کند که مستلزم انجام دو آزمایش قند خون است که در اولین آزمایش باید ناشتا باشید و دو ساعت بعد در دومین مرحله باید قبل از آزمایش شربت قند بنوشید.

وقتی در هفته بیست و هشتم بارداری برای غربالگری معمول دیابت‌ بارداری به آزمایشگاه مراجعه می کنید، محلولی شیرین به شما داده خواهد شد تا آن را بنوشید سپس و پرستار قند خون شما را در چند نوبت اندازه گیری خواهد کرد.

تفسیر جواب آزمایش دیابت بارداری

یکی از سوالات بیشتر مادران باردار این است که میزان قند ناشتا در بارداری باید چند باشد؟ در ابتدا به شما خاطرنشان می کنیم که برای قابل اعتماد بودن تفسیر نتایج آزمایش دیابت بارداری لازم است 12 تا 14 ساعت ناشتا باشید. در غیر این صورت تفسیر آزمایش دیابت بارداری قابل اطمینان نخواهد بود و احتمالا باید مجددا آزمایش انجام شود. 

تفسیر آزمایش دیابت بارداری ناشتا به صورت زیر انجام می شود:

• اگر مقدار قند خون برابر با عدد 92 و یا کمتر باشد به این معنی است که قند خون شما در بارداری نرمال است.
• اگر مقدار قند خون بین 93 تا 125 باشد، تفسیر آزمایش دیابت بارداری به صورت پره دیابتیک مطرح می شود یعنی شما در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستید و رعایت رژیم غذایی و انجام ورزش زیر نظر پزشک ضرورت دارد.
• اگر نتیجه آزمایش عدد 126 به بالا را نشان دهد، ابتلا به دیابت بارداری مطرح می شود. برای اطمینان از تفسیر آزمایش دیابت بارداری در این شرایط معمولا آزمایش یک بار دیگر تکرار می شود، اگر نتیجه نتیجه آزمایش قبلی تایید شود، برای بررسی و تشخیص دقیق تر معمولا تست قند خون دو ساعته تجویز می شود.

تفسیر تست قند خون دو ساعته (GCT)

همانطور که اشاره شد، برای قابل اطمینان بودن تفسیر آزمایش دیابت بارداری، اگر جواب آزمایش قند خون ناشتای شما مشکوک باشد، تست قند خون دو ساعته برایتان تجویز خواهد شد. این تست مابین هفته های 24 تا 28 بارداری انجام می گیرد به این ترتیب که دو ساعت بعد از خوردن محلول شیرین از شما نمونه خون گرفته می شود. اگر عدد حاصل قند خون کمتر از 145 باشد تفسیر آزمایش دیابت بارداری طبیعی بوده و مادر دیابتیک نیست اما اگر عدد بین 145 تا 200 باشد، ابتلای مادر به دیابت مشکوک بوده و تست تحمل گلوکز باید انجام شود. اگر نتیجه آزمایش عدد 200 به بالا را نشان دهد، مادر مبتلا به دیابت است.

تفسیر تست تحمل گلوکز (GTT)

این آزمایش در هفته 26 تا 30 بارداری تجویز می شود و در حقیقت نحوه پاسخ گویی بدن به قند را مورد ارزیابی قرار می دهد. در این تست نیز برای قابل اطمینان بودن تفسیر آزمایش دیابت بارداری باید حداقل 8 ساعت ناشتا باشید. سپس یک نمونه در حالت ناشتا از شما گرفته می شود. بعد شربتی حاوی 100 گرم گلوکز به شما داده می شود. بعد از خوردن شربت، یک ساعت، دو ساعت و نیز سه ساعت بعد از خوردن آن تست خواهید داد.

میزان نرمال قند خون در هر مرحله به شرح زیر است: 

• میزان نرمال قند خون ناشتا= 95 میلی گرم در دسی لیتر
• میزان نرمال قند خون یک ساعته= 180 میلی گرم در دسی لیتر
• میزان نرمال قند خون دو ساعته= 155 میلی گرم در دسی لیتر
• میزان نرمال قند خون سه ساعته= 140 میلی گرم در دسی لیتر

توجه داشته باشید که اگر در هر زمانی قبل از اتمام 4 مرحله نمونه گیری تست تحمل گلوکز دچار استفراغ شوید، تفسیر آزمایش دیابت بارداری قابل اطمینان نبوده و باید در یک روز دیگر مجددا انجام شود.

مطالعه بیشتر:

1- آزمایش دیابت بارداری چگونه است؟

2- آزمایش دیابت بارداری هفته چندم انجام می شود؟

3- عوارض دیابت بارداری روی جنین و راههای پیشگیری از آن